Αγρότης, τεύχος 478

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 8 47 Συγκεκριμένα, η γενετική επιλογή ζώων βασίζεται τις τελευταίες δεκαετίες στη χρήση γενετικών δεικτών ή τη γενομική επιλογή. Οι γενετικοί δείκτες επιτρέπουν τον «άμεσο» συσχετισμό με χαρακτηριστικά οικονομικής ή άλλης σημασίας. Οι δείκτες μπορεί να αφορούν ομάδα γονιδίων ή συγκεκριμένο γονίδιο ή τμήμα γονιδίου ή πολυμορφισμό σε ένα ή περισσότερα νουκλεοτίδια εντός ενός γονιδίου. Προϋποθέσεις για επιτυχή χρήση ενός γενετικού δείκτη είναι αυτός να ταυτοποιηθεί τόσο ως πολυμορφισμός όσο και ως θέση εντός του γονιδιώματος του ζώου για να μπορεί να ανευρεθεί και σε άλλα ζώα, εάν υπάρχει. Για να μπορέσει ο γενετικός δείκτης να τεθεί σε ευρεία χρήση εντός μιας φυλής ή πληθυσμού ζώων μοριακών δεικτών για επιλογή, πέραν της ανεύρεσης και ταυτοποίησης του πολυμορφισμού, συγκεκριμένες παραλλαγές του πρέπει να προκαλούν διαφοροποίηση στον φαινότυπο των ζώων και η διαφοροποίηση αυτή να ποσοτικοποιηθεί. Επιπλέον, προτού η ταυτοποίηση του γενετικού δείκτη τεθεί σε ευρεία εφαρμογή σε πρόγραμμα γενετικής βελτίωσης, θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσον έχει οποιαδήποτε αρνητική ή μη επιθυμητή επίδραση σε άλλα χαρακτηριστικά του ζώου, όπως η ικανότητα αναπαραγωγής του, η υγεία του και άλλα, ώστε να αξιολογηθεί το πραγματικό όφελος του πολυμορφισμού για το ζώο και τον κτηνοτρόφο. Επίσης, είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη και η δράση του και σε άλλους πληθυσμούς, μη συγγενικούς με τον πληθυσμό στον οποίο ανακαλύφθηκε και ει δυνατόν και σε άλλες φυλές. Τέλος, είναι επιθυμητό να διερευνηθεί περαιτέρω ο μοριακός μηχανισμός δράσης ενός πολυμορφισμού που προσδίδει επιθυμητά χαρακτηριστικά στα ζώα που τον φέρουν ώστε να επαληθευθεί ότι ο συγκεκριμένος πολυμορφισμός δρα απευθείας στον υπό εξέταση φαινότυπο και όχι μέσω στενής, μη ανιχνευμένης γενετικής σύνδεσης με άγνωστο γονίδιο ή άλλο πολυμορφισμό. Τα τελευταία χρόνια στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει γίνει σχετική επαλήθευση και ευρύτερη εξέταση των ευρημάτων έρευνας σε συνεργασία με το ΙΓΕ, σχετικά με τη στατιστικά σημαντική συσχέτιση συγκεκριμένου πολυμορφισμού (g.2982T>C) στογονίδιοACAA2με τηνολική γαλακτοπαραγωγή των προβάτων, με την επίδραση να είναι εντονότερη κατά την πρώτη γαλακτική περίοδο. Η καινοτόμα αυτή ανακάλυψη έγινε αρχικά σε ζώα της πειραματικής Έπαυλης Αθαλάσσας του ΙΓΕ, με τη στατιστική ανάλυση να διενεργείται από λειτουργό του ΙΓΕ, και τα αποτελέσματα να δημοσιεύονται σε έγκριτο περιοδικό το 2012. Συγκεκριμένα, υπολογίστηκε ότι οι προβατίνες-φορείς ενός αντίγραφου του «ευνοϊκού» αλληλόμορφου παράγουν 21 κιλά επιπλέον Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ γάλα σε σχέση με ζώα που δεν έχουν το εν λόγω αντίγραφο, ενώ προβατίνες με δύο αντίγραφα (TT) παράγουν 26,7 κιλά περισσότερο γάλα στην πρώτη γαλακτική περίοδο απ’ ό,τι οι προβατίνες με τον γενότυπο CC. Η πιο σύγχρονη μέθοδος συνολικής αξιολόγησης και επιλογής με εφαρμογή στα αιγοπρόβατα την τελευταία δεκαετία είναι η γενομική επιλογή. Με τη μέθοδο αυτή, οι ερευνητές και βελτιωτές διαφόρων φυλών αγροτικών ζώων (ή ειδών γεωργικών φυτών) επικεντρώνονται σε μεθόδους ευρείας γενετικής ταυτοποίησης του γονιδιώματος ενός πληθυσμού αναφοράς και στον υπολογισμό της συνολικής επίδρασης όλων των πολυμορφισμών που εντοπίζονται στα χαρακτηριστικά των ζώων που επιθυμούν να βελτιώσουν και για τα οποία έχουν καταγράψει μεγάλο αριθμό φαινοτύπων. Κάτι τέτοιο απαιτεί σημαντικά αυξημένο αριθμό γονοτυπήσεων και, επομένως, αυξημένο κόστος για να είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα. Το όφελος αυτής της προσέγγισης είναι το γεγονός ότι τα αποτελέσματα έχουν μεγαλύτερη ακρίβεια και επισπεύδεται η γενετική πρόοδος στις επόμενες γενιές. Αυτήν την καινοτόμα προσέγγιση πρόκειται να ακολουθήσει το ΙΓΕ, συνεπικουρούμενο από τους εμπειρογνώμονες συνεργάτες του από ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού, στο πρόγραμμα AGRICYGEN, η υλοποίηση του οποίου αναμένεται να ξεκινήσει το 2021, με 100% κρατική χρηματοδότηση.