Αγρότης, τεύχος 477

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 45 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Το εμβόλιο, που προέρχεται από το ακραίο μερίστωμα, είναι συνήθως απαλλαγμένο από ασθένειες. Το ακραίο μερίστωμα βρίσκεται στο άκρο του βλαστού και είναι το κέντρο παραγωγής κυττάρων από τα οποία συντίθενται οι νέοι ιστοί και αυξάνεται ο βλαστός (Εικόνα 2) . Συνήθως είναι απαλλαγμένο ιών, και έτσι το νέο φυτό που παράγεται από το ακραίο μερίστωμα είναι υγιές. Τα μικροεμβολιασμένα φυτά τοποθετούνται σε σωλήνες με θρεπτικό υπόστρωμα διαφορετικής σύστασης σε μακροστοιχεία, ιχνοστοιχεία και ειδικές ορμόνες, σε συνθήκες σταθερής θερμοκρασίας 23-25 ο Κελσίου και φωτισμού 16 ωρών ημερησίως. Όταν αναπτυχθούν ικανοποιητικά, με την εμφάνιση 3-4 φύλλων μέσα στον σωλήνα, ξαναεμβολιάζονται σε υγιή σπορόφυτα κιτρομηλιάς ηλικίας 9-12 μηνών ή φυτεύονται κατευθείαν σε γλάστρες με φυτόχωμα και τοποθετούνται σε θάλαμο ανάπτυξης με σταθερή θερμοκρασία και φωτισμό μέχρι να αναπτυχθούν ικανοποιητικά. Περίπου 12 μήνες αργότερα τα φυτά μεταφέρονται στο θερμοκήπιο για περαιτέρω ανάπτυξη. Η μέθοδος αυτή είναι δύσκολη. Απαιτεί την εργασία σε συνεχώς αποστειρωμένο περιβάλλον και γίνεται με τη βοήθεια ειδικού στερεοσκοπίου λόγω του πολύ μικρού μεγέθους των μεριστωμάτων (Εικόνα 2) . Τα δενδρύλλια που παράγονται με τον τρόπο αυτό χρειάζονται περίπου τέσσερα με πέντε χρόνια ώστε να αναπτυχθούν ικανοποιητικά και να υποβληθούν σε ενδελεχή ιολογικό έλεγχο. Η μέθοδος του μικροεμβολιασμού εφαρμόζεται για εξυγίανση σημαντικών ποικιλιών εσπεριδοειδών όπως η λεμονιά Λαπήθου, η Γιαφίτικη πορτοκαλιά, η μανταρινιά Αρακαπά, η Πολύφορη λεμονιά, η φράππα, το περγαμόντ καθώς και για άλλες ποικιλίες εσπεριδοειδών. Επίσης, εφαρμόζεται και για εξυγίανση άλλων καλλιεργειών όπως αμυγδαλιάς, χρυσομηλιάς και άλλων πυρηνόκαρπων. Ιολογικός έλεγχος Όλα τα δενδρύλλια που παράγονται με μικροεμβολιασμό σε σωλήνα ελέγχονται με διάφορες εργαστηριακές, βιολογικές και μοριακές μεθόδους ώστε να διαπιστωθεί ότι είναι όντως απαλλαγμένα από ιολογικές ασθένειες. Όσα δενδρύλλια βρεθούν προσβεβλημένα με κάποια ίωση καταστρέφονται, ενώ τα δενδρύλλια που είναι καθαρά πολλαπλασιάζονται περαιτέρω με εμβολιασμό ώστε να είναι σε θέση να δώσουν πολλά υγιή εμβόλια, πολλαπλασιαστικό υλικό, δηλαδή, που θα αξιοποιηθεί στη συνέχεια σε καλλιέργειες. Οι ιολογικές ασθένειες μεταδίδονται και με έντομα. Έτσι υπάρχει πιθανότητα ένα υγιές δενδρύλλιο που παράχθηκε μετά από τέτοια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία να επαναμολυνθεί. Για αποφυγή του προβλήματος αυτού, όλα τα υγιή δενδρύλλια φυλάσσονται σε ειδικά εντομοστεγή δικτυοκήπια (Εικόνα 3) κάτω από αυστηρές συνθήκες υγιεινής ώστε να διαφυλαχθούν από τυχόν προσβολές. Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού Η χρησιμοποίηση υγιών εμβολίων και δενδρυλλίων είναι πολύ σημαντική διότι με τον τρόπο αυτό προλαμβάνονται πολλά σοβαρά προβλήματα που προκαλούν οι ιολογικές ασθένειες. Οι ασθένειες αυτές, που μεταδίδονται μέσω μολυσμένων εμβολίων, με τον σπόρο ή με ορισμένα είδη εντόμων, δεν καταπολεμούνται με κανένα χημικό ή φυσικό τρόπο όπως π.χ. οι μυκητολογικές ασθένειες. Έτσι ένα δέντρο που εμφανίζει συμπτώματα κάποιας ιολογικής ασθένειας, πέρα από το γεγονός ότι δεν είναι αποδοτικό και μακροπρόθεσμα φθίνει, είναι δυνατόν να επιμολύνει και άλλα δέντρα με ανυπολόγιστες μελλοντικές επιπτώσεις. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης ιολογικών ασθενειών είναι η πρόληψη, που μπορεί να γίνει με τη χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού τόσο κατά την εγκατάσταση νέων φυτειών όσο και για τον επανεμβολιασμό υφιστάμενων δενδρωδών καλλιεργειών. Υγιή εμβόλια ή/και δενδρύλλια εσπεριδοειδών που έχουν παραχθεί με μικροεμβολιασμό σε σωλήνα στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, έχουν δοθεί στο Τμήμα Γεωργίας, πολλαπλασιάστηκαν περαιτέρω και διατίθενται σε φυτωριούχους και παραγωγούς. Εικόνα 2. Μικροεμβολιασμός σποροφύτων κάτω από στερεοσκόπιο Εικόνα 3. Προβασική Φυτεία Εσπεριδοειδών, ΙΓΕ