Αγρότης, τεύχος 479

19 18 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 ΓΕΩΡΓIΑ ΓΕΩΡΓIΑ Υψηλά επίπεδα αζώτου μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στα φυτά. Οι χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα μπορούν να προκαλέσουν ζημιές σε δένδρα τα οποία έχουν εναποθηκευμένες μεγάλες ποσότητες αζώτου στον κορμό και στον φλοιό τους. Το φυτό επεκτείνει τη βλαστική του περίοδο και παρατηρείται οψίμιση της παραγωγής και ευαισθησία σε μυκητολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες. Οι καρποί υποβαθμίζονται ποιοτικά, παρουσιάζοντας ευπάθεια σε σήψεις, γίνονται μεγάλοι, πρασινωποί, παρουσιάζοντας φτωχό κόκκινο χρώμα κατά την ωρίμανση, χάνουν την αντοχή τους (μαλακώνουν), έχουν τάση καρπόπτωσης και είναι επιρρεπείς σε διάφορες φυσιολογικές ανωμαλίες. Ο φωσφόρος συμμετέχει στις διαδικασίες σχηματισμού και μεταβολισμού των πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων. Τα φυτά για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν πλήρως το διαθέσιμο άζωτο θα πρέπει να έχουν επαρκή ποσότητα διαθέσιμου φωσφόρου, λόγω της συμμετοχής του φωσφόρου στις διαδικασίες σχηματισμού υδατανθράκων και στη σύνθεση πρωτεϊνών. Επίσης, επηρεάζει την αύξηση και ανάπτυξη της ρίζας. Ειδικά στα φυλλοβόλα, κατά τα πρώτα χρόνια ανάπτυξής τους, απαιτείται ικανοποιητική ποσότητα φωσφόρου ώστε να αναπτύξουν βαθύ ριζικό σύστημα. Πηγές φωσφόρου είναι η αποσύνθεση της οργανικής ουσίας, τα πετρώματα του εδάφους και η λίπανση. Η έλλειψη φωσφόρου έχει ως αποτέλεσμα μη ικανοποιητική ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και, κατά συνέπεια, σημαντικό περιορισμό της ανάπτυξης του φυτού. Παρατηρείται μικροφυλλία, βράχυνση των βλαστών και των μίσχων των φύλλων. Τα φύλλα αποκτούν κυανοπράσινο προς ερυθρωπό χρώμα, με τα παλαιότερα φύλλα να νεκρώνονται περιμετρικά. Επίσης, παρατηρείται φυλλόπτωση κατά την άνθιση καθώς και μετά. Περίσσεια φωσφόρου προκαλεί αρνητική αλληλεπίδραση (ανταγωνισμό) με διάφορα άλλα στοιχεία όπως σίδηρος, ψευδάργυρος, χαλκός, μαγγάνιο και άζωτο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τροφοπενίες. Το κάλιο παίζει σημαντικό ρόλο στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του φυτού, στην παραγωγή και μεταβολισμό των υδατανθράκων και στη σύνθεση πρωτεϊνών. Η παρουσία του είναι απαραίτητη για να επιτελεστούν ορισμένες βιοχημικές αντιδράσεις οι οποίες είναι αναγκαίες για το φυτό, χωρίς όμως το στοιχείο αυτό να συμμετέχει άμεσα στις αντιδράσεις αυτές. Είναι ρυθμιστής για τη δράση άλλων στοιχείων και επηρεάζει ή και ενεργοποιεί διάφορα ένζυμα. Το κάλιο παίζει ρόλο στον μηχανισμό αναπνοής του φυτού καθώς και στις υδατικές του σχέσεις. Επίσης, επηρεάζει την ποιότητα του καρπού και την αντοχή του φυτού στις ασθένειες. Το κάλιο απαντάται ως υδατοδιαλυτό, στο θρεπτικό διάλυμα του εδάφους, και ως ανταλλάξιμο το οποίο είναι προσκολλημένο στις εξωτερικές επιφάνειες των κολλοειδών του εδάφους και της οργανικής ουσίας. Αυτές οι δυο μορφές είναι αφομοιώσιμες από τα φυτά. Υπάρχει και μια τρίτη μορφή, ως δεσμευμένο μέσα στο πλέγμα ή μεταξύ των ορυκτών της αργίλου. Η μορφή αυτή είναι μη αφομοιώσιμη από τα φυτά αλλά μπορεί να γίνει διαθέσιμη με μετατροπή του σε υδατοδιαλυτή ή ανταλλάξιμη μορφή κάτω από την επίδραση συνθηκών υγρασίας, θερμοκρασίας και δραστηριότητας του ριζικού συστήματος. Η έλλειψη καλίου προκαλεί νέκρωση βλαστών, από την κορυφή προς τα κάτω, η οποία μπορεί να επεκταθεί σε ολόκληρο το δένδρο. Νέκρωση μπορεί να παρατηρηθεί και σε οφθαλμούς (σε περιπτώσεις υπερβολικής έλλειψης). Τα φυτά γίνονται ευπαθή σε ασθένειες και μαραίνονται γρήγορα. Στα φύλλα αρχικά εμφανίζεται μια ανομοιόμορφη χλώρωση, με αποτέλεσμα να φαίνονται καμένα στην περιφέρεια, που έχει ως συνέπεια τη μείωση της φωτοσύνθεσής τους. Τα φύλλα συστρέφονται προς τα κάτω και σταδιακά αποκτούν κυανοπράσινο χρώμα, ενώ παρατηρείται έντονη φυλλόπτωση μετά την άνθιση. Τέλος, η έλλειψη καλίου προκαλεί μικροκαρπία, ενώ το χρώμα των καρπών στα φυλλοβόλα παραμένει κίτρινο ή πράσινο αντί κόκκινο. Η υπερβολική λίπανση με κάλιο φαίνεται να έχει αρνητική επίδραση στην απορρόφηση μαγνησίου, δημιουργώντας ανταγωνισμό και με το άζωτο. Επίσης, σε καρπούς οι οποίοι θα συντηρηθούν παρατηρείται κακή συντήρηση, σε περίπτωση που αυτοί περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις καλίου. Πηγές : Ενημερωτικά Έντυπα Τμήματος Γεωργίας Γενική και Ειδική Δενδροκομία - Μιλτιάδη Βασιλακάκη Ανόργανη Θρέψη και Λιπάσματα - Ιωάννη Ν. Θεριού Θρέψη - Λίπανση Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων - Δ.Κ. Στυλιανίδη, Α.Δ. Σιμωνή, Γ.Δ. Συργιαννίδη Διεθνές Έτος Υγείας των Φυτών 2020 Άνθεμις Μελιφρονίδου Παντελίδου Ανώτερη Λειτουργός Επιθεώρησης Προϊόντων Τμήμα Γεωργίας Κατά τη 10 η Σύνοδο της Επιτροπής Φυτοϋγειονομικών Μέτρων της Διεθνούς Σύμβασης για την προστασία των φυτών (International Plant Protection Convention - IPPC) το 2015, η Φινλανδία πρότεινε όπως το έτος 2020 ανακηρυχθεί «Διεθνές Έτος Υγείας των Φυτών» . Στόχος της ανακήρυξης του έτους αυτού ως Διεθνούς Έτους Υγείας των Φυτών είναι η ανάδειξη της σημαντικότητας της προστασίας της υγείας των φυτών στην αντιμετώπιση θεμάτων παγκόσμιας σημασίας όπως η εξάλειψης της πείνας, η μείωση της φτώχειας, η προστασία του περιβάλλοντος και η τόνωση της οικονομικής και εμπορικής ανάπτυξης. Έχοντας υπόψη ότι η υγεία των φυτών απειλείται από όλο και περισσότερους επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες (έντομα, ιοί, βακτήρια, νηματώδεις, κ.λπ. ), οι οποίοι λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των κλιματικών αλλαγών δυνατόν να εισέλθουν σε μια χώρα και να εδραιωθούν με σοβαρές αρνητικές οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, και αναγνωρίζοντας ότι η διατήρηση της υγείας των φυτών και φυτικών προϊόντω: • προστατεύει το περιβάλλον, τα δάση και τη βιοποικιλότητα από επιβλαβείς οργανισμούς των φυτών, • αντιμετωπίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, • υποστηρίζει τις προσπάθειες για τον τερματισμό της πείνας, του υποσιτισμού και της φτώχειας, και • ενισχύει την οικονομική και εμπορική ανάπτυξη, HΓενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τον Δεκέμβριο του 2018, αποφάσισε με σχετικό ψήφισμα να ανακηρύξει το 2020 ως το Διεθνές Έτος Υγείας των Φυτών, και κάλεσε όλα τα κράτη μέλη του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας και τις υπεύθυνες αρμόδιες αρχές αυτών όπως τηρήσουν το Διεθνές Έτος και ενθαρρύνουν δράσεις οι οποίες αναδεικνύουν τη σημασία της υγείας των φυτών και μοιραστούν μεταξύ τους βέλτιστες πρακτικές στον τομέα αυτό. ΗΕυρωπαϊκή Ένωση ήδη έχει προχωρήσει με νέες πολιτικές και νέους στόχους σε όλο το φάσμα της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Προωθεί πολιτικές για βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη, για επισιτιστική ασφάλεια, για προστασία της χλωρίδας, για την ευημερία των ζώων και για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών της Ένωσης. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσει όλος ο κόσμος τη σημασία της διατήρησης της καλής υγείας των φυτών ως ένα από τα βασικά εργαλεία για την επίτευξη των πολιτικών αυτών. Οι κανόνες της ΕΕ για την υγεία των φυτών προσβλέπουν στην προστασία της ευρωπαϊκής γεωργίας και δασοκομίας με την πρόληψη της εισόδου και διασποράς επιβλαβών οργανισμών και ασθενειών για τα φυτά και φυτικά προϊόντα. Σε πρόσφατη αξιολόγηση οι κανόνες αυτοί κρίθηκαν ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση των απειλών από νέους επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες που οφείλονται, κυρίως, στην παγκοσμιοποίηση του εμπορίου. Επιπλέον, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, πολλοί από τους επιβλαβείς οργανισμούς και τις ασθένειες αυτές μπορούν πλέον να επιβιώνουν ευκολότερα στην Ευρώπη. Η ΕΕ έχει αναγνωρίσει την ανάγκη για αναπροσαρμογή της νομοθεσίας ώστε να αντιμετωπισθούν πλήρως οι αυξημένοι αυτοί κίνδυνοι. Έτσι, για πρώτη φορά, η νομική ρύθμιση που διέπει τα θέματα της υγείας των φυτών βρίσκεται κάτω από Κανονισμούς και όχι Οδηγίες. Αυτό γίνεται ως μια προσπάθεια βελτίωσης του τρόπου αντιμετώπισης των θεμάτων αυτών από τα κράτη μέλη, με ξεκάθαρες φυτοϋγειονομικές απαιτήσεις προς τους εμπορικούς εταίρους/ τρίτες χώρες, διαμορφώνοντας ένα πιο ισχυρό, διαφανές και βιώσιμο πλαίσιο για την προστασία της υγείας των φυτών στην Ένωση. Οι νέοι αυτοί Κανονισμοί τέθηκαν σε εφαρμογή τις 15 Δεκεμβρίου 2019. Η υγεία των φυτών έχει ως μέλημα την προστασία της γεωργίας, των δασών και γενικότερα του περιβάλλοντος από οργανισμούς και ασθένειες επιβλαβείς για τα φυτά και φυτικά προϊόντα. Το Διεθνές Έτος Υγείας των Φυτών έρχεται να συμβάλει στην ανάδειξη της σημασίας που πρέπει να δίνεται για την πρόληψη εισόδου και διάδοσης επιβλαβών οργανισμών και ασθενειών σε νέες περιοχές. Αναμένεται ότι οι δραστηριότητες του Διεθνούς Έτους Υγείας των Φυτών θα συμβάλουν: (α) στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και γενικότερα στο ευρύτερο κοινό, με την επίγνωση ότι η υγεία των φυτών είναι ζωτικής σημασίας για όλη τη ζωή στη γη και ότι ο κάθε ένας και η κάθε μία μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της εισαγωγής και στην αποτροπή της εξάπλωσης επιβλαβών φυτικών εχθρών και ασθενειών, (β) στην εξάλειψη επιβλαβών φυτικών εχθρών και ασθενειών ή τουλάχιστον στη βελτίωση της διαχείρισής τους όταν η πλήρης εξάλειψη δεν είναι δυνατή, (γ) στην αύξηση της ικανότητας και της διαθεσιμότητας οικονομικών πόρων των υπεύθυνων αρμοδίων Αρχών για τη διεξαγωγή των απαραίτητων επίσημων ελέγχων και άλλων επίσημων δραστηριοτήτων που στοχεύουν στη διασφάλιση ενός ασφαλούς εμπορίου φυτών και φυτικών προϊόντων μεταξύ των χωρών. Ωστόσο, τα πραγματικά αποτελέσματα του Διεθνούς Έτους Υγείας των Φυτών αναμένεται να παρατηρηθούν μακροπρόθεσμα, καθώς οι άνθρωποι θα συνειδητοποιήσουν καλύτερα το πώς οι δικές τους ενέργειες μπορούν να συμβάλουν στη διατήρηση της υγείας των φυτών και, κατ’ επέκταση, στην προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι στη μεταφορά φυτών και φυτικών προϊόντων από τη μια χώρα στην άλλη, καθώς αυτά μπορούν να μεταφέρουν εχθρούς και ασθένειες. Πολλές χώρες στηρίζουν μεγάλο μέρος της οικονομίας τους στην εμπορία φυτών και φυτικών προϊόντων. Ωστόσο, το εμπόριο αυτό μπορεί να εξαπλώσει γρήγορα φυτικούς επιβλαβείς εχθρούς και ασθένειες. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΦΥΤΑ, ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