Αγρότης, τεύχος 478

21 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 8 ΓΕΩΡΓIΑ χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι και -24°C. Για τη διάσπαση του ληθάργου των οφθαλμών απαιτείται ένας αριθμός ωρών με θερμοκρασίες χαμηλότερες των 7οC ο οποίος διαφέρει ανάλογα με την ποικιλία και το είδος των οφθαλμών (αρσενικά άνθη, 350-600 ώρες, θηλυκά άνθη, 600-800 ώρες, βλαστοφόροι οφθαλμοί 1.050-1.300 ώρες). Η ύπαρξη ελαφρού ανέμου κατά τη διάρκεια της άνθισης είναι απαραίτητη για να υπάρξει καλή επικονίαση. Οι φουντουκιές αναπτύσσονται καλύτερα σε έδαφος βαθύ, γόνιμο που στραγγίζει καλά με pH 6,0-7,5. Εγκατάσταση φυτείας Τα εφαρμοζόμενα συστήματα διαμόρφωσης της κόμης είναι η θαμνώδης μορφή και το κύπελο, από τα οποία το δεύτερο διευκολύνει περισσότερο τη μηχανοποίηση της καλλιέργειας. Στη θαμνώδη μορφή συνήθως αφήνονται τρεις παραφυάδες. Στη διαμόρφωση του κυπέλλου ο κορμός συνήθως έχει ύψος από 20εκ. μέχρι 100εκ. και ο αριθμός των βραχιόνων είναι 3-4 ή ελεύθερα, σύμφωνα με τη φυσική διαμόρφωση της κόμης. Για φυτείες με δενδρώδη μορφή μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιούνται εμβολιασμένα δενδρύλλια με υποκείμενο το είδος Corylus colurna, το οποίο δεν παράγει παραφυάδες. Οι αποστάσεις φύτευσης στη θαμνώδη μορφή είναι 7x6 μέτρα περίπου, στο κύπελλο είναι 4-6x3-5 μέτρα και στην πυκνή φύτευση είναι 4-6x2,5-3 μέτρα. Η εφαρμογή της πυκνής φύτευσης μειώνει το πρόβλημα της μειωμένης παραγωγής τα πρώτα χρόνια εγκατάστασης, όμως μετά από10 έως15 χρόνια το 50% των δέντρων πρέπει να απομακρυνθεί. Κατά τη φύτευση η αναλογία επικονιαστή προς την κύρια ποικιλία είναι 1:8. Κλαδέματα Στη φουντουκιά εφαρμόζεται κλάδεμα καρποφορίας το οποίο συνίσταται σε αραίωμα βλαστών για καλό φωτισμό και αερισμό (με το χέρι ή μηχανικά) και πρέπει να είναι μέτρια αυστηρό. Η βελτίωση του φωτισμού στο εσωτερικό της κόμης συντελεί σε καλύτερη διαφοροποίηση των οφθαλμών, ικανοποιητική καρπόδεση και καρπούς καλύτερης ποιότητας. Η σημασία του κλαδέματος είναι μεγαλύτερη όσο πιο πυκνό σύστημα εγκατάστασης εφαρμόζεται. Στη θαμνώδη μορφή οι βραχίονες ανανεώνονται κάθε 7-12 χρόνια και γίνεται ανανέωση των ενήλικων παρακμαζουσών παραφυάδων με νέες, που εκπτύσσονται από τη βάση του θάμνου. Το κλάδεμα διαμόρφωσης κατευθύνει τη βλάστηση κατά τρόπο που επιβάλλει το επιδιωκόμενο σχήμα στο φυτό. Στη δενδρώδη μορφή το επικρατέστερο σχήμα είναι το κυπελλοειδές ενώ στη θαμνώδη μορφή διατηρούνται 3 έως 6 σκελετικοί κλάδοι ανά δενδρύλλιο. Ανάγκες σε νερό Για μία καλή παραγωγή απαιτείται βροχόπτωση 700-1000 mm/έτος, καλά κατανεμημένη σε όλη την καλλιεργητική περίοδο. Η άρδευση είναι απαραίτητη κατά τα πρώτα τρία χρόνια της εγκατάστασης του οπωρώνα, καθώς ευνοεί την ανάπτυξη του κορμού, αυξάνει το ποσοστό επιβίωσης των δενδρυλλίων κατά την εγκατάσταση, ενώ επιμηκύνει την περίοδο αύξησης της βλάστησης κατά το καλοκαίρι. Επίσης, το νερό είναι αναγκαίο το καλοκαίρι, περίοδος κατά την οποία αναπτύσσεται και γεμίζει ο καρπός. Στις κυπριακές καιρικές συνθήκες η φουντουκιά καλλιεργείται και ως ξηρική με ικανοποιητική παραγωγή. Λίπανση Η φυλλοδιαγνωστική και εδαφολογική ανάλυση είναι σημαντικά εργαλεία για την απόφαση λιπαντικής αγωγής. Τα δείγματα για τη φυλλοδιαγνωστική ανάλυση λαμβάνονται από το μέσο των ετήσιων βλαστών τον Αύγουστο, ενώ η εδαφολογική ανάλυση συστήνεται να γίνεται πριν το φθινόπωρο. Γενικά, το μήκος της τρέχουσας βλάστησης και το χρώμα των φύλλων αποτελούν καλούς δείκτες για τη θρεπτική κατάσταση των δέντρων. Αν η βλάστηση είναι κοντή και το χρώμα των φύλλων ανοικτοπράσινο ή κίτρινο, τότε οι ενδείξεις αυτές συνιστούν τροφοπενία αζώτου. Συνηθέστερες τροφοπενίες στη φουντουκιά είναι εκείνες του αζώτου, του καλίου και του βορίου. Μια καλή λίπανση για τη φουντουκιά μπορεί να θεωρηθεί η εφαρμογή 400 γρ. Ν, 320-400 γρ. P 2 O 5 και 320-400 γρ. Κ 2 O ανά δέντρο κάθε χρόνο. Κανονική προσθήκη καλίου ελαττώνει το ποσοστό των άδειων καρπών, ενώ έλλειψη βορίου έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη αναλογία των φουντουκιών χωρίς σπέρμα. Ωρίμανση και συγκομιδή Ο καρπός είναι έτοιμος για συγκομιδή στα τέλη Αυγούστου προς αρχές Σεπτεμβρίου όταν αποχωρίζεται εύκολα από το φυλλώδες περίβλημα, και το σπέρμα αποκτά καφέ χρώμα. Στην Κύπρο τα φουντούκια μαζεύονται από τις αρχές Αυγούστου για κατανάλωση ως φρέσκα, όταν το σπέρμα έχει ακόμη άσπρο χρώμα. Εχθροί και ασθένειες Η φουντουκιά προσβάλλεται κυρίως από διάφορους εχθρούς. Το κολεόπτερο Curculio nucum L . (βαλανίνος του καρπού) είναι ο πιο σημαντικός εχθρός της φουντουκιάς στην Ευρώπη και την Τουρκία. Το έντομο εναποθέτει τα αυγά του σε νεαρούς καρπούς πριν ξυλοποιηθεί το εξωκάρπιο (από τον Ιούνιο μέχρι τον Ιούλιο). Η ζημιά περιλαμβάνει την πτώση των νεαρών καρπών ως αποτέλεσμα προσβολής από τα ενήλικα, ενώ η προνύμφη καταστρέφει το σπέρμα του καρπού. Η αντιμετώπιση βασίζεται στην εφαρμογή εντομοκτόνων τον Μάιο, ενώ, επίσης, η καλλιέργεια του εδάφους κάτω από τα δέντρα τον χειμώνα μπορεί να καταστρέψει τις διαχειμάζουσες μορφές του εντόμου. Τα ακάρεα Eriophyes avellanae και Phytoptus avellanae προκαλούν ζημιές σε φυτείες σε όλες τις χώρες του κόσμου (άκαρι των οφθαλμών ή φούσκωμα των οφθαλμών). Διαχειμάζουν μέσα στους οφθαλμούς προκαλώντας ζημιά τον χειμώνα. Οι οφθαλμοί διογκώνονται αργά τον χειμώνα και νωρίς την άνοιξη. Aντιμετώπιση γίνεται με εφαρμογή σκευασμάτων θειαφιού ή ακαρεοκτόνων. Επιπρόσθετα, αναφέρονται προσβολές από αφίδες, αλευρώδεις αλλά και ιώσεις. Όσον αφορά τα κυπριακά δεδομένα δεν έχουν αναφερθεί ως τώρα προσβολές από τους πιο πάνω εχθρούς. Κυριότεροι εχθροί που συναντώνται στην Κύπρο είναι οι αφίδες, οι οποίες όμως δεν προκαλούν σοβαρές ζημιές, καθώς και το acari Phytocoptella avellanae το οποίο προκαλεί ίδιες ζημιές με το Eriophyes avellanae . Ο κυριότερος εχθρός της φουντουκιάς στην Κύπρο είναι η