Κυπριακές ποικιλίες ελιάς (Olea europea L.)

Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ε Σ Π Ο Ι Κ Ι Λ Ι Ε Σ Ε Λ Ι Α Σ 8 περιοχή της Μεσογειακής Λεκάνης (Μέση Ανατολή, Κύπρος και νοτιοανατολική Τουρκία). Από την Ανατολική Μεσόγειο μεταφέρθηκε με ανθρώπινη κυρίως παρέμβαση στον τότε ελλαδικό χώρο ο οποίος και αποτέλεσε το δευτερογενές κέντρο διάδοσης. Ακολούθησε περαιτέρω διάδοση στα ανατολικότερα παράλια της βόρειας Αφρικής και τη σημερινή Ιταλία, περιοχή που αποτέλεσε το τριτογενές κέντρο διάδοσης. Από εκεί μεταφέρθηκε στην Ιβηρική χερσόνησο, καθώς και τα κεντρικά και δυτικότερα παράλια της βόρειας Αφρικής (Rallo et al. 2005). Η καλλιεργούμενη ελιά μόλις τα τελευταία χρόνια μεταφέρθηκε σε νέες ζώνες καλλιέργειας όπως η Λατινική Αμερική, η Αυστραλία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οι χώρες αυτές έχουν ξεκινήσει δυναμικά την εντατική καλλιέργεια της ελιάς στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτές, και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον περιγράφεται η συμπεριφορά της ελιάς στις μη μεσογειακές συνθήκες. Σήμερα, αποτελεί θέμα συζήτησης κατά πόσον οι ποικιλίες καλλιεργούμενης ελιάς προήλθαν από ένα μοναδικό αρχικό γεγονός εξημέρωσης και περαιτέρω διαφοροποίηση όπως έχει ήδη περιγραφεί πιο πάνω (Besnard et al., 2013; Besnard and Rubio de Casas, 2016) ή αν οι υπάρχουσες πολύπλοκες γενετικές σχέσεις είναι αποτέλεσμα περισσότερων του ενός ανεξάρτητων πρωταρχικών γεγονότων εξημέρωσης (Julca et al., 2020; Díez et al.,2015; Breton et al., 2009; Díez and Gaut, 2016). 2.3. Ποικιλίες και Συλλογές Γενετικού Υλικού Ελιάς Παρότι η καταγωγή της καλλιεργούμενης ελιάς παραμένει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας, υπάρχει σήμερα ένας τεράστιος ποικιλιακός πλούτος κλωνικά πολλαπλασιαζόμενων ποικιλιών ελιάς (Trujillo et al., 2014; Bartolini and Pertucelli, 2002) ως αποτέλεσμα τοπικής, εμπειρικής και διαρκούς επιλογής δένδρων με εξέχοντα χαρακτηριστικά. Σύνθετες γενετικές σχέσεις μεταξύ των ποικιλιών ελιάς δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα της μεταφοράς, διάδοσης και διασταύρωσής τους προς τα δυτικά της Μεσογειακής Λεκάνης όπως περιγράφηκε πιο πάνω. Οι Bartolini et al. (1998) ανέφεραν την ύπαρξη πέραν των 2000 ποικιλιών ελιάς παγκοσμίως και περιέγραψαν ένα μεγάλο εύρος διαφόρων χαρακτηριστικών όπως το μέγεθος του ελαιόκαρπου, η ελαιοπεριεκτικότητα και η προσαρμοστικότητα σε τοπικές αγροπεριβαλλοντικές συνθήκες και βιοτικές καταπονήσεις.