Αγρότης, τεύχος 478

40 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 8 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη γεωργία Γιώργος Θεοφάνους Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας Η διαφαινόμενη εξάντληση των ενεργειακών αποθεμάτων των συμβατικών καυσίμων του πλανήτη μας (άνθρακας, φυσικό αέριο, πετρέλαιο) σε συνδυασμό με τη διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση ενέργειας, αλλά και τη βαθμιαία επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων (κλιματική αλλαγή), οδήγησε τις σύγχρονες κοινωνίες να στραφούν σε τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας, τεχνικές ορθολογικής χρήσης της ενέργειας και, παράλληλα, στην αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Ως Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έχουν οριστεί οι ενεργειακές πηγές οι οποίες υπάρχουν σε αφθονία στο φυσικό περιβάλλον. Είναι η πρώτη μορφή ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος πριν στραφεί έντονα στη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Οι ΑΠΕ πρακτικά είναι ανεξάντλητες και η χρήση τους θεωρείται πολύ φιλική στο περιβάλλον. Oι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θεωρούνται καθαρές και ήπιες μορφές ενέργειας λόγω δυο βασικών χαρακτηρι- στικών τους: α) Δεν απαιτούν κάποια ενεργητική παρέμβαση όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση για την εκμετάλλευσή τους, και β) δεν αποδεσμεύουν, ως επί τοπλείστον, υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη κλίμακα. Οι κυριότερες μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια, η γεωθερμική ενέργεια, η ενέργεια των κυμάτων ή παλίρροιας και η ενέργεια από βιομάζα. Από τις πιο πάνω πηγές ενέργειας αυτές που χρησιμοποιούνται ή δυνητικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην Κύπρο είναι η ηλιακή, η αιολική, η βιομάζα και σε κάποιες περιπτώσεις η γεωθερμική. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στον τομέα της γεωργίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε άμεσα (κυρίως για θέρμανση),είτε μετατρεπόμενες σε άλλες μορφές ενέργειας (κυρίως ηλεκτρισμό ή μηχανική ενέργεια). Η ηλιακή ενέργεια αξιοποιείται με τεχνολογίες που εκμεταλλεύονται και τη θερμότητα και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του ήλιου. Πιο αναλυτικά, η ηλιακή ενέργεια θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μέσω των ηλιακών θερμικών συστημάτων για την παραγωγή ζεστού νερού και να χρησιμοποιηθεί στη θέρμανση των θερμοκηπίων ή άλλων γεωργικών εγκαταστάσεων και κτηρίων ή σε ξηραντήρια αποξήρανσης φρούτων και αρωματικών φυτών. Επίσης, η ηλιακή ενέργεια μπορεί να αξιοποιηθεί μέσω των φωτοβολταϊκών συστημάτων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας η οποία, στη συνέχεια, μπορεί να αξιοποιηθεί για κάλυψη των αναγκών θέρμανσης, ψύξης ή και ηλεκτρισμού σε γεωργικές εγκαταστάσεις/κτήρια, θερμοκήπια, ξηραντήρια, αντλίες νερού, κ.ά. Η αιολική ενέργεια μπορεί να αξιοποιηθεί μέσω των ανεμογεννητριών για παραγωγή, κυρίως, ηλεκτρικής ενέργειας. Η γεωθερμική ενέργεια αποτελεί, επίσης, μια σημαντική ΑΠΕ. Η αντλούμενη γεωθερμική ενέργεια με τη χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας θα μπορούσε να παρέχει θέρμανση σε θερμοκήπια οπωροκηπευτικών ή ανθοκομικών φυτών, υπεδάφια θέρμανση σπαραγγιών, ξήρανση ή αφυδάτωση αγροτικών προϊόντων και θέρμανση μονάδων υδατοκαλλιέργειας ή και θέρμανση κτηριακών/ γεωργικών εγκαταστάσεων. Η βιομάζα , η οποία προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς φυτικής ή ζωικής προέλευσης (όπως είναι το ξύλο και άλλα δασικά προϊόντα, τα υπολείμματα καλλιεργειών, τα κτηνοτροφικά απόβλητα, τα απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ .) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για την παραγωγή ενέργειας. Στον τομέα της γεωργίας μπορεί να εφαρμοστεί για κάλυψη των αναγκών θέρμανσης ψύξης ή και ηλεκτρισμού σε γεωργικές εγκαταστάσεις ή την παραγωγή βιοκαυσίμων (υγρών καυσίμων) με διάφορες διαδικασίες. Ως πρώτη ύλη σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούνται υποπροϊόντα της βιομηχανίας ξύλου, ελαιοπυρήνας, κουκούτσια φρούτων, τσόφλια αμυγδάλων, βιομάζα δασικής προέλευσης, άχυρο σιτηρών, υπολείμματα εκκοκκισμού κ.ά. Παράλληλα, τα φυτικά υπολείμματα και, πολύ περισσότερο, τα ζωικά απόβλητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέσω αναερόβιας χώνευσης για παραγωγή βιοαερίου. Το βιοαέριο μπορεί να αξιοποιηθεί ενεργειακά μέσω μηχανών εσωτερικής καύσης ή καυστήρες αερίου για παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας και θερμότητας με όλες τις αντίστοιχες χρήσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Κύρια πλεονεκτήματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη γεωργία: • Είναι πηγές ενέργειας πολύ φιλικές προς το περιβάλλον, έχουν ουσιαστικά μηδενικά κατάλοιπα και απόβλητα και συμβάλλουν με τον τρόπο αυτό στον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και στη μείωση των επιπτώσεων στην κλιματική αλλαγή. • Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας οι οποίες δεν επηρεάζονται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας και από τις τιμές των συμβατικών καυσίμων. • Δεν πρόκειται να εξαντληθούν ποτέ, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα. • Ο εξοπλισμός τους είναι απλός στη συντήρηση και έχει πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής. • Επιδοτούνται μέσω διαφόρων προγραμμάτων. • Είναι ευέλικτες εφαρμογές που μπορούν να παράγουν ενέργεια ανάλογη με τις ανάγκες της κάθε εγκατάστασης. • Είναι μια εφικτή και οικονομική λύση, ιδιαίτερα στην