Αγρότης, τεύχος 479

Δέντρο της Χρονιάς 2020 Σφένδαμνος - Acer obtusifolium Ο Σφένδαμνος (Acer obtusifolium) είναι μικρό, αειθαλές δέντρο ή μεγάλος θάμνος, ύψους μέχρι 10 m. Ο φλοιός του είναι τεφροκαστανός, αρχικά λείος, όπου αργότερα σχηματίζει λεπτές ραβδώσεις. Τα φύλλα του είναι αντίθετα, απλά, με έλασμα ελαφρώς ή εμφανώς τρίλοβο, μήκους 4-5 μέχρι και 6,5 εκατοστά και πλάτους 4,5-6, μέχρι και 7 εκατοστά, άτριχο και στις δύο επιφάνειες, δερματώδες, βαθυπράσινο, με δελτοειδείς λοβούς. Το μήκος του μίσχου κυμαίνεται από 2 ως 4 μέχρι και 6 εκατοστά. Τα άνθη είναι μονογενή, διατεταγμένα σε κορυμβοειδή κύματα. Είναι μόνοικο, δικλινές δέντρο. Αρσενικά και θηλυκά άνθη φύονται στην ίδια ταξιανθία. Φέρουν 4-5 κιτρινοπράσινα σέπαλα και 4-10 πέταλα του ίδιου χρώματος. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Μάρτιο. O καρπός του είναι διαρρηκτός, αποτελούμενος από δύο πτερυγιοφόρα κάρυα (δισαμάριο με παπυροειδή πτερύγια), 2-3 x 0,8- 1 εκατοστά. Η ωρίμανση των καρπών λαμβάνει χώρα σταδιακά, από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Εξάπλωση - Ενδιαίτημα: Ο σφένδαμνος είναι ιθαγενές είδος της Κύπρου που ευδοκιμεί σε πετρώδεις πλαγιές ή βαθιά εδάφη, πευκοδάση και ρεματιές. Ευδοκιμεί σε όλους τους τύπους εδαφών και δεν απαιτεί ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες. Απαντά στον Ακάμα, στην οροσειρά του Τροόδους, στην οροσειρά του Πενταδακτύλου και στην Καρπασία, σε υψόμετρο 0 - 1400 μέτρα. Η γεωγραφική εξάπλωση του σφένδαμνου εκτείνεται από τον Λίβανο και τη Συρία, μέχρι το Ισραήλ και την Κύπρο. Συμμετέχει σε διάφορους τύπους οικοτόπων όπως 9390* (Θαμνώνες και δασικές συστάδες Quercus alnifolia ), 9540 Μεσογειακά πευκοδάση ( Pinus brutia ) και 93Α0 (Δασικές συστάδες Quercus infectoria ). Ιστορικά στοιχεία: Αναφορά στο δέντρο γίνεται από τον Θεόφραστο. «...σφένδαμνος, ήν εν μεν τω όρει πεφυκυίαν ζυγίαν καλούσιν, εν δε τω πεδίω γλείνον». [..σφένδαμνος, την οποίαν καλούσι ζυγίαν όταν αναπτύσσεται στα όρη, όταν δε αναπτύσσεται στις πεδιάδες καλούσι γλείνον]. (Θεόφραστος, 1842. Περί Φυτών Ιστορίας). Χρήσεις: Είναι είδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καλλωπιστικό. Στην αρχιτεκτονική τοπίου αξιοποιείται ως δέντρο που προσφέρει χρώμα και σχήμα στον χώρο που θα φυτευτεί. Ιδιαίτερα την άνοιξη και το καλοκαίρι, η ποικιλομορφία των ανθέων, των φύλλων και των καρπών του προσδίδει στον σφένδαμνο κοσμητική αξία. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πάρκα και πλατείες. Παλαιότερα το ξύλο του σφένδαμνου χρησιμοποιείτο στην επιπλοποιία, ως καυσόξυλο, στην παραγωγή κάρβουνων αλλά και στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Πολλαπλασιασμός: Ο σφένδαμνος πολλαπλασιάζεται με σπέρματα και διατίθεται στα φυτώρια του Τμήματος Δασών. Προστασία και διαχείριση: Όπως αναφέρεται και πιο πάνω, ο σφένδαμνος συμμετέχει σε ορισμένους τύπους οικοτόπων, σημαντικό μέρος των οποίων συμπεριλαμβάνεται στο Δίκτυο Natura 2000, όπου το Τμήμα Δασών λαμβάνει όλα τα απαραίτητα διαχειριστικά και προστατευτικά μέτρα για τη διατήρησή τους σε ευνοϊκή κατάσταση. Όταν η έμφλοια διάμετρος του κορμού σε ύψος 130 εκατοστά από την επιφάνεια του εδάφους είναι μεγαλύτερη από 15 εκατοστά, απαιτείται άδεια από το Τμήμα Δασών για την υλοτομία, εκρίζωση ή αποκοπή του σφένδαμνου. *Οικότοπος προτεραιότητας Τάκης Παπαχριστοφόρου Πρώτος Δασικός Λειτουργός Τμήμα Δασών Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν) κα Ursula Von Der Leyen έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι το ενωσιακό σύστημα για τις γεωγραφικές ενδείξεις θα ενδυναμωθεί κατά το μέγιστο, αφού μέσω αυτού προστατεύεται η τοπική, πολιτιστική και γαστρονομική κληρονομιά της Ένωσης και πιστοποιείται η αυθεντικότητα των ευρωπαϊκών γεωργικών προϊόντων ποιότητας παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, στις 18 Δεκεμβρίου 2019, η Κομισιόν ανέθεσε σε ανεξάρτητους αξιολογητές την αξιολόγηση του τρέχοντος συστήματος ποιότητας και του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΟΠ/ΠΓΕ), καθώς και τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα (ΕΠΙΠ) στον τομέα των αγροτικών τροφίμων, των οίνων, των αλκοολούχων ποτών (spirits) και των αρωματισμένων οίνων. Η Κομισιόν στοχεύει στην παρούσα φάση να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνοχή, τη σχέση και την προστιθέμενη αξία της ενωσιακής πολιτικής ποιότητας και να δημιουργήσει συνέργειες με τη Στρατηγική από το αγρόκτημα στο πιάτο (Farm to Fork Strategy) ενόψει της νέας κοινής προγραμματικής περιόδου 2021-2027, καθώς και με το πλάνο δράσης/ οδικό χάρτη της πρωτοβουλίας που ανέπτυξε για την πνευματική ιδιοκτησία των παραγόμενων προϊόντων (πατέντες, δικαιώματα αναπαραγωγής, εμπορικά σήματα) και ανακοινώθηκε στις 14 Ιουλίου 2020. Η καταληκτική ημερομηνία που ορίστηκε από την Κομισιόν στους ανεξάρτητους αξιολογητές για την παροχή των πορισμάτων της αξιολόγησης είναι ο Δεκέμβριος του 2020. Από την 1 η Απριλίου 2019, το ανανεωμένο Ευρωπαϊκό Μητρώο για τις γεωγραφικές ενδείξεις e-Ambrosia διατηρεί συνολικά 3.714 καταγραφές, αποτελεί συνονθύλευμα των προκατόχων του και έχει ουσιαστικά σχεδιαστεί για να αντικαταστήσει/ ενσωματώσει σε μια ενιαία βάση το e-Bacchus για τον οίνο, το e-Spirit για τα αλκοολούχα ποτά και το DOOR για τα τρόφιμα. Το e-Ambrosia είναι ελευθέρας πρόσβασης για το κοινό, διαθέτει διαφανή πληροφόρηση όσον αφορά το τρέχον καθεστώς της κάθε γεωγραφικής ένδειξης, τις τεχνικές προδιαγραφές και το νομικό πλαίσιο της επίσημης προστασίας εφόσον υφίσταται. Ανεξαρτήτως της τρέχουσας αξιολόγησης που ανεπτύχθη και αναφέρθηκε πιο πάνω, η Κομισιόν