Αγρότης, τεύχος 479

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 47 46 Τεχνολογίες ευφυούς γεωργίας σε καλλιέργειες φρούτων και λαχανικών Ο όρος «ευφυής γεωργία» (smart agriculture/ smart farming) συνιστά την εφαρμογή Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών στη γεωργία, όπως το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things - IoT), οι αισθητήρες και ενεργοποιητές (smart sensors and actuators), τα συστήματα γεωεντοπισμού (geo-localisation), τα Μεγάλα Δεδομένα (Big Data), τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (Unmanned Aerial Vehicles - UAV ή drones), η ρομποτική και λοιπά. Απώτερος σκοπός της εφαρμογής και αξιοποίησης της ευφυούς γεωργίας είναι να δώσει πιο παραγωγική και βιώσιμη γεωργική παραγωγή, η οποία θα βασίζεται σε μια προσέγγιση ακριβέστερης και πιο αποδοτικής χρήσης των πόρων. Από την πλευρά του γεωργού, η ευφυής γεωργία θα πρέπει να του παρέχει προστιθέμενη αξία με τη μορφή της καλύτερης λήψης αποφάσεων και της πιο αποτελεσματικής λειτουργίας και διαχείρισης της εκμετάλλευσής του. Το Έργο Internet of Food and Farm 2020 (IOF2020 - project number 731884 - www.iof2020.eu ) ξεκίνησε το 2017 και είναι αφιερωμένο στην επιτάχυνση της υιοθέτησης τεχνολογιών τουΔιαδικτύου τωνΠραγμάτωνγια τηνεξασφάλισηεπαρκών, ασφαλών και υγιεινών τροφίμων και για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών αλυσίδων τροφίμων στην Ευρώπη. Έτσι η Ευρώπη θα εδραιώσει την ηγετική θέση της στην παγκόσμια βιομηχανία αγροδιατροφής αλλά και IoT ενισχύοντας ένα συμβιωτικό οικοσύστημα αγροτών, βιομηχανίας τροφίμων, προμηθευτών τεχνολογίας και ερευνητικών ιδρυμάτων. Τελικά, το IOF2020 θα ανοίξει τον δρόμο για μια γεωργία βασισμένη σε δεδομένα (data), με αυτόνομες καλλιεργητικές πρακτικές, εικονικές αλυσίδες τροφίμων και εξατομικευμένη διατροφή για τους Ευρωπαίους πολίτες. Η κοινοπραξία IoF2020 με 73 εταίρους, με επικεφαλής τον Wageningen UR και άλλους βασικούς εταίρους θα μεταφέρει την τεχνογνωσία σε εκατοντάδες τελικούς χρήστες ανά την Ευρώπη. Οι εφαρμογές ευφυούς γεωργίας δεν στοχεύουν μόνο σε μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις αλλά δύνανται, επίσης, να δράσουν για την ενίσχυση άλλων τάσεων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις όπως η οικογενειακή γεωργία, οι μικρές εκμεταλλεύσεις, η κτηνοτροφία και η βιολογική γεωργία. Η ευφυής γεωργία μπορεί ακόμα να παρέχει μεγάλα οφέλη σχετικά με το περιβάλλον, για παράδειγμα μέσω της αποτελεσματικότερης χρήσης του νερού ή της βελτιστοποίησης των γεωργικών πρακτικών (π.χ. φυτοπροστασία). Βασίζεται σε έναν συνδυασμό επιστημονικής έρευνας και γνώσης, δεδομένων και πρακτικής εμπειρίας με σκοπό την υποστήριξη των γεωργών κατά τη διάρκεια λήψης αποφάσεων που αφορούν στη διαχείριση της παραγωγής τους. Η ευφυής γεωργία συνδυάζει όλους τους συντελεστές παραγωγής, δηλαδή έδαφος, κλίμα, εισροές και γεωργική εργασία, προσβλέποντας στη βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας, στην αύξηση του γεωργικού εισοδήματος, τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των αγροτών και την αειφόρο ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα της γεωργικής εκμετάλλευσης. Συνήθως, εφαρμόζεται το παράδειγμα του συνδρομητικού μοντέλου χρήσης της ευφυούς γεωργίας, δηλαδή η εγκατάσταση του εξοπλισμού έχει μηδενικό κόστος, ενώ απαιτείται μια ετήσια συνδρομή για πρόσβαση στις τεχνολογίες Cloud (εξοπλισμό και λογισμικό) που αξιοποιεί το σύστημα ευφυούς γεωργίας. Το έργο «Digital Ecosystem Utilisation - CYSLOP» αποτελεί μελέτη περίπτωσης (use case) του προγράμματος IOF2020. Το CYSLOP στοχεύει στην ανάπτυξη και εφαρμογή υπηρεσιών ευφυούς γεωργίας για τη μείωση του κόστους παραγωγής και τη βελτίωση της ποιότητας στα φρούτα και λαχανικά. Επικεντρώνεται, κυρίως, στη χρήση αισθητήρων, ενεργοποιητών και δεδομένων για πολλαπλούς σκοπούς πέραν της εξοικονόμησης πόρων για τον παραγωγό, όπως για παράδειγμα το όφελος για τον καταναλωτή μέσω της ιχνηλασιμότητας και της εμπιστοσύνης του στο προϊόν κάνοντας χρήση τεχνολογιών του Διαδικτύου των Πραγμάτων (Internet οf Things). Μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 2019, πραγματοποιήθηκαν οι εγκαταστάσεις των τηλεμετρικών σταθμών και του συστήματος ελέγχου άρδευσης σε τρία πιλοτικά αγροτεμάχια με καλλιέργειες ντομάτας και φράουλας (Αυγόρου - Ορμήδεια) και goji berries (Φοινί). Η τελευταία φάση των εγκαταστάσεων πραγματοποιήθηκε την περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου 2020 σε τρία πιλοτικά τεμάχια με καλλιέργειες σμέουρων, αρώνιας και κερασιών στην ευρύτερη περιοχή του χωριού Αγρός (Εικόνες 1 και 2). Εικόνα 1. Εγκατάσταση αισθητήρων εδάφους και θερμοκρασίας σε καλλιέργεια αρώνιας, στην περιοχή Κάτω Μύλος, Αγρός Εικόνα 2. Εγκατάσταση αισθητήρων εδάφους και θερμοκρασίας σε καλλιέργεια σμέουρων, στην περιοχή Αγρίδια, Αγρός Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Γιώργος Αδαμίδης Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Οι υπηρεσίες θα αξιοποιούν επιστημονικά προγνωστικά μοντέλα άρδευσης και φυτοπροστασίας, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες των στοχευμένων περιοχών. Τα μοντέλα θα τροφοδοτούνται με δεδομένα που προέρχονται από ένα δίκτυο τηλεμετρικών σταθμών IoT, καθώς και με δεδομένα που τηρούνται από τους εμπλεκόμενους παραγωγούς και αφορούν σε εισροές-εκροές, αλλά και σε όλες εκείνες τις παραμέτρους που οι τιμές τους προσδιορίζουν την ιδιαιτερότητα κάθε παραγωγικής μονάδας μέσα στην τεράστια ποικιλία των περιπτώσεων. Επιπρόσθετα, για το κάθε πιλοτικό τεμάχιο συλλέγονται σε μηνιαία βάση δεδομένα όπως αριθμός επισκέψεων στο χωράφι για οποιαδήποτε εργασία, ποσότητα και κόστος φυτοπροστατευτικών προϊόντων που χρησιμοποιήθηκαν, κυβικά μέτρα νερού που χρησιμοποιήθηκαν για άρδευση, κόστος νερού, ποσότητα και κόστος λιπασμάτων και συνολική παραγωγή (κιλά) ανά καλλιεργητική περίοδο, ανά δεκάριο. Αυτά τα δεδομένα θα αξιολογηθούν ως Κύριοι Δείκτες Επιδόσεων (Key Performance Indicators). Τα αναμενόμενα αποτελέσματα αφορούν στη βελτίωση της αποδοτικότητας κατά 20% (π.χ. λιγότερες επισκέψεις στο χωράφι), μείωση της ποσότητας νερού άρδευσης κατά 10%, μείωση της χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων κατά 10%, αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, μείωση των εισροών κατά 10%, βελτίωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και ενίσχυση της ιδιωτικής ζωής και της ασφάλειας των δεδομένων. Συντονιστής του Έργου είναι η ελληνική εταιρεία Future Intelligence Ltd ( http://www.f-in.gr ), ενώ συμμετέχουν οργανισμοί από την Κύπρο (Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), τη Σλοβενία (ITC-CLUSTER) και την Ολλανδία (Wageningen University & Research). Tο ΙΓΕ συμμετέχει στο CYSLOP με τους δρα Γιώργο Αδαμίδη (Πληροφοριακά Συστήματα), Ανδρέα Στυλιανού (Αγροτική Οικονομία) και Μαριάνθη Γιαννακοπούλου (Αγροτική Οικονομία), από τον Κλάδο Αγροτικής Ανάπτυξης, τον δρα Δαμιανό Νεοκλέους (Θρέψη Φυτών), από τον Κλάδο Φυσικοί Πόροι και Περιβάλλον, και δρα Βασίλειο Βασιλείου (Εντομολογία), από τον Κλάδο Ζωικής Παραγωγής. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο CYSLOP οι ενδιαφερόμενοι/ες μπορούν να επισκέπτονται την ιστοσελίδα του προγράμματος https://www.iof2 020. eu/trials/vegetables/digital-ecosystem-utilisation καθώς και την ιστοσελίδα του Κλάδου Αγροτικής Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών http://ruraldev.ari.gov.cy . Αξιοποίηση τεχνολογιών ευφυούς γεωργίας στην καλλιέργεια της πατάτας: Η περίπτωση του ευρωπαϊκού προγράμματος IoT4Potato Ανδρέας Στυλιανού Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Η πατάτα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα της Κύπρου, τόσο από άποψη παραγωγής όσο και από άποψη χρηματικής αξίας, αντιπροσωπεύοντας την τελευταία δεκαετία περίπου το 40% του συνόλου των εξαγωγών ακατέργαστων αγροτικών προϊόντων. Ωστόσο, η καλλιέργεια της πατάτας αντιμετωπίζει μία σειρά προκλήσεων οι οποίες πιθανόν να λάβουν ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις αυξανόμενες απαιτήσεις των αγορών-στόχων της πατάτας για ποιοτικά προϊόντα, οι προκλήσεις αυτές περιλαμβάνουν: (α) την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των εχθρών και ασθενειών της καλλιέργειας, (β) τον ακριβέστερο προσδιορισμό των αναγκών σε νερό (τόσο του χρόνου και του εύρους άρδευσης όσο και της ποσότητας άρδευσης), και (γ) σε συνδυασμό με την άρδευση, την εξασφάλιση της επάρκειας θρεπτικών στοιχείων βάσει των μεταβαλλόμενων αναγκών της καλλιέργειας. Μέχρι σήμερα οι παραγωγοί φαίνεται να αντιμετωπίζουν τις παραπάνω προκλήσεις με σχετικά αυξημένη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, λιπασμάτων και νερού άρδευσης, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό το συνολικό κόστος παραγωγής, επιβαρύνοντας το περιβάλλον και διακινδυνεύοντας την ποιότητα των προϊόντων τους. τρόπο επιστημονικά δεδομένα και καθοδηγώντας τον πιο σημαντικό παραγωγικό συντελεστή, τον παραγωγό. Αξίζει να σημειωθεί ότι, βάσει διαφόρων μελετών, η αξιοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών ευφυούς γεωργίας συμβάλλει σημαντικά τόσο στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή όσο και στη μείωση των επιπτώσεών της στη γεωργία και το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, και επιδιώκοντας την εξεύρεση λύσεων για τις πιο πάνω προκλήσεις, το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) συμμετέχει στο καινοτόμο έργο «Data-driven potato production» (IoT4Potato) το οποίο αποτελεί μελέτη περίπτωσης του ευρωπαϊκού προγράμματος «Internet of Food and Farm 2020» (IoF2020 - αριθμός προγράμματος 731884) που χρηματοδοτείται από τον Ορίζοντα 2020 Απάντηση στις παραπάνω προκλήσεις δύναται να δώσει η εφαρμογή τεχνολογιών ευφυούς ή έξυπνης γεωργίας (smart farming). Οι τεχνολογίες αυτές εκμεταλλεύονται επιστημονικά εργαλεία ικανά να αξιοποιούν μεγάλο όγκο αξιόπιστων δεδομένων και να εξάγουν πολύτιμα αποτελέσματα σε επεξεργάσιμη και κατανοητή μορφή. Αξιοποιώντας τα δεδομένα αυτά, ο εκάστοτε γεωργικός σύμβουλος δύναται να παρέχει στον παραγωγό λειτουργικές συμβουλές, οι οποίες είναι πλήρως προσαρμοσμένες στις ανάγκες του κάθε αγροτικού τεμαχίου. Έτσι, τα εργαλεία και οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της ευφυούς γεωργίας έχουν τη δυνατότητα να παράγουν σχετικά οικονομικές αλλά ταυτόχρονα πολύτιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση των κυριότερων προκλήσεων στην καλλιέργεια της πατάτας, αξιοποιώντας με αποτελεσματικό