Αγρότης, τεύχος 477

26 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Βιβλιογραφία Εργαστήριο Οικολογίας και Προστασίας Περιβάλλοντος, Σημειώσεις: Κτηνιατρικά Φάρμακα και Περιβάλλον. Διατίθεται στο διαδίκτυο: http://ecoenvir.vet.auth.gr Boxall ABA (2010). Veterinary medicines in the environment. In Cunningham F., Elliott J., Lees P. (Eds): Comparative and veterinary pharmacology, Springer, Berlin, Germany, p.291 - 314. Heuer H., Smalla K. (2007). Manure and sulfadiazine synergistically increased bacterial antibiotic resistance in soil over at least two months. Environmental Microbiology, 9:657 - 666. Hughes J., Stutt E., Capleton AC, Holmes P., Boxall A., Johnson J., Mongan L., James K., Shuker L., Levy LS (2006). Evaluation of the potential risks to consumers from indirect exposure to veterinary medicines. Department for Environment, Food and Rural Affairs (DEFRA), London, U.K. Kummerer K. (2004). Pharmaceuticals is the Environment: Sources, Fate, Effects and Risks. Klaus Kummerer. Second Edition-ISBN 3-540-21342, Springer.com OECD 2000. Guideline for the testing of chemicals 106: Adsorption-desorption using a batch equilibrium method. OECD, Paris, France . Sarmah AK, Meyer MT, Boxall ABA (2006). A global perspective on the use, sales, exposure pathways, occurrence, fate and effects of veterinary antibiotics (VAs) in the environment. Review: Chemosphere 65:725-759. Schiermeier Q. (2003). Studies assess risks of drugs in water cycle. Nature, 424: 5. Schwarzenbach RP, Gschwend PM, Imboden DM (2003). Environmental Organic Chemistry 2nd Edition, A John Wiley and Sons Publica- tion, U.S.A. Tolls J. (2001). Sorption of veterinary pharmaceuticals in soils: A review. Environmental Science and Technology, 35: 3397 - 3406. VICH 2000. Environmental Impact Assessments (EIAs) for Veterinary Medicinal Products (VMPS) - Phase I - VICH GL6 (Ecotoxicity Phase I), 2000. Η ανθεκτικότητα των βακτηρίων συνδέεται με διάφορους μηχανισμούς που έχουν αναπτύξει για την εξουδετέρωση της δράσης των αντιμικροβιακών παραγόντων. Η αντοχή στα αντιβιοτικά οφείλεται στην κατάχρηση και την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και άλλων αντιμικροβιακών που ενθαρρύνουν τα βακτήρια να εξελιχθούν για να επιβιώσουν αναζητώντας νέους τρόπους για να νικήσουν τις αντιμικροβιακές ουσίες. Τα σύγχρονα συστήματα παραγωγής έχουν ενεργοποιήσει τον καλύτερο έλεγχο των ασθενειών με τη βελτίωση των μέτρων υγιεινής, αλλά έχουν καταστήσει τα ζώα πιο ευάλωτα σε ασθένειες εξαιτίας της υψηλής πυκνότητας και των εντατικών συνθηκών εκτροφής. Ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών, η χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών έχει γίνει ευρέως διαδεδομένη και στη ζωική παραγωγή. Σήμερα εκτιμάται ότι περισσότερα από τα μισά από όλα τα αντιμικροβιακά που παράγονται παγκοσμίως χρησιμοποιούνται σε ζώα. Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί ένα ολοένα οξυνόμενο πρόβλημα ως προς τη διαθεσιμότητα/ αποτελεσματικότητα και την ποικιλία των αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ανθρώπινων και ζωικών ασθενειών. Η ανοδική τάση της αντιμικροβιακής αντοχής οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην υπερβολική και μη ενδεδειγμένη χρήση αντιβιοτικών, τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα. Πολυάριθμες μελέτες έχουν τεκμηριώσει την από τα ζώα στον άνθρωπο άμεση μεταφορά βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Η ευρεία και αλόγιστη χρήση στα συστήματα ζωικής παραγωγής αντιβιοτικών για τη θεραπεία ή την πρόληψη ασθενειών έχει οδηγήσει στην εμφάνιση ανθεκτικών στα αντιβιοτικά ζωονοσογόνων βακτηρίων, που μέσω της διατροφικής αλυσίδας μπορούν να μεταδοθούν στον άνθρωπο. Η μόλυνση με βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά έχει αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, λόγω αυξημένου ποσοστού αποτυχίας της θεραπείας και δριμύτητας της νόσου. Η συνετή χρήση αντιμικροβιακών στην κτηνιατρική αποτελεί σημαντική παράμετρο για την αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής. Το τελικό αποτέλεσμα της συνετής χρήσης θα πρέπει να είναι μια συνολική μείωση της χρήσης αντιμικροβιακών, κυρίως με περιορισμό της χρήσης τους μόνοσεπεριπτώσειςπουείναι απαραίτητες. Στιςπεριπτώσεις αυτές, τα αντιμικροβιακά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως στοχευμένη αγωγή και σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές, δηλαδή βάσει κλινικής διάγνωσης και εφόσον είναι δυνατόν, Η εκτεταμένη χρήση αντιμικροβιακών στην ιατρική και την κτηνιατρική τα τελευταία χρόνια έχει επιταχύνει την εμφάνιση και τη διάδοση ανθεκτικών μικροοργανισμών. Η διαδικασία των συνήθων δραστηριοτήτων συνταγογράφησης αντιμικροβιακών παραγόντων που γίνεται εύκολα ρουτίνα, μπορεί συχνά να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο δημιουργίας αντιμικροβιακής αντίστασης, όχι μόνο μεταξύ των παθογόνων παραγόντων, αλλά και σε μη παθογόνα μικρόβια που μπορούν στη συνέχεια να ενεργούν ως δεξαμενές των γονιδίων ανθεκτικότητας. Η συνετή και ορθολογική χρήση αντιμικροβιακών στην κτηνιατρική αποτελεί έναν από τους βασικούς τομείς πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι σημαντικοί για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής. Ορθολογική χρήση αντιβιοτικών στην κτηνιατρική, στο πλαίσιο της προσπάθειας αντιμετώπισης της ανάπτυξης της μικροβιακής αντοχής Δέσπω Θεοδωρίδου Κτηνιατρική Λειτουργός Κτηνιατρικές Υπηρεσίες