έχει πρόσφατα εκτιμήσει ότι η προστιθέμενη αξία που προσφέρουν οι γεωγραφικές ενδείξεις του αμπελοοινικού τομέα και των αλκοολούχων ποτών στο σύνολο του ευρωπαϊκού συστήματος ποιότητας ξεπερνά το 64%. Πρόκειται για ένα υπαρκτό γεγονός που καταδεικνύει τη σημαντικότητα των εν λόγω τομέων για τις ευρωπαϊκές παραδόσεις, την οικονομική σύγκλιση και την κοινωνική συνοχή στο κάθε κράτος μέλος. Στη σύγχρονη ευρωπαϊκή εποχή της Κύπρου, το e-Ambrosia διαθέτει συνολικά 13 καταγραφές κυπριακών γεωγραφικών ενδείξεων στον αμπελοοινικό τομέα και τα αλκοολούχα ποτά, οι οποίες είναι απόλυτα επίκαιρες βάσει του ισχύοντος εθνικού νομικού πλαισίου, των κατάλληλα συμπληρωμένων τεχνικών φακέλων/ ενιαίων εγγράφων και χωρίς οποιαδήποτε εκκρεμότητα για την Κύπρο. Οι δύο καταγραφές γεωγραφικών ενδείξεων (ΓΕ) αφορούν τα κυπριακής προέλευσης αλκοολούχα ποτά Ζιβανία και Ούζο (μαζί με την Ελλάδα), ενώ άλλες επτά καταγραφές αφορούν τις προστατευόμενες γεωγραφικές προελεύσεις (ΠΟΠ) του αμπελοοινικού τομέα δηλαδή την Κουμανδαρία, τα Κρασοχώρια Λεμεσού, τα Κρασοχώρια Λεμεσού- Λαόνα, τα Κρασοχώρια Λεμεσού-Αφάμης, τη Λαόνα Ακάμα, το Βουνί Παναγιάς-Αμπελίτης και την Πιτσιλιά. Τέλος, τέσσερις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) συμπληρώνουν την αμπελοοινική κληρονομιά της Κύπρου, δηλαδή οι ενδείξεις Λεμεσός, Πάφος, Λευκωσία και Λάρνακα ως καθορισμένες διοικητικές οντότητες που δύνανται να παράγουν οίνο με αντίστοιχη ΠΓΕ. Αυτή η κατοχυρωμένη κληρονομιά μπορεί να προωθεί τα μοναδικά οινολογικά χαρακτηριστικά των προστατευόμενων κυπριακών γεωγραφικών ενδείξεων αναδεικνύοντας την ενδοποιότητα των οίνων που παράγονται και που οφείλεται στον κάθε καθορισμένο αμπελοτόπο (terroir). Οι κατοχυρωμένες γεωγραφικές ενδείξεις της Κύπρου είναι σε θέση να προστατεύουν την παραδοσιακή τεχνογνωσία των οινοποιών, τον δεσμό με τον τόπο και τη φήμη του οίνου που έχει παραχθεί σύμφωνα με τα πρότυπα των τεχνικών φακέλων εξασφαλίζοντας την (ενδο)ποιότητα. Θεματοφύλακας των γεωγραφικών ενδείξεων της Κύπρου είναι τοΤμήμαΓεωργίαςτουΥπουργείουΓεωργίας,Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ενώ σημειώνεται πως η οργανοληπτική ποιότητα των προϊόντων που παράγονται διασφαλίζεται από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Οίνων, η οποία διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο της Δημοκρατίας ανά τριετία για την άσκηση του ρόλου αυτού. Τα Ευρωπαϊκά Συστήματα Ποιότητας και η σημαντικότητα των Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων στον αμπελοοινικό τομέα και τα αλκοολούχα ποτά δρ Θουκής Γεωργίου Λειτουργός Γεωργίας Α’ Τμήμα Γεωργίας Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Οίνων A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 63 62 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ ΟΙΝΩΝ ΝΕΑ