Αγρότης, τεύχος 480

ΟΙΝΩΝ ΝΕΑ Οι αμπελώνες του είδους Vitis vinifera (άμπελος η οινοφόρος) έχουν την τάση να επηρεάζονται σημαντικά από τις αλλαγές του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα από τις εποχικές διακυμάνσεις του κλίματος. Το κλίμα αποτελεί παράγοντα κλειδί για την αμπελοοινική παραγωγή καθότι καθορίζει την καταλληλότητα ορισμένων ποικιλιών σε συγκεκριμένες περιοχές, το μέγεθος της παραγωγής και, επομένως, την ποσότητα της πρώτης ύλης για οινοποίηση και, εν τέλει, την οινική ποιότητα που θα επιτευχθεί. Η σύσταση του οίνου είναι πολύ εξαρτώμενη του μεσοκλίματος, δηλαδή από το τι συμβαίνει κλιματικά σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή, καθώς και του μικροκλίματος, δηλαδή από τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στον ίδιο τον αμπελώνα. Όλα αυτά σημαίνουν ότι για να παραχθούν εξαιρετικοί οίνοι απαιτείται η ισορροπία μεταξύ των παραγόντων κλίμα-έδαφος-ποικιλία-αμπελουργός-οινοποιός. Η διαδραστική σχέση μεταξύ αυτών των παραγόντων δέχεται σε κάποιες περιπτώσεις πιέσεις που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή. Κλιματικά δεδομένα των τελευταίων 100 ετών δείχνουν ότι οι θερμοκρασίες διεθνώς ανεβαίνουν κατά 0,74°C ανά εκατό χρόνια, και αυτό το γεγονός είναι σε θέση να επηρεάσει την αμπελουργία είτε θετικά είτε αρνητικά στις διάφορες περιοχές του πλανήτη. Υπολογίζεται ότι λόγω της αυξητικής τάσης της θερμοκρασίας, το βόρειο σύνορο της ευρωπαϊκής αμπελοκαλλιέργειας θα μετακινηθεί κατά 20-60 χιλιόμετρα βορείως ανά δεκαετία μεταξύ 2020 και 2050. Δηλαδή, οι ανατολικοί αμπελώνες του Kent, του ανατολικού και δυτικού Sussex, Hampshire, Dorset μέχρι και τα δυτικά της Κορνουάλης, στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα είναι πλέον πολύ κατάλληλοι για γενική οινοπαραγωγή, πέρα από την παραγωγή αφρωδών οίνων με τη μέθοδο της Καμπανίας που επικρατεί σήμερα. Η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου θα είναι ιστορική, αφού θα του δοθεί η ευκαιρία να γίνει διεθνής αμπελοοινική περιοχή προς όφελος της τοπικής οικονομίας. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, αφού αμπελώνες έχουν φυτευτεί στο Βέλγιο, στη Δανία, στη Νορβηγία, στη Σουηδία, καθώς και στη βόρεια Γερμανία. Αντιθέτως, οι παραδοσιακές αμπελοοινικές περιοχές του παλαιού κόσμου, όπως τα κράτη της νότιας Ευρώπης και της μεσογειακής λεκάνης, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την απειλή της αλλαγής του κλίματος, με το αμπέλι να βρίσκεται πλέον σε οριακή ζώνη καλλιέργειας. Οι δε χώρες του νοτίου ημισφαιρίου όπως η Χιλή και η Αργεντινή, επενδύουν σε αμπελώνες στα όρια της Παταγονίας και στους πρόποδες των Άνδεων, περιοχές που προηγουμένως ήταν εντελώς αφιλόξενες για την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοπαραγωγή. Με την κλιματική αλλαγή, το πρόβλημα των αμπελουργών-οινοποιών στις παραδοσιακές αμπελοοινικές περιοχές του κόσμου δεν θα είναι πλέον η ωρίμανση των σταφυλιών, αλλά πώς να αποφύγουν την υπερωρίμανσή τους. Έτσι επενδύουν συστηματικά είτε σε υψηλότερα υψόμετρα είτε αλλάζοντας τον προσανατολισμό των αμπελώνων σε βορεινό για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού. Άλλοι αμπελουργοί-οινοποιοί, ιδιαίτερα οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις σε ιστορικές προελεύσεις, είτε αυτά είναι διάφορα Chateaux στο Bordeaux, είτε Maisons στη Βουργουνδία και την Καμπανία και οινοποιεία στη Napa Valley, συμβάλλονται πειραματικά με φορείς έρευνας και καινοτομίας και επενδύουν σε ανθεκτικές ποικιλίες που δεν έχουν παραδοσιακή σχέση με την περιοχή τους, αλλά τυγχάνουν πολλαπλής διασταύρωσης για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στους εχθρούς και ασθένειες, τις ανοιξιάτικες παγωνιές, το χαλάζι και τις πλημμύρες. Ήδη επτά νέες ποικιλίες έχουν δώσει απτά δείγματα γραφής κατά τις διεθνείς δοκιμές. Από αυτές τέσσερις είναι ερυθρές: η Touriga Nacional, κορυφαία ποικιλία της περιοχής του Πορτ (Port), η Marselan, διασταύρωση μεταξύ της Cabernet Sauvignon και της Grenache, η Castets, η ξεχασμένη και σχεδόν εξαφανιζόμενη ποικιλία ανθεκτική στις κρυπτογαμικές ασθένειες, και η Arinarnoa, που είναι διασταύρωση μεταξύ της Cabernet Sauvignon και της Tannat που είναι αρκετά όψιμη και μπορεί έτσι να αντιμετωπίσει τις παγωνιές της άνοιξης. Οι τρεις λευκές ποικιλίες είναι η Albarino, που είναι η κύρια λευκή ποικιλία της βορειοδυτικής Ισπανίας ως εναλλακτική επιλογή της Sauvignon Βlanc, η Petit Μanseng από τη νοτιοδυτική Γαλλία, η οποία όπως η Sémillon, είναι ικανή για ξηρούς και γλυκούς οίνους ποιότητας, καθώς και η Liliorila, η άγνωστη ακόμη διασταύρωση μεταξύ της Chardonnay και της Βaroque που είναι πολύ αρωματική. Η διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής απαιτεί δραστικές πολιτικές αποφάσεις, σημαντικές δεσμεύσεις σε επίπεδο Κυβερνήσεων και υλοποιήσιμες στρατηγικές για να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις. Στο πλαίσιο των συζητήσεων που γίνονται τώρα στις Βρυξέλλες για την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) μετά το 2020, η δέσμη των Προτάσεων Κανονισμών που προωθούνται σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Κοινοβουλίου έχει σαφή περιβαλλοντική-κλιματική φιλοδοξία, στόχοι που είναι απτοί, με πραγματικά μετρήσιμα αποτελέσματα, δυνατότητες μεταφοράς ποσοστού της χρηματοδότησης μεταξύ των πυλώνων της ΚΓΠ, καθώς και ικανοποιητική ευελιξία για τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο εφαρμογής του στρατηγικού τους σχεδιασμού. Στόχος των τοποθετήσεων της Κύπρου σε αυτές τις συζητήσεις της Ένωσης είναι να συνδιαμορφωθεί ένα πλαίσιο πολιτικής για το περιβάλλον και το κλίμα που να είναι ελκυστικό για τους αγρότες ώστε να υλοποιούνται οι στόχοι της νέας ΚΓΠ, αλλά και να συμβάλλει στην επίλυση τοπικών προβλημάτων έχοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες στην άσκηση της γεωργίας που αντιμετωπίζουν ιδιαιτέρως τα κράτη μέλη του νότου. Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής στην οινοπαραγωγή και η τάση στις συζητήσεις σε επίπεδο ΕΕ δρ Θουκής Γεωργίου Λειτουργός Γεωργίας Α’ Τμήμα Γεωργίας Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Οίνων 62 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 0