Αγρότης, τεύχος 480

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 0 49 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Με βάση τον ορισμό που δίνεται στην Οδηγία (ΕΕ) 2019/633 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17 ης Απριλίου 2019 σχετικά με τις Αθέμιτες Εμπορικές Πρακτικές (ΑθΕΠ) στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων (ΕΕ L 111 της 25.4.2019, σ. 59 έως 72), ΑθΕΠ είναι οι πρακτικές που «καταφανώς παρεκκλίνουν από την ορθή εμπορική συμπεριφορά, αντιβαίνουν στην καλή πίστη και τα χρηστά συναλλακτικά ήθη και επιβάλλονται μονομερώς από έναν εμπορικό εταίρο σε έναν άλλο» . 17,1% στο εμπόριο προϊόντων ζωικής παραγωγής και 25,1% στο εμπόριο προϊόντων αλιείας/ιχθυοκαλλιέργειας. Σύμφωνα με την εκτίμηση των συμμετεχόντων, το μέσο κόστος των ΑθΕΠ, ως ποσοστό επί του ετήσιου κύκλου εργασιών, ανέρχεται στο 16,6%, με μέγιστο στους γεωργούς/ κτηνοτρόφους (31,9%) και ελάχιστο στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου (5,7%). Ποσοστό 67,3% του δείγματος συμφωνεί ότι στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών τροφίμων της Κύπρου υφίστανται ΑθΕΠ. Το μεγαλύτερο ποσοστό εντοπίζεται στις ομάδες και οργανώσεις παραγωγών (92,3%) και το μικρότερο στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου (32,5%). Η πιο συχνά απαντώμενη ΑθΕΠ στο σύνολο του δείγματος, με μέση τιμή συχνότητας 3,25 (σε κλίμακα από 1=ποτέ μέχρι 5=πολύ συχνά) είναι η εμφάνιση προθεσμιών πληρωμής για ευπαθή ή άλλα γεωργικά προϊόντα διατροφής μεγαλύτερων των 30 ημερών. Παρομοίως, όλες οι επαγγελματικές κατηγορίες, με εξαίρεση τους αλιείς/ιχθυοκαλλιεργητές, θεωρούν τη συγκεκριμένη πρακτική ως την πιο συχνά εμφανιζόμενη στον τομέα της δραστηριότητάς τους. Δεύτερη σε συχνότητα ΑθΕΠ στο συνολικό δείγμα, με μέση τιμή 2,83, είναι οι μονομερείς και αναδρομικές τροποποιήσεις των συμβάσεων. Η συγκεκριμένη εμπορική πρακτική λαμβάνει σχετικά υψηλή τιμή συχνότητας εμφάνισης κατά τη δήλωση γεωργών/κτηνοτρόφων, αλιέων/ιχθυοκαλλιεργητών και από τις ομάδες και οργανώσεις παραγωγών. Στο Διάγραμμα 1 φαίνονται αναλυτικά οι ΑθΕΠ με τις σοβαρότερες επιπτώσεις ανά επαγγελματική κατηγορία και στο συνολικό δείγμα. Σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις των ΑθΕΠ στους εμπορευόμενους και στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων γενικά, το σύνολο του δείγματος θεωρεί ότι οι μονομερείς και αναδρομικές τροποποιήσεις συμβάσεων ως προς τον όγκο, τα ποιοτικά πρότυπα, τις τιμές, κ.λπ. , προθεσμίες πληρωμής για ευπαθή ή άλλα γεωργικά προϊόντα διατροφής μεγαλύτερες των 30 ημερών, ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής και η απόκρυψη από το ένα συμβαλλόμενο μέρος βασικών πληροφοριών αποτελούν τις ΑθΕΠ με τις σοβαρότερες επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων. Παρόμοιες απόψεις εντοπίζονται και στις επιμέρους επαγγελματικές κατηγορίες. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι το 91,7% του συνολικού δείγματος της αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών τροφίμων, το σύνολο των αλιέων/ιχθυοκαλλιεργητών (100%), το 97,6% των επιχειρήσεων χονδρικού εμπορίου, το 93,9% των μεταποιητικών επιχειρήσεων, το 92,3% των ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, το 92% των γεωργών/ κτηνοτρόφων και το 74,1% των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου δήλωσαν ότι υπήρξαν θύματα ΑθΕΠ την τελευταία πενταετία, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 2. Μαρίνος Μάρκου Πρώτος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Αντρέας Στυλιανού Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Μαριάνθη Γιαννακοπούλου Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Γιώργος Αδαμίδης Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Έρευνα σε σχέση με την ύπαρξη αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην κυπριακή αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών τροφίμων Η πλήρης καταγραφή των ΑθΕΠ στην Κύπρο, ως μια προσπάθεια αποτύπωσης των σχετικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εμπλεκόμενοι στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών τροφίμων και πάταξης των εν λόγω προβλημάτων προς όφελος των γεωργών και καταναλωτών, κρίθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) ως απαραίτητη από την περίοδο που βρισκόταν ακόμα υπό συζήτηση το νομικό κείμενο της Οδηγίας, το 2018 (SWD(2018) 91, final). Το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) ανέλαβε να συντονίσει τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου για καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης σε σχέση με την ύπαρξη ΑθΕΠ στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών τροφίμων στην Κυπριακή Δημοκρατία, με σκοπό την εξακρίβωση της σοβαρότητας του προβλήματος και την υποβοήθηση του ΥΓΑΑΠ στην ετοιμασία εθνικής νομοθεσίας για τις ΑθΕΠ, η οποία μεταφέρει στο εθνικό δίκαιο τις πρόνοιες της Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις ΑθΕΠ. Η συλλογή των πληροφοριών έγινε με τη χρήση ειδικά διαμορφωμένου ερωτηματολογίου και η συμμετοχή στην έρευνα ήταν προαιρετική, ενώ η ερευνητική διαδικασία διασφάλιζε την ανωνυμία των συμμετεχόντων. Οι πληροφορίες συλλέχθηκαν με προσωπικές συνεντεύξεις που διεξήχθησαν παγκύπρια και διήρκησαν από τις 8 Ιουνίου μέχρι τις 20 Ιουλίου 2018. Για τη συλλογή των πληροφοριών εργάστηκαν υπάλληλοι του ΙΓΕ, του Τμήματος Αλιείας και του Τμήματος Γεωργίας. Λήφθηκαν συνολικά 223 παρατηρήσεις, οι οποίες προέκυψαν από 199 πλήρως συμπληρωμένα ερωτηματολόγια, ως εξής: μεμονωμένοι γεωργοί/κτηνοτρόφοι (52), αλιείες/ιχθυοκαλλιεργητές (42), ομάδες και οργανώσεις παραγωγών (13), μεταποιητικές επιχειρήσεις (33), επιχειρήσεις χονδρικού εμπορίου (43) και επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου (40). Είκοσι τέσσερις από τους συμμετέχοντες δήλωσαν περισσότερες από μία επαγγελματικές ιδιότητες, π.χ. χονδρέμπορος και λιανέμπορος. Τα δεδομένα αναλύθηκαν στο συνολικό δείγμα και ανά επαγγελματική κατηγορία. Όπως προκύπτει από την έρευνα, ο μέσος αριθμός απασχολουμένων ανά εκμετάλλευση/ επιχείρηση στο συνολικό δείγμα ήταν 10,3 άτομα, με μεγαλύτερο αριθμό στις μεταποιητικές επιχειρήσεις (30,5 άτομα) και μικρότερο στους γεωργούς/κτηνοτρόφους (2,9 άτομα). Ο μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών του δείγματος ανήλθεσε€1,88εκατομμύρια. Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις είχαν τον μεγαλύτερο μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών (€5,74 εκ.), ενώ οι γεωργοί/κτηνοτρόφοι τον μικρότερο (€54 χιλιάδες). Το 46,7% των εμπορευόμενων δήλωσαν μόνο προμηθευτές, το 40,2% προμηθευτές και αγοραστές, ενώ το 13,1% μόνο αγοραστές. Ποσοστό 57,8% του δείγματος εμπλέκεται στο εμπόριο προϊόντων φυτικής παραγωγής,