Αγρότης, τεύχος 477

20 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ η υψηλή γαλακτοπαραγωγή και λιποπεριεκτικότητα με ταυτόχρονη μείωση της απόθεσης σωματικού λίπους ή ακόμη και χρησιμοποίηση σωματικού λίπους για αύξηση της γαλακτοπαραγωγής.Τέτοιασιτηρέσια,εκτόςαπότηνκαλύτερη μετατρεψιμότητά τους σε γάλα, αυξάνουν την κατανάλωση ξηρής ουσίας με αποτέλεσμα η γαλακτοπαραγωγή να φθάνει στο μέγιστο 1-2 βδομάδες νωρίτερα, ενώ ο μετέπειτα ρυθμός μείωσής της είναι μικρότερος. Όταν οι χονδροειδείς τροφές ξεπερνούν το 40% της ξηρής ουσίας του σιτηρεσίου, η γαλακτοπαραγωγή μειώνεται, αλλά το λίπος αυξάνεται λόγω μείωσης της ενέργειας και αύξησης της περιεκτικότητας σε κυτταρίνη. Αντίθετα, όταν οι χονδροειδείς τροφές μειωθούν κάτω του 40%, αυξάνεται αναγκαστικά το ποσοστό του συμπυκνωμένου μίγματος πέραν του 60%, με αποτέλεσμα την έναρξη της οξέωσης και άλλων μεταβολικών προβλημάτων και τη μικρότερη αξιοποίηση της ενέργειας της τροφής για γαλακτοπαραγωγή (εκδηλώνεται κυρίως με πτώση της λιποπεριεκτικότητας του γάλακτος) λόγω της αυξημένης απόθεσης σωματικού λίπους. Η κατάσταση αυτή επικρατεί συνήθως στον τόπο μας, εξαιτίας της ανεπάρκειας και της φτωχής ποιότητας χονδροειδών τροφών. Ποια η σημασία των χονδροειδών τροφών; Παρά τη σχετική πτωχή θρεπτική αξία των χονδροειδών τροφών και την εξάρτηση της διατροφής των ζώων με υψηλές αποδόσεις από τη χορήγηση συμπυκνωμένων ζωοτροφών, επιβάλλεται η χορήγηση σιτηρεσίων με ικανοποιητικό ποσοστό χονδροειδών τροφών για τους πιο κάτω λόγους: α) Καλύτερη ανάπτυξη του πεπτικού συστήματος. Οι ινώδεις ουσίες με τον μηχανικό ερεθισμό και τον όγκο τους προωθούν την ανάπτυξη των μυών της μεγάλης κοιλίας και αυξάνουν τη χωρητικότητά της. Επίσης, αυξάνουν τη χωρητικότητα και το μήκος του υπολοίπου μέρους του πεπτικού συστήματος. β) Γρήγορη μετάβαση του νεαρού ζώου από το μονογαστρικό στο καθ’ αυτό μηρυκαστικό στάδιο, με την εγκατάσταση και ανάπτυξη των κατάλληλων μικροοργανισμών στη μεγάλη κοιλία του ζώου. Στα νεαρά μηρυκαστικά η κανονική και γρήγορη ανάπτυξη του σύνθετου στομαχιού επιτυγχάνεται όταν το σιτηρέσιο περιέχει τουλάχιστο 10% χονδροειδείς τροφές. γ) Διατήρηση της καλής υγείας του πεπτικού συστήματος, ιδιαίτερα της μεγάλης κοιλίας. Έλλειψη χονδροειδών τροφών προκαλεί εκφυλισμό (παρακεράτωση) του εσωτερικού τοιχώματος της μεγάλης κοιλίας. δ) Αποφυγή πεπτικών διαταραχών όπως δυσπεψία, τυμπανισμός και οξέωση. Η κατανάλωση σιτηρεσίων με υψηλό ποσοστό σπόρων σιτηρών (κριθάρι, σιτάρι, σόργο) και με χαμηλό ποσοστό χονδροειδών τροφών ευνοεί τη γρήγορη διάσπαση των ευκολόπεπτων υδατανθράκων, δηλαδή του αμύλου των σπόρων. Ευνοείται ο πολλαπλασιασμός ορισμένων βακτηρίων, τα οποία διασπούν πολύ γρήγορα τους υδατάνθρακες αυτούς, με αποτέλεσμα την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων γαλακτικού οξέος. Η μεγάλη οξύτητα περιορίζει την ανάπτυξη των κυτταρολυτικών βακτηρίων, αναστέλλει την κινητικότητα του στομάχου, προκαλεί ανορεξία, μείωση της γαλακτοπαραγωγής και αυξημένη οξύτητα στο αίμα και, στη συνέχεια, διάρροια, αφυδάτωση και τελικά θάνατο του ζώου. ε) Ανάπτυξη των σιελογόνων αδένων με τη βοήθεια του μηχανικού ερεθισμού στο μάσημα και το μηρυκασμό. Τούτο βοηθά στην έκκριση αρκετού σάλιου στη μεγάλη κοιλία που περιορίζει την αύξηση της οξύτητας, που είναι, όπως προαναφέρθηκε, παράγοντας που ευνοεί την παραγωγή γαλακτικού οξέος. Μετρήσεις έδειξαν ότι η ημερήσια παραγωγή σάλιου στα πρόβατα είναι 6 - 10 λίτρα, ενώ στις αγελάδες 100 - 200 λίτρα, ανάλογα με τη ποσότητα των χονδροειδών τροφών. Το σάλιο με το όξινο ανθρακικό νάτριο (NaHCO 3 ), το οξείδιο του μαγνησίου (MgO) και το ανθρακικό ασβέστιο (CaCO 3 ) που περιέχει αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα της οξύτητας στη μεγάλη κοιλία και διατηρεί το κατάλληλο pH στη μεγάλη κοιλία, οι φυσιολογικές τιμές του οποίου είναι 6,4 - 7,0, και συντηρεί τον μικροβιακό πληθυσμό μέσα στη μεγάλη κοιλία. Η τιμή του pΗ είναι σημαντική διότι μπορεί να αλλάξει τη σύνθεση της μικροχλωρίδας, συνεπώς και την πεπτικότητα της χορηγούμενης τροφής. Το σάλιο αποτελεί μέσο ρύθμισης της ζύμωσης της οργανικής ουσίας του σιτηρεσίου για την άριστη παραγωγή πτητικών λιπαρών οξέων και τη βελτίωση της παραγωγικότητας του ζώου. Με τη χορήγηση χονδροειδών ζωοτροφών παράγεται περισσότερο σάλιο, ενώ η ποσότητα του σάλιου ελαττώνεται όταν αυξάνεται η συμπυκνωμένη τροφή. Εξάλλου, όταν η κεφαλή του ζώου (αγελάδων και αιγοπροβάτων) βρίσκεται σε θέση βόσκησης παράγεται περισσότερο σάλιο παρά όταν η κεφαλή βρίσκεται σε οριζόντια θέση. Με το σάλιο μεταφέρονται στη μεγάλη κοιλία ανόργανα άλατα και ουρία που χρησιμοποιούνται από τους μικροοργανισμούς. Ιδιαίτερα η ουρία παίζει σημαντικό ρόλο στην αξιοποίηση των φτωχών σε πρωτεΐνη αχύρων. στ) Διατήρηση της κανονικής λιποπεριεκτικότητας του γάλακτος. Η μικροβιακή διάσπαση των υδατανθράκων του σιτηρεσίου παράγει τρία πτητικά λιπαρά οξέα, το οξικό, προπιονικό, και βουτυρικό οξύ, με αντίστοιχη ποσοστιαία συγκέντρωση 70:20:10 για σιτηρέσια με μεγάλο ποσοστό χονδροειδών τροφών συγκριτικά με τις