Αγρότης, τεύχος 478

39 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 8 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η γεωργία επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή από τους πιο κάτω παράγοντες: • Αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα • Μεταβολή στο ύψος και στην κατανομή των βροχοπτώσεων • Μεταβολή της εξατμισοδιαπνοής και της αύξησης των υδατικών αναγκών των καλλιεργειών • Μείωση των υδατικών αποθεμάτων λόγω των ξηρών και παρατεταμένων καλοκαιριών • Μεταβολή στους ρυθμούς ανάπτυξης ασθενειών και εχθρών με συνέπεια περισσότερες και μεγαλύτερης διάρκειας εντομολογικές προσβολές • Ερημοποίηση παράκτιων περιοχών και καταστροφή γόνιμων εδαφών. Σημειώνεται ότι στην παράκτια ζώνη συγκαταλέγονται οι περισσότερες γεωργικές εκτάσεις. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που σε συντομία σκιαγραφήθηκαν πιο πάνω, απαιτούν την ανάληψη δράσης από κάθε χώρα και κάθε άνθρωπο για την αντιμετώπιση τους. Οι δράσεις θα πρέπει να στρέφονται προς δυο κατευθύνσεις: στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην προσαρμογή της γεωργίας στα νέα κλιματολογικά δεδομένα. Δράσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου Οι πηγές που προκαλούν εκπομπές αερίων του θερμοκη- πίου στον γεωργικό τομέα είναι: • Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη χρήση ενέργειας από ορυκτές πηγές (καύσιμα, φυσικό αέριο) • Οι εκπομπές υδροφθορανθράκων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται κυρίως στα συστήματα ψύξης και κλιματισμού και στα ψυγεία • Οι εκπομπές μεθανίου (CH 4 ) κατά τις αναερόβιες ζυμώσεις • Οι εκπομπές οξειδίου του αζώτου (N 2 O) που συνδέονται με τη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων, καθώς και με τη διαχείριση της κοπριάς Ο περιορισμός των εκπομπών των πιο πάνω αερίων του θερμοκηπίου μπορεί να γίνει με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη μετατροπή των ζωικών αποβλήτων σε βιοαέριο, την εφαρμογή του κώδικα ορθής πρακτικής στη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων (οργανικών και ανόργανων) και τη χρήση κλιματιστικών και ψυγείων που πληρούν τις προϋποθέσεις της σχετικής νομοθεσίας. Μέτρα προσαρμογής της γεωργίας στα νέα δεδομένα του κλίματος Πέραν του περιορισμού των πηγών που προκαλούν την κλιματική αλλαγή απαραίτητη είναι και η προσαρμογή της γεωργίας στα νέα κλιματολογικά δεδομένα. Η «Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή» που θεσπίστηκε περιλαμβάνει και μέτρα που μπορούν να εφαρμόζονται κατά την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας. Τα μέτρα αυτά είναι: 1. Βελτίωση της απόδοσης της χρήσης του νερού για άρδευση με την εφαρμογή κατάλληλου σχεδιασμού της, τη χρήση οργάνων μέτρησης της υγρασίας του εδάφους και τον ορθολογικό αρδευτικό προγραμματισμό (ωράρια άρδευσης, άρδευση τις νυχτερινές ώρες, χρήση νέας τεχνολογίας προγραμματισμού της άρδευσης όπως αισθητήρες χαμηλού κόστους ή εξειδικευμένων συστημάτων διαχείρισης της άρδευσης αξιοποιώντας δεδομένα του μικροκλίματος στον πραγματικό χρόνο). 2. Χρήση προηγμένων συστημάτων άρδευσης και συντήρηση των υφισταμένων. 3. Χρήση ανακυκλωμένου νερού για την άρδευση επιλεγμένων καλλιεργειών. 4. Προώθηση καλλιεργειών με χαμηλότερες απαιτήσεις σε άρδευση και εγκατάλειψη καλλιεργειών που αποφέρουν χαμηλά κέρδη σε σχέση με τις απαιτήσεις τους σε νερό. 5. Η καλλιέργεια υπό κάλυψη (δικτυοκήπια, θερμοκήπια, αντιχαλαζικά δίκτυα) αξιοποιεί αποδοτικότερα το διαθέσιμο νερό. 6. Εφαρμογή στρατηγικών ελλειμματικής άρδευσης. 7. Εφαρμογή μέτρων βελτίωσης της διαχείρισης του εδάφους. Τα μέτρα αυτά στοχεύουν στην προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, στη συγκράτηση της εδαφικής υγρασίας, στην αύξηση της γονιμότητάς του, στην αποφυγή της συμπίεσης του εδάφους και στη βελτίωση της δομής του, στην αντιμετώπιση της απερήμωσης, στη μείωση των ζιζανίων και των προσβολών από ασθένειες. Τέτοια μέτρα μπορεί να είναι: • η φυτοκάλυψη/εδαφοκάλυψη, • η εφαρμογή αμειψισποράς, • η συγκαλλιέργεια, • η φροντίδα εγκαταλειμμένων αγροτικών ή δασικών εκτάσεων, • η διατήρηση και επέκταση φυσικών φρακτών, • η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας, • η εφαρμογή Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παραγωγής, • η χρήση μεικτών συστημάτων παραγωγής αγροτικών ζώων στα οποία θα λαμβάνονται μέτρα για την προστασία και αειφόρο διαχείριση του περιβάλλοντος και των βοσκοτόπων, • η εφαρμογή συντηρητικού οργώματος, και • η δημιουργία και συντήρηση αναβαθμίδων. 8. Βόσκηση με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η αειφορία των βοσκοτόπων. 9. Χρήση γηγενούς και τοπικά προσαρμοσμένου γενετικού υλικού (φυτικού και ζωικού). Τα γηγενή φυτά και ζώα της Κύπρου είναι περισσότερο προσαρμοσμένα και ανθεκτικά στις κυπριακές συνθήκες. Ως εκ τούτου, η χρήση του ντόπιου γενετικού υλικού που υπάρχει και η προώθηση έρευνας για προσδιορισμό γηγενούς γενετικού υλικού θα συμβάλει στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. 10.Επιλογή ανθεκτικών ποικιλιών που αντέχουν περισσότερο στις νέες κλιματικές συνθήκες. 11. Προσαρμογή της χρονικής περιόδου για τις διάφορες γεωργικές δραστηριότητες, π.χ. σπορά, φύτευση. 12.Διαφοροποίηση καλλιεργητικών πρακτικών, π.χ. σπορά σιτηρών χωρίς καλλιέργεια του εδάφους. Αρκετά από τα πιο πάνω μέτρα για την προστασία του εδάφους και την εξοικονόμηση νερού τυγχάνουν επιδότησης από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.