Αγρότης, τεύχος 480

Κενταύρεια η ακαμαντίς - Centaurea akamantis Η Κενταύρεια η ακαμαντίς (Centaurea akamantis) ανήκει στην οικογένεια Αστεροειδή ή Σύνθετα (Asteraceae, Compositae) , βοτανική οικογένεια η όποια περιλαμβάνει περισσότερα από 32 χιλιάδες είδη, με ευρεία γεωγραφική εξάπλωση. Περιγραφή Η Κενταύρεια η ακαμαντίς είναι ημιθαμνώδες φυτό με κρεμάμενους βλαστούς μήκους 40-60 cm, με πυκνό λευκό, εριώδες τρίχωμα. Τα φύλλα είναι απλά, παχιά, τεφροπράσινα, με πυκνό λευκό ή φαιό τρίχωμα και φέρουν στενούς λοβούς. Τα άνθη είναι πορφυρόχρωμα έως ρόδινα, διατεταγμένα σε κεφάλια. Η άνθιση παρατηρείται κατά τους μήνες Απρίλιο - Νοέμβριο και η καρποφορία κατά τον Ιούλιο - Δεκέμβριο. Εξάπλωση - Ενδιαίτημα Είναι ενδημικό φυτό της Κύπρου. Έχει πολύ περιορισμένη εξάπλωση και εξειδικευμένο ενδιαίτημα. Φύεται σε σχισμές και ρωγμές σκιασμένων ασβεστολιθικών βράχων, σε υψόμετρο 70-150 m. Περιορίζεται σε τρία μόνο φαράγγια του Ακάμα και πουθενά αλλού στην Κύπρο ή στον κόσμο. Κατά την καταγραφή που πραγματοποιήθηκε για την ετοιμασία του Κόκκινου Βιβλίου της Χλωρίδας της Κύπρου (Εκδ. 2007) καταμετρήθηκαν 590 φυτά, ενώ σύμφωνα με νεότερα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο αριθμός των φυτών Κενταύρειας της ακαμαντίς ανήλθε το 2013 σε 800 φυτά*. Προστασία και διαχείριση Καθώς ο συνολικός πληθυσμός είναι πολύ μικρός, αυτό καθιστά το είδος ευαίσθητο σε τυχαία καταστροφικά γεγονότα, ενώ ταυτόχρονα συνεπάγεται την πιθανότητα κάμψης λόγω ενδογαμίας. Οι αναψυχικές δραστηριότητες είναι σχετικά έντονες στη μια από τις θέσεις όπου τα φυτά έχουν εντοπιστεί και αυτές ενδέχεται να προκαλούν υποβάθμιση του ενδιαιτήματος. Λόγω της σπανιότητάς της, η Κενταύρεια η ακαμαντίς αντιμετωπίζει κίνδυνο και από την υπερσυλλογή από ερευνητές και βοτανολόγους. Η μια θέση βρίσκεται μέσα σε κρατικό δάσος, ενώ και οι τρεις θέσεις είναι σε περιοχή του Δικτύου Natura 2000. Περιλαμβάνεται στα παραρτήματα II & IV της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/EEC). Το Πρόγραμμα LIFE+ με τίτλο «Δημιουργία Δικτύου Μικροαποθεμάτων (micro- reserves) Φυτών στην Κύπρο για τη Διατήρηση Ειδών και Οικοτόπων Προτεραιότητας» εφαρμόστηκε από τον Ιανουάριο 2010 μέχρι και τον Ιούνιο του 2013. Στόχο είχε, μεταξύ άλλων, τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης τεσσάρων φυτικών ειδών προτεραιότητας της Κύπρου, δημιουργώντας δίκτυο πέντε Μικρο-Αποθεμάτων Φυτών (ΜΑΦ) για την προστασία τους, καθώς και τη λήψη μέτρων ενίσχυσης των πληθυσμών τους. Μεταξύ των φυτών αυτών ήταν και η Κενταύρεα η ακαμαντίς. Άλλα προτεινόμενα και υφιστάμενα μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν τη δημιουργία τράπεζας σπερμάτων και την εγκατάσταση του φυτού σε βοτανικό κήπο (ήδη 63 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 0 αριθμός φυτών εγκαταστάθηκε στον Βοτανικό Κήπο Ακάμα), παρακολούθηση και ενίσχυση των υπαρχόντων αποικιών και μελέτη της αναπαραγωγικής βιολογίας. Κατηγορία κινδύνου (σύμφωνα με IUCN) Κρισίμως κινδυνεύον. Στη στήλη αυτή, το Τμήμα Δασών παρουσιάζει φυτά που περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου δίνοντάς μας την ευκαιρία να τα γνωρίσουμε. Το παρόν άρθρο βασίζεται σε κείμενο του Τάκη Θ. Παπαχριστοφόρου. Οι φωτογραφίες είναι των Θ. Κυριάκου, Χ. Σ. Χριστοδούλου και η υδατογραφία της Ελένης Ιακωβίδου McLoughlin. * Πηγή: IUCN 2019. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-2. http://www.iucnredlist.org. Accessed on 12 July 2019.