Αγρότης, τεύχος 477

32 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η χερσαία πανίδα της Κύπρου και η σημαντικότητά της Έλενα Ερωτοκρίτου Τεχνικός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος ΗΚύπρος, παρά το μικρό της μέγεθος, είναι ένα νησί προικισμένο με εκπληκτική φυσική ομορφιά. Η πλούσια βιοποικιλότητά της οφείλεται στη σημαντική γεωγραφική της θέση στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, στη γεωλογική της εξέλιξη, στο έντονο μεσογειακό της κλίμα, στον νησιωτικό χαρακτήρα της και στη μακραίωνη απομόνωσή της από τις γειτονικές χερσαίες περιοχές. Χαρακτηρίζεται από πλούσια χλωρίδα και πανίδα και ένα μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών, δηλαδή φυτών και ζώων που συναντώνται μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού. Σήμερα η πανίδα της Κύπρου περιλαμβάνει περίπου 32 είδη θηλαστικών, 26 είδη αμφιβίων και ερπετών, πάνω από 400 είδη πτηνών και ένα τεράστιο αριθμό εντόμων και άλλων ασπόνδυλων. Θηλαστικά Το αγρινό (Ovis gmelini ophion) είναι το πιο μεγάλο ζώο της κυπριακής πανίδας. Είναι είδος αγριοπροβάτου και βρίσκεται μόνο στην Κύπρο. Τα αγρινά είναι ευέλικτα και κινούνται πολύ γρήγορα ακόμα και στις απόκρημνες περιοχές του δάσους Πάφου όπου ζουν. Γεννούν τον Απρίλιο-Μάιο, συνήθως ένα με δύο μικρά. Με βάση πληροφορίες που υπάρχουν, φαίνεται ότι στο παρελθόν υπήρχαν αγρινά σε αφθονία στην Κύπρο, αλλά λόγω του εντατικού κυνηγιού, ο πληθυσμός τους στο Δάσος Πάφου μειώθηκε σε 15 μόνο ζώα κατά τη δεκαετία του 1930. Για να αντιμετωπιστεί ο μεγάλος κίνδυνος αφανισμού του είδους, ολόκληρο το Κρατικό Δάσος Πάφου κηρύχθηκε τότε ως απαγορευμένη περιοχή κυνηγιού. Η αλεπού (Vulpes vulpes indutus) είναι ενδημικό υποείδος και φιλοξενείται σε ολόκληρη την επικράτεια του νησιού. Γεννά τρία με έξι μικρά, αλλά περισσότερο από το 50% αυτών πεθαίνει πριν την ενηλικίωση, λόγω έλλειψης τροφής αλλά και λόγω των διάφορων κινδύνων που τα απειλούν. Τα βασικά είδη τροφής της αλεπούς στην Κύπρο είναι κυρίως τα μικρά τρωκτικά, αλλά και έντομα, πτηνά, φρούτα, βολβοί φυτών, αυγά, σκουλήκια, καθώς και πτώματα μεγάλων θηλαστικών. Ο λαγός (Lepus europaeus cyprius) και ο σκαντζόχοιρος (Hemiechinus auritus dorotheae) είναι άλλα δύο ενδημικά υποείδη της κυπριακής πανίδας. Ο λαγός βρίσκεται σε ολόκληρη την Κύπρο σε ικανοποιητικούς αριθμούς. Ο σκαντζόχοιρος είναι κοινός σε χαμηλά υψόμετρα, χάνεται όμως σε μεγάλους αριθμούς στους δρόμους από τα αυτοκίνητα. Οι νυχτερίδες , ταμοναδικάθηλαστικάπου έχουν την ιδιότητα να πετούν, προστατεύονται από την εθνική νομοθεσία αλλά και από ευρωπαϊκές και διεθνείς οδηγίες και συμβάσεις. Στην Κύπρο την τελευταία δεκαετία έχουν εντοπιστεί 19 είδη νυχτερίδων. Τα 18 είδη νυχτερίδων τρέφονται με έντομα, ενώ ένα είδος τρέφεται με φρούτα. Η μείωση του πληθυσμού των εντομοφάγων νυχτερίδων έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των κουνουπιών και άλλων επιβλαβών εντόμων, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να καταφεύγει στη χρήση χημικών εντομοκτόνων, με αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον. Η αιγυπτιακή φρουτονυχτερίδα, ή νυχτοπάππαρος στην καθομιλουμένη (Rousettus aegyptiacus) , είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος είδος νυχτερίδας που απαντάται στον τόπο μας. Η Κύπρος αποτελεί τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που φιλοξενεί πληθυσμούς του. Η κατανάλωση ώριμων φρούτων από τις φρουτονυχτερίδες, τα οποία τις περισσότερες φορές δεν είναι κατάλληλα για κατανάλωση από τον άνθρωπο, συμβάλλει στη μείωση της εξάπλωσης επικίνδυνων εντόμων για τη γεωργία. Επίσης, οι νυχτερίδες συμβάλλουν στη γονιμοποίηση των φυτών με τη μεταφορά γύρης. Οι νυχτερίδες, τα πλείστα είδη των οποίων συγκαταλέγονται στα πιο απειλούμενα θηλαστικά, κινδυνεύουν κυρίως από ανθρωπογενείς διαταράξεις, όπως η καταστροφή των χώρων αναπαραγωγής και τροφοληψίας τους και η αλόγιστη χρήση αγροχημικών σκευασμάτων. Αιγυπτιακή φρουτονυχτερίδα (Rousettus aegyptiacus) Πουλιά Η Κύπρος χρησιμοποιείται από εκατομμύρια πουλιά ως ενδιάμεσος σταθμός κατά τη διάρκεια της μετανάστευσής τους από την Ευρώπη στην Αφρική και αντίστροφα. Το γεγονός αυτό οφείλεται βασικά στην ύπαρξη των αλυκών Λάρνακας, Ακρωτηρίου και άλλων. Οι αλυκές αποτελούν υδροβιότοπους μοναδικής σημασίας, τόσο για τον τόπο μας όσο και για τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Τα πουλιά που έχουν μέχρι σήμερα καταγραφεί στον κυπριακό χώρο είναι πέραν των 400 ειδών, εκ των οποίων τα 53 είναι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού και τα υπόλοιπα αποδημητικά. Τα είδη τρυποράσιης (Sylvia melanothorax) και σκαλιφούρτα (Oenante cypriaca) θεωρούνται ενδημικά, ενώ τα είδη δενδροβάτης (Certhia brachydactyla dorotheae) , κίσσα (Garrulus glandarius glaszneri) , θουπί ( Otus scops cyprius) και πέμπετσος (Parus ater cypriotes) θεωρούνται ενδημικά υποείδη. Από τα διάφορα είδη άγριων πτηνών της Κύπρου, τα αρπακτικά είναι σίγουρα τα πιο εντυπωσιακά, όπως είναι το Φαλκόνι της Ελεονώρας (Falco eleonorae), γεράκι μεσαίου μεγέθους, και είδη γερακιών. Τα αρπακτικά βρίσκονται στην κορυφή της οικολογικής πυραμίδας.