Κυπριακές ποικιλίες ελιάς (Olea europea L.)

9 Γενετικό υλικό ελιάς διατηρείται ex situ σε περισσότερες από 100 συλλογές σε 53 χώρες (Bartolini et al., 1998; Bartolini, 2008). Ο χαρακτηρισμός του γενετικού υλικού ελιάς αποτελεί σήμερα μια εν εξελίξει εργασία στις περισσότερες συλλογές, και με την ολοκλήρωσή της αναμένεται ο καθορισμός των ποικιλιών στις οποίες αντιστοιχούν καθώς και η ανάδειξη ομώνυμων (όμοια ονομασία για διαφορετικές ποικιλίες) και συνώνυμων (διαφορετικές ονομασίες για την ίδια ποικιλία). Συνήθως, η ονομασία των ποικιλιών ελιάς γίνεται ταυτόχρονα με τη διάδοση και διάχυσή τους και δυνατόν να βασίζεται σε ξεχωριστά μορφολογικά χαρακτηριστικά, στην προοριζόμενη χρήση, στη γεωγραφική προέλευση ή σε άλλα χαρακτηριστικά (Rallo, 2005; Trujillo et al. 2014). Λόγω του μεγάλου αριθμού ποικιλιών και του γεγονότος ότι η ονομασία τους βασίζεται κυρίως σε γενικά κριτήρια και τοπική προέλευση, η ύπαρξη συνώνυμων και ομώνυμων είναι πολύ κοινή τόσο μεταξύ όσο και εντός των χωρών ελαιοκαλλιέργειας (Barranco et al. 2000), και η αποσαφήνιση των περιπτώσεων αυτών δύναται να γίνει μέσω της υιοθέτησης κοινών πρωτόκολλων χαρακτηρισμού και ταυτοποίησης. Το Διεθνές Ελαιοκομικό Συμβούλιο από το 1994 προώθησε τη δικτύωση των συλλογών γενετικού υλικού ελιάς, καθιερώνοντας το Δίκτυο Εθνικών και Παγκόσμιων Συλλογών Γενετικού Υλικού Ελιάς στο οποίο σήμερα συμμετέχουν 22 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Στο Δίκτυο διατηρούνται περισσότερες από 1100 καταχωρήσεις και έχει ήδη δημοσιευτεί ο πρώτος Παγκόσμιος Κατάλογος Ποικιλιών Ελιάς από τους Barranco et al. (2000). Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι τρεις Παγκόσμιες Τράπεζες Γενετικού Υλικού Ελιάς (ΠΤΓΥΕ) που συμμετέχουν στο Δίκτυο και βρίσκονται στην Κόρδοβα της Ισπανίας, στο Μαρακές του Μαρόκου και στη Σμύρνη της Τουρκίας. Στην Κόρδοβα διατηρούνται πέραν των 1000 καταχωρήσεων από 25 χώρες, στη Σμύρνη έχουν πρόσφατα εγκατασταθεί 183 καταχωρήσεις από 13 χώρες (Rallo et al., 2018) και στο Μαρόκο διατηρούνται 560 καταχωρήσεις από 14 μεσογειακές χώρες (El Bakkali et al., 2019). Η διατήρηση του γενετικού υλικού ελιάς στις ΠΤΓΥΕ πέραν της διασφάλισης της διατήρησης του γενετικού πλούτου επιτρέπει την αξιολόγησή τους υπό ομοιόμορφες συνθήκες αλλά και την αξιοποίησή τους στο πλαίσιo της γενετικής βελτίωσης. Στόχος του Δικτύου είναι η υιοθέτηση και εφαρμογή κοινής μεθοδολογίας για τον χαρακτηρισμό του γενετικού υλικού ελιάς σε παγκόσμια κλίμακα. Επιπλέον, έχει ήδη ξεκινήσει, η συνεργασία για την προώθηση της διατήρησης, διάχυσης και ανταλλαγής των κυριότερων εμπορικών ποικιλιών ελιάς, ποικιλιακά ταυτοποιημένων και απαλλαγμένων από σημαντικούς εχθρούς και ασθένειες. Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ε Σ Π Ο Ι Κ Ι Λ Ι Ε Σ Ε Λ Ι Α Σ