Αγρότης, τεύχος 479

17 16 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 9 ΓΕΩΡΓIΑ ΓΕΩΡΓIΑ Έλλειψη αζώτου σε φύλλα καρυδιάς πέκαν Ο ρόλος των βασικών θρεπτικών στοιχείων στα φυλλοβόλα Τα φυτά για να έχουν μια ικανοποιητική και ομαλή ανάπτυξη απαιτούν κάποια θρεπτικά συστατικά. Τα κύρια ανόργανα στοιχεία ή μακροστοιχεία τα οποία είναι αναγκαία στα φυτά είναι το άζωτο, ο φωσφόρος και το κάλιo. Τα στοιχεία αυτά είναι απαραίτητα διότι με την έλλειψη ή την περιορισμένη παρουσία τους είναι αδύνατη η φυσιολογική ανάπτυξη των φυτών και η ομαλή συμπλήρωση του κύκλου ζωής τους. Τα στοιχεία αυτά δεν μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα για την επίτευξη του ρόλου που επιτελούν, ενώ τα συμπτώματα από τυχόν έλλειψή τους εξαφανίζονται μόνο με την προσθήκη των εν λόγω στοιχείων. Η προσθήκη αυτών των στοιχείων γίνεται είτε με εφαρμογή από το έδαφος είτε με υδρολίπανση είτε διαφυλλικά. Ελένη Χριστοδουλίδου Λειτουργός Γεωργίας Α´ Τμήμα Γεωργίας Το άζωτο είναι ένα στοιχείο το οποίο τα φυτά χρειάζονται σε μεγάλες ποσότητες. Το στοιχείο αυτό είναι βασικό συστατικό των πρωτεϊνών και της χλωροφύλλης. Πηγές αζώτου για τα φυλλοβόλα δέντρα αποτελούν η ποσότητα που προέρχεται από την αποσύνθεση της οργανικής ουσίας, άζωτο που εισέρχεται στο έδαφος με τη βροχή και η λίπανση. Το άζωτο στο έδαφος το συναντούμε είτε σε αμμωνιακή (NH4+) είτε σε νιτρική μορφή (NO3-). Τυχόν έλλειψη αζώτου προκαλεί ελάττωση της ανθοφορίας στα φυλλοβόλα καρποφόρα δέντρα, ενώ τα φύλλα αποκτούν ανοικτό πράσινο έως και κιτρινοπράσινο χρώμα. Αν η έλλειψη είναι μικρή τότε υπάρχουν αρκετοί ανθοφόροι οφθαλμοί, αλλά το ποσοστό καρπόδεσης είναι μειωμένο και παρατηρείται μεγάλη καρπόπτωση, ενώ αν η έλλειψη είναι μεγάλη τότε ο αριθμός των ανθοφόρων οφθαλμών είναι μειωμένος. Τα παλαιότερα φύλλα επηρεάζονται περισσότερο από τα νέα φύλλα, αλλά αν η έλλειψη συνεχιστεί τότε επηρεάζονται και τα νέα, με αποτέλεσμα την πτώση τους από το φυτό. Παρατηρείται, επίσης, μικροφυλλία και δημιουργία μικρών βλαστών, ενώ γενικά η αύξηση και ανάπτυξη του φυτού είναι ελαττωμένη. την ομοιομορφία της ωρίμανσης των καρπών τόσο επάνω στο φυτό όσο και μετασυλλεκτικά. Οι μετασυλλεκτικοί χειρισμοί στους καρπούς, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σκοπό έχουν τον περιορισμό των απωλειών μετά τη συγκομιδή και μέχρι την κατανάλωσή τους. Οι περισσότερο συνήθεις χειρισμοί των καρπών μετά τη συγκομιδή τους περιλαμβάνουν τους ακόλουθους: • Πρόψυξη • Καθαρισμός και διαλογή • Αποθήκευση σε ψυκτικούς θαλάμους • Αποθήκευση σε θαλάμους ελεγχόμενης ατμόσφαιρας • Συσκευασία Η πρόψυξη συνίσταται στην άμεση, μετά τη συγκομιδή, και ταχεία απομάκρυνση της θερμότητας του αγρού (field heat) από τους καρπούς. Με την πρόψυξη μειώνεται ο ρυθμός αναπνοής και ο ρυθμός παραγωγής αιθυλενίου μετά τη συγκομιδή. Στο χωράφι,η πρόψυξη εφαρμόζεται κυρίως με χρήση κρύου νερού. Μετά τη συγκομιδή, και πριν να διατεθούν στην αγορά, οι καρποί πρέπει να καθαρίζονται (εφόσον απαιτείται), να υποβάλλονται σε διαλογή αφαιρώντας τους τραυματισμένους, προσβεβλημένους και ποιοτικά υποβαθμισμένους καρπούς, καθώς και να διαχωρίζονται λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως το βάρος, το μέγεθος, το στάδιο ωριμότητας κ.ά. Τονίζεται η ανάγκη για προσεκτικό χειρισμό των καρπών κατά τα στάδια καθαρισμού και διαλογής, δεδομένου ότι οι περισσότεροι νωποί καρποί είναι πολύ ευαίσθητοι στους μηχανικούς τραυματισμούς που υποβαθμίζουν την ποιότητα και μειώνουν τη συντηρησιμότητα. Διαλογή και συσκευασία μανταρινιών Η αποθήκευση των νωπών καρπών σε ψυκτικούς θαλάμους πρέπει να γίνεται στη χαμηλότερη ασφαλή θερμοκρασία και σε υψηλή σχετική υγρασία ώστε να μειωθεί ο ρυθμός αναπνοής και να περιοριστεί η απώλεια νερού. Για την αποφυγή τυχόν τραυματισμών από χαμηλές θερμοκρασίες (κρυοτραυματισμοί), πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το είδος και η ποικιλία των καρπών. Στον Πίνακα 3 παρουσιάζονται οι συνθήκες θαλάμου στις οποίες αποθηκεύονται διάφορα είδη νωπών καρπών. Με την αποθήκευση σε θαλάμους ελεγχόμενης ατμόσφαιρας ρυθμίζονται τα επίπεδα οξυγόνου (O 2 ) και διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) ανάλογα με το είδος και την ποικιλία του προϊόντος. Στις περισσότερες περιπτώσεις το CO 2 ανέρχεται μέχρι 5% ενώ, το O 2 μειώνεται περίπου στο 2%. Το υπόλοιπο της ατμόσφαιρας είναι άζωτο (Ν 2 ). Η διατήρηση των αερίων αυτών στα επιθυμητά επίπεδα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του ρυθμού αναπνοής των καρπών. Η συσκευασία των καρπών αποτελεί πολύ σημαντικό μέρος των μετασυλλεκτικών χειρισμών. Η συσκευασία νωπών καρπών γίνεται ανάλογα με το είδος του καρπού, τον τρόπο μεταφοράς του και τις απαιτήσεις της αγοράς. Η συσκευασία πρέπει να είναι κατάλληλη τόσο για την προστασία των καρπών όσο και, γενικότερα, για την ελκυστική εμφάνισή τους. Υπάρχουν περίπου 500 διαφορετικοί τύποι συσκευασιών ανάλογα με το υλικό, τη χωρητικότητα και το σχήμα της συσκευασίας. Για μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο ράφι χρησιμοποιούνται συσκευασίες τροποποιημένης ατμόσφαιρας. Σε αυτές οι καρποί, είτε ατομικά είτε σε ομάδες, περιτυλίγονται με ειδικές μεμβράνες ή τοποθετούνται σε κλειστές διάτρητες συσκευασίες μαλακού ή σκληρού πλαστικού. Με τα υλικά αυτά ρυθμίζεται η ατμόσφαιρα (O 2 , CO 2 , σχετική υγρασία) γύρω από τους καρπούς, παρατείνοντας έτσι τη διατηρησιμότητά τους. Πέραν των πιο πάνω, πολλοί άλλοι μετασυλλεκτικοί χειρισμοί μπορούν να εφαρμοστούν όπως π.χ. αποπρασινισμός και κέρωμα στα εσπεριδοειδή, τεχνητή ωρίμανση στις μπανάνες σε ειδικούς θαλάμους, αφαίρεση αγκαθιών στα φραγκόσυκα, κ.ά., οι οποίοι βελτιώνουν την ποιότητα ή την αποδοχή των προϊόντων για τους καταναλωτές, διαφοροποιούν τα προϊόντα ή προσδίδουν προστιθέμενη αξία. Συμπερασματικά, η μετασυλλεκτική μεταχείριση των καρπών αποτελεί έναν τομέα πολύ σημαντικό, αφού παρέχει τη δυνατότητα στον παραγωγό να διαχειριστεί με αποδοτικότερο τρόπο την παραγωγή του, καθώς και στον καταναλωτή να προμηθεύεται κάθε είδος φρούτου για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Παράλληλα, οι μετασυλλεκτικοί χειρισμοί συμβάλλουν στη μείωση του ποσοστού απώλειας των τροφίμων. Βιβλιογραφία Πάσσαμ Χ.Κ., Τσανίτλη Ε., Χριστόπουλος Μ., Καυκαλέτου Μ., Αλεξόπουλος Α. Καραπάνος Ι. (2015). Μετασυλλεκτική μεταχείριση καρπών και λαχανικών. Ελληνικά Aκαδημαϊκά Hλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα www.kallipos.gr. Πίνακας 3. Αποθήκευση διαφόρων ειδών καρπών σε ψυκτικούς θαλάμους Είδος Θερμοκρασία (°C) Σχετική υγρασία Διάρκεια συντήρησης Μήλα (-1) - 4 90-95% 3 - 8 μήνες Αχλάδια (-1) - 0 90-95% 4 - 6 μήνες Κυδώνια 0 90-95% 2 - 3 μήνες Μέσπιλα 0-5 90-95% 3 - 4 εβδομάδες Ροδάκινα (-1) - 0 90-95% 1 - 8 εβδομάδες Νεκταρίνια (-1) - 0 90-95% 1 - 8 εβδομάδες Χρυσόμηλα (Βερίκοκα) (-1) - 0 90-95% 1 - 8 εβδομάδες Δαμάσκηνα (-1) - 0 90-95% 1 - 8 εβδομάδες Κεράσια (-1) - 0 90-95% 1 - 4 εβδομάδες Σύκα (-1) - 0 90-95% 1 - 2 εβδομάδες Ρόδια 5 90-95% μέχρι 2 μήνες Καρποί μικρών οπωροφόρων (Berries) 0 90-95% 1 εβδομάδα Πορτοκάλια Valencia > 9 90-95% 1 - 3 μήνες Πορτοκάλια (υπόλοιπα) 3 - 8 90-95% 1 - 3 μήνες Μανταρίνια 5 - 8 90-95% 6 - 8 εβδομάδες Λεμόνια 10 - 14 90-95% 6 - 8 εβδομάδες Γκρέιπφρουτ 10 - 14 90-95% 6 - 8 εβδομάδες Αποθήκευση φρούτων σε ψυκτικό θάλαμο