Αγρότης, τεύχος 480

11 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 0 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 0 ΓΕΩΡΓIΑ Όποιο σχήμα διαμόρφωσης και αν επιλεγεί θα πρέπει να επιτυγχάνει ισορροπημένη βλαστική ανάπτυξη και εύρωστη κόμη, που θα υποβαστάζει το φορτίο των καρπών. Επίσης, τα δέντρα πρέπει να εκμεταλλεύονται πλήρως την ηλιακή ακτινοβολία ώστε να μην παρεμποδίζεται η φωτοσύνθεση, αλλά και να βελτιώνεται η ποιότητα των καρπών. Σημαντικός δε στόχος του σχήματος που θα δοθεί είναι η διευκόλυνση των καλλιεργητικών φροντίδων, και ιδιαίτερα του κλαδέματος καρποφορίας και της συγκομιδής, παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα των ελαιοκομικών προϊόντων. Κλάδεμα καρποφορίας Το κλάδεμα καρποφορίας γίνεται αμέσως μετά τη συγκομιδή των καρπών και πριν από την έκπτυξη της νέας βλάστησης. Στόχος είναι κατ’ αρχάς η διατήρηση της σκελετικής δομής και του αρχικού συστήματος διαμόρφωσης. Ο καλός αερισμός και φωτισμός της κόμης του δέντρου που επιτυγχάνεται αυξάνει τη φωτοσυνθετική του ικανότητα και παρεμποδίζει τις προσβολές από εχθρούς και ασθένειες, παράγοντες που συμβάλλουν στην παραγωγή ελαιοκομικών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Με το κλάδεμα καρποφορίας επιδιώκεται η εξισορρόπηση της βλάστησης και της παραγωγής των δέντρων. Σε συνδυασμό με την ορθολογική άρδευση και λίπανση, οι πρακτικές αυτές μπορούν να μειώσουν την τάση του δέντρου να καρποφορεί κάθε δεύτερο χρόνο (παρενιαυτοφορία). Τέλος, διευκολύνονται οι καλλιεργητικές φροντίδες, ιδιαίτερα η συγκομιδή, ώστε οι καρποί να συλλέγονται υπό ευνοϊκότερες συνθήκες, χωρίς κτυπήματα και προσμίξεις. Προσφέρεται έτι η δυνατότητα χρήσης μηχανικών μέσων συγκομιδής, βελτιώνοντας την ταχύτητα ελαιοσυλλογής και την οικονομικότητα της ελαιοκομικής μονάδας. Η ταχύτερη συγκομιδή και μεταφορά του ελαιοκάρπου στις μονάδες επεξεργασίας διασφαλίζει, εξάλλου, τη βέλτιστη ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου. Το σωστό κλάδεμα προϋποθέτει γνώση του τρόπου καρποφορίας του ελαιόδεντρου. Η ελιά καρποφορεί πλάγια σε ξύλο της προηγούμενης βλαστικής περιόδου. Η καρποφόρα ζώνη βρίσκεται στην περιφέρεια της κόμης του δέντρου και σε βάθος μέχρι 60-90 εκ. Πιο παραγωγική είναι η επιφάνεια του δέντρου προς την κορυφή, ακολουθεί η εξωτερική πλευρική επιφάνεια και, τέλος, η εσωτερική πλευρική επιφάνεια. Οι τρεις αυτές ζώνες παρουσιάζουν διαφορές τόσο ως προς το βάρος όσο και ως προς την περιεκτικότητα των καρπών σε λάδι. Εικόνα 4: Καρποφόρες επιφάνειες και τρόπος διαμόρφωσης της κόμης. Πηγή: Κ. Γρηγορίου Τρόπος κλαδέματος Πριν από την έναρξη του κλαδέματος, ο κλαδευτής παρατηρεί το δέντρο περιμετρικά και στο εσωτερικό του για να αποφασίσει για τις επεμβάσεις του. Πρώτα αφαιρούνται οι παραφυάδες, η ξηρή βλάστηση, οι βλαστοί που φύονται στο κέντρο της κόμης κοντά στη σταύρωση των βραχιόνων και οι λαίμαργοι βλαστοί με κατακόρυφη ανάπτυξη. Οι τελευταίοι διατηρούνται μόνο στην περίπτωση που μπορούν να αντικαταστήσουν έναν βασικό βραχίονα που έχει καταστραφεί ή για οποιονδήποτε λόγο είναι πλέον μη παραγωγικός. Στη συνέχεια, προβαίνει σε μεγαλύτερες τομές για να διορθώσει και να επαναφέρει το σχήμα του δέντρου. Αφαιρούνται, κυρίως, κλάδοι με όρθια κατεύθυνση ή που κατευθύνονται στο εσωτερικό της κόμης δημιουργώντας προβλήματα σκίασης. Αν είναι επιθυμητή η μείωση του ύψους των δέντρων τότε βραχύνονται τα ψηλότερα κλαδιά στο σημείο όπου φύεται κάποιο πλάγιο κλαδί. Ανάλογα βραχύνονται πρωτογενείς και δευτερογενείς βραχίονες για περιορισμό της εξάπλωσης προς τα πλάγια. Είναι προτιμότερο να διατηρούνται ανοίγματα στην κορυφή και ανάμεσα στα κλαδιά της νότιας πλευράς, που επιτρέπουν να περάσει το φως προς τη βόρεια πλευρά του δέντρου, από το να αποκόπτεται η κορυφή της κόμης δέντρου στην περίπτωση που το ύψος της κόμης δεν καθίσταται περιοριστικός παράγοντας. Γενικότερα μέτριο ή ελαφρύ κλάδεμα σε ετήσια βάση οδηγεί στη συνεχή παραγωγή νέας καρποφόρας βλάστησης και διασφαλίζει επαρκή φωτισμό και αερισμό σε όλη την κόμη του δέντρου. Τη χρονιά που αναμένεται αυξημένη παραγωγή εφαρμόζεται λίγο πιο αυστηρό κλάδεμα σε σχέση με τη χρονιά που η παραγωγή αναμένεται να είναι μειωμένη, οπότε και το κλάδεμα είναι ελαφρύ. Επιδίωξη του κλαδευτή είναι η επίτευξη ενός μέσου φορτίου κάθε χρόνο (περίπου 50% - 80% του μέγιστου) παρά να είναι τα δέντρα πλήρως φορτωμένα τη μια χρονιά και χωρίς καθόλου παραγωγή την άλλη. Έτσι επιτυγχάνεται μεγαλύτερη παραγωγή στη διετία, καλύτερη ποιότητα καρπών και αποφεύγεται η εξασθένιση των δέντρων. Τονίζεται ότι τα εργαλεία κλαδέματος πρέπει να απολυμαίνονται τακτικά, ιδιαίτερα αφού κλαδευτούν δέντρα με καρκίνο της ελιάς, βερτισιλίωση ή άλλες ασθένειες. Αποφεύγουμε το κλάδεμα όταν ο καιρός είναι βροχερός ή επικρατεί υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία. Κλάδεμα ανανέωσης/αναγέννησης Το κλάδεμα ανανέωσης και το κλάδεμα αναγέννησης είναι πολύ αυστηρά κλαδέματα που εφαρμόζονται σε περιπτώσεις εγκαταλειμμένων δέντρων ή δέντρων που έχουν παραμείνει χωρίς φροντίδα για αρκετό καιρό. Επίσης, από αυτό επωφελούνται δέντρα που έχουν υπερβολικό ύψος ή διαστάσεις, δέντρα που έχουν υποστεί ζημιές από φυσικά φαινόμενα (παγετό, χαλάζι), εχθρούς, ασθένειες ή ζώα και δέντρα στα οποία έχουν γίνει λανθασμένες ανθρώπινες επεμβάσεις.