Αγρότης, τεύχος 477

Κυνάρα η κυπριακή (του Μακρή) - Cynara makrisii Η Κυνάρα η κυπριακή ή Κυνάρα του Μακρή (Cynara makrisii) ανήκει στην οικογένεια Αστεροειδή ή Σύνθετα (Asteraceae, Compositae). Αυτή είναι μία από τις πολυπληθέστερες βοτανικές οικογένειες, με πέραν των 32 χιλιάδων ειδών, όπως έχουν καταγραφεί από την επιστημονική κοινότητα και τα οποία έχουν μεγάλη εξάπλωση. Η οικογένεια περιλαμβάνει δέντρα, θάμνους, πόες και αναρριχητικά φυτά, μονοετή, διετή ή πολυετή. Πολλά από τα είδη έχουν σημαντική οικονομική αξία, όπως το μαρούλι, ο ηλιόσπορος, η αγκινάρα, αρκετά φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά, αλλά και καλλωπιστικά, π.χ. καλεντούλα, εχινάκεια, δάλια, ζίνια, χρυσάνθεμο και άλλα. Περιγραφή Η κυνάρα η κυπριακή ή κυνάρα του Μακρή είναι πολυετής, όρθια πόα, με ύψος που φτάνει ή ξεπερνά τα 70 cm. Τα φύλλα στη βάση είναι πτερωτά διαιρεμένα με λογχοειδή, ακανθώδη, λοβωτά τμήματα. Τα φύλλα του βλαστού, ψηλότερα, γίνονται σταδιακά μικρότερα. Το άνθος είναι σύνθετο (όπως της αγκινάρας αλλά πολύ μικρότερο) κωνικό έως ωοειδές κεφάλιο με πολυάριθμα ανθίδια που έχουν χρώμα πορφυροϊώδες. Τα βράκτια γύρω από το κεφάλιο είναι πρασινοπόρφυρα και τα μεσαία φέρουν ισχυρό αγκάθι μήκους μέχρι 3 cm. Η άνθιση παρατηρείται κατά τους μήνες Μάιο - Αύγουστο και η καρποφορία κατά τον Ιούλιο -Αύγουστο. Εξάπλωση - Ενδιαίτημα Είναι ενδημικό φυτό της Κύπρου. Περιορίζεται σε μία μόνο θέση στην κοιλάδα Ρούδκια, στον Ποταμό Ξερό. Συναντάται σε φρυγανότοπους, σε αργιλώδη εδάφη του συμπλέγματος Μαμωνιών (υψόμετρο 400 m). Προστασία και διαχείριση Ο πληθυσμός βρίσκεται σε περιοχή που δεν έχει ακόμα επηρεαστεί από την ανάπτυξη γης και είναι γενικά χωρίς έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα. Απειλείται, εντούτοις, από τις πυρκαγιές, την υπερβόσκηση και τυχαία γεγονότα ή συμβάντα. Στο παρόν στάδιο δεν υφίσταται κανένα μέτρο προστασίας για το είδος. Για την προστασία του είδους προτείνεται ο πολλαπλασιασμός και η εγκατάστασή τους σε βοτανικό κήπο, καθώς και εγκατάσταση σε ασφαλείς κατάλληλες θέσεις στην περιοχή Natura 2000, Ξερός Ποταμός, που γειτνιάζει με τις θέσεις του φυτού. Συνιστάται επιπλέον προστασία από την υπερβόσκηση. Κατηγορία κινδύνου (σύμφωνα με IUCN) Εύτρωτο. 58 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ Στη στήλη αυτή, το Τμήμα Δασών παρουσιάζει φυτά που περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου δίνοντάς μας την ευκαιρία να τα γνωρίσουμε. Το κείμενο και οι φωτογραφίες είναι του Χριστόδουλου Μακρή.