Αγρότης, τεύχος 478

42 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 8 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το κύριο πλεονέκτημα της μετανάστευσης είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Τα μεταναστευτικά ζώα έχουν εξελιχθεί ώστε να αναλαμβάνουν ταξίδια μεγάλων αποστάσεων με μεγάλη αποτελεσματικότητα και υποβάλλονται σε φυσιολογικές αλλαγές (όπως συσσώρευση λίπους) πριν από το μεγάλο ταξίδι όπου ελαχιστοποιείται το ενεργειακό κόστος. Μεταναστεύσεις παρουσιάζονται συνήθως κατά μήκος καθιερωμένων οδών που ονομάζονται «μεταναστευτικοί διάδρομοι». Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μεταναστευτικά είδη επιστρέφουν συχνά στην περιοχή της γέννησής τους για να αναπαραχθούν. Τα ζώα αυτά είναι καθοδηγούμενα από μια έμφυτη συμπεριφορά (συμπεριλαμβανομένων ορμονικών σημάτων) που τους επιτρέπουν να γνωρίζουν πότε πρέπει να ξεκινήσουν το ταξίδι της αποδημίας και πώς να προσανατολιστούν προς μια συγκεκριμένη θέση διανύοντας τόσο μεγάλες αποστάσεις. Ωστόσο, παραμένουν ευέλικτα στις περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η διαθεσιμότητα τροφής και η θερμοκρασία, οι οποίες μπορεί να διακυμαίνονται ετησίως. Β. Προσαρμοστικότητα Ο όρος προσαρμογή δηλώνει τη διαδικασία με την οποία ένας οργανισμός εναρμονίζεται με το περιβάλλον του, μέσα από αλλαγές στη δομή ή τη λειτουργία του. Η προσαρμογή είναι η ιδιότητα των ζωντανών οργανισμών να διαρθρώνουν τα όργανα και τις λειτουργίες τους με τέτοιο τρόπο ώστε να επιβιώνουν και να αναπαράγονται κάτω από καθορισμένες συνθήκες και μέσα σε ένα δεδομένο περιβάλλον. Είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές ιδιότητες των ζωντανών οργανισμών που αφορά τη ρύθμιση των λειτουργιών τους σε σχέση με τις συνθήκες του περιβάλλοντος όπου ζουν, και είναι πιο εμφανής σε περιβάλλοντα με δυσμενείς συνθήκες (έρημοι, πολικές περιοχές, βυθοί των ωκεανών κ.ά.) όπου επιβάλλεται μια εξειδίκευση μορφής και τρόπου ζωής. Οι μηχανισμοί προσαρμογής πολλών ειδών αλλάζουν ανάλογα με την εποχή, επιτρέποντας στα είδη να προσαρμόζονται στη θερμοκρασία και στις διαφορετικές καιρικές συνθήκες. Τα είδη μπορούν, για παράδειγμα, να αναπτύξουν πιο χοντρό τρίχωμα το οποίο θα τα προστατεύσει να αντέξουν το κρύο ή να προσαρμόσουν το χρώμα του τριχώματος ή του φτερώματός τους στο χρώμα του χιονιού ώστε να μην είναι ορατά σε συγκεκριμένο χειμερινό τοπίο. Όταν ο καιρός αλλάζει το χοντρό τρίχωμα αντικαθίσταται με πιο ελαφρύ, ενώ το χρώμα επανέρχεται στο αρχικό χρώμα που δεν προσομοιάζει με χιονισμένο τοπίο. Άλλοι τρόποι προσαρμοστικότητας είναι η συνήθεια κάποιων ζώων να αποθηκεύουν τροφή τις εποχές του χρόνου όπου υπάρχει πλεόνασμα ώστε να έχουν αποθέματα τους κρύους μήνες του χρόνου όπου η διαθεσιμότητα τροφής είναι περιορισμένη. Τέτοια είδη τροφής μπορεί να είναι καρποί θάμνων ή δέντρων, ακόμα και μέρη από σκοτωμένη λεία στην περίπτωση σαρκοφάγων θηλαστικών. Επίσης, κάποιες κατηγορίες ζώων, όπως τα χειρόπτερα, δημιουργούν αποικίες. Οι αποικίες αυτές διατηρούνται είτε ολόχρονα είτε για μικρότερη χρονική περίοδο και εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς. Βασικός σκοπός όμως είναι η εξοικονόμηση ενέργειας μέσα από την παραγωγή ομαδικής θερμότητας. Η δημιουργία ομάδων (clusters) όταν κουρνιάζουν μειώνει την απώλεια θερμότητας. Οι νυχτερίδες είναι μικρές σε μέγεθος και έχουν υψηλό μεταβολισμό, οπότε η διατήρηση Αρσενικά αγρινά με χειμερινό τρίχωμα Σκαλιφούρτα λίγο πριν το ταξίδι της μετανάστευσης για να διαχειμάσει σε πιο ζεστές χώρες στην Αφρική