Αγρότης, τεύχος 477

35 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κυκλική οικονομία για βιώσιμο μέλλον Χαρά Μαυρονικόλα Λειτουργός Περιβάλλοντος - Εμπειρογνώμονας σε θέματα Περιβάλλοντος και Αποδοτικής Χρήσης Πόρων Τμήμα Περιβάλλοντος Η κυκλική οικονομία είναι ένα παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο που αποσκοπεί στην αύξηση της αποδοτικότητας των πρώτων υλών, μέσω της χρήσης των υλικών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με παράλληλη ελαχιστοποίηση της χρήσης των φυσικών πόρων. Το υφιστάμενο μοντέλο της γραμμικής οικονομίας στηρίζεται στην αλυσίδα «παραγωγή- κατανάλωση-απόρριψη», ενώ στην κυκλική οικονομία το τελευταίο στάδιο αντικαθίσταται με την «επαναχρησιμοποίηση». Η κυκλική οικονομία έχει μπει για τα καλά στο προσκήνιο τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και παγκόσμιο επίπεδο. Διαφαίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της ευημερίας στην κοινωνία αλλά και να μειώσει την εξάρτησή μας από τα πρωτογενή υλικά. Καθώς ο υπερκαταναλωτισμός συνεχίζει την ανοδική του πορεία με ταχύτατους ρυθμούς, αυξάνεται παράλληλα και η παραγωγή αποβλήτων, αλλά και η κατανάλωση πόρων για δημιουργία νέων αγαθών και προϊόντων. Το καταναλωτικό κοινό απαιτεί καλύτερη ποιότητα ζωής, υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και αναμένει μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο από τις επιχειρήσεις με τις οποίες αλληλοεπιδρά και συναλλάσσεται. Με τα σημερινά δεδομένα και με τον τρόπο που είναι δομημένη η οικονομία, η οποία στηρίζεται πλήρως σε ένα γραμμικό μοντέλο ανάπτυξης (δηλαδή, παίρνω, φτιάχνω, χρησιμοποιώ και απορρίπτω), είναι βέβαιο ότι το υψηλό βιοτικό επίπεδο που ζητά το καταναλωτικό κοινό δεν συμβαδίζει πάντοτε με την προστασία και αειφορία του περιβάλλοντος. Ο δρόμος του μέλλοντος Η διασφάλιση βιώσιμων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης και η μετάβαση από τη γραμμική στην κυκλική οικονομία προϋποθέτει αλλαγή αντιλήψεων και νοοτροπίας του καταναλωτικού κοινού σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση, την επισκευή, την ανανέωση, την ανάκτηση και την ανακύκλωση υφιστάμενων υλικών και προϊόντων. Ό,τι προηγουμένως θεωρείτο ως «απόβλητο» μπορεί πλέον να μετατραπεί σε χρήσιμη «πρώτη ύλη», δηλαδή, παίρνω, φτιάχνω, χρησιμοποιώ και επαναχρησιμοποιώ. Οι επιχειρήσεις και το καταναλωτικό κοινό θα πρέπει να στραφούν σε εναλλακτικά προϊόντα τα οποία, πέρα από το περιβαλλοντικό όφελος, συνεισφέρουν και στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, ενώ παράλληλα προάγουν την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Επίσης, οι επιχειρήσεις μέσω της καθιέρωσης συστημάτων επαναχρησιμοποίησης μπορούν να εφοδιάζονται με υψηλής ποιότητας εναλλακτικά υλικά, με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των προϊόντων τους και φυσικά το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό όφελος. Πώς αντιμετωπίζουμε την πρόκληση; Ανταποκρινόμενη στις νέες προκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει θέσει ως βασική προτεραιότητά της τον τομέα του περιβάλλοντος και της αποδοτικότητας πόρων, με ειδική έμφαση στο θέμα της κυκλικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, και προκειμένου να προωθηθεί η εφαρμογή των σχετικών πολιτικών, η ΕΕ έχει υιοθετήσει το Υπο- πρόγραμμα για το Περιβάλλον και την Αποδοτική Χρήση Πόρων κάτω από το Πρόγραμμα LIFE. Το Πρόγραμμα LIFE αποτελεί το χρηματοδοτικό μέσο της EE για το Περιβάλλον και τη Δράση για το κλίμα. Στόχος του είναι να συμβάλει στην εφαρμογή, τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής και νομοθεσίας μέσω της συγχρηματοδότησης έργων με προστιθέμενη αξία για την Ευρώπη. Δικαιούχοι του Προγράμματος είναι δημόσιοι φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, τοπικές Αρχές, πανεπιστήμια, ιδιωτικές εταιρείες και οργανισμοί και γενικότερα οποιοσδήποτε εγγεγραμμένος φορέας σε κράτος μέλος της ΕΕ.