Αγρότης, τεύχος 477

14 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 ΓΕΩΡΓIΑ Σε ορισμένες περιοχές της Κύπρου εντοπίζονται προσβολές από τα έντομα Eurygaster integriceps και Aelia rostrata , κοινώς βρωμούσες των σιτηρών. Οι βρωμούσες εμφανίζονται στα σιτηρά, κυρίως στο σιτάρι, το κριθάρι και τη βρώμη, την άνοιξη με την αύξηση της θερμοκρασίας. Τόσο τα ενήλικα όσο και τα ανήλικα στάδια του εντόμου προσβάλλουν αρχικά τα στελέχη και τα φύλλα των σιτηρών. Σε μεταγενέστερα στάδια, κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, από την περίοδο σχηματισμού των σπόρων (γαλακτώδεις σπόροι) έως και τον θερισμό, οι βρωμούσες μετακινούνται και μυζούν το περιεχόμενο των κόκκων των σταχυών. Ενδεικτικά συμπτώματα της προσβολής των σιτηρών από τις βρωμούσες είναι η αλλαγή στο χρώμα, κοινώς καλούμενο «ξάσπρισμα» των σταχύων, η πρόωρη ξήρανση των φύλλων, καθώς επίσης η καχεκτική ανάπτυξη σταχυών και φυτών. Οι ζημιές που προκαλούνται από τις βρωμούσες είναι κυρίως η μείωση του βάρους και της βλαστικότητας των κόκκων, καθώς επίσης και η υποβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου αλεύρου, ανάλογα με το ποσοστό των προσβεβλημένων σπόρων. Λιγότερο σημαντικοί εχθροί είναι διάφορα είδη αφίδων όπως οι αφίδες των ειδών Sitobion avenae, Rhopalosiphum padi, Rhopalosiphum maidis και Schisaphis graminum οι οποίες προκαλούν ζημιές στα σιτηρά. Οι αφίδες απομυζούν τους χυμούς των φύλλων και του στελέχους των σιτηρών με αποτέλεσμα το κιτρίνισμά τους και στην προκειμένη περίπτωση προκαλούν επιπλέον τη μη κανονική ανάπτυξη του σταχυού. Οι μελιτώδεις ουσίες που εκκρίνουν οι αφίδες ευνοούν την ανάπτυξη μυκήτων, ενώ αφίδες είναι και φορείς ιώσεων όπως ο ιός του κίτρινου νανισμού του κριθαριού (BYDV). Σημαντικότερες μυκητολογικές ασθένειες των σιτηρών Σε γενικές γραμμές οι σημαντικότερες μυκητολογικές ασθένειες των σιτηρών είναι οι σκωρίασεις, η σεπτόρια και η σταχτή που προσβάλλουν κυρίως το σιτάρι και οι ελμυνθοσποριάσεις και η ρυγχοσπορίωση στο κριθάρι. Οι σκωριάσεις κατατάσσονται στους Βασιδιομύκητες της τάξης Uredinales . Σε αυτές ουσιαστικά περιλαμβάνονται η μαύρη σκωριάση ή αλλιώς σκωρίαση του στελέχους του σιταριού, η καστανή σκωρίαση του σιταριού ή σκωρίαση των φύλλων, η κίτρινη σκωρίαση ή γραμμωτή σκωρίαση, η καστανή σκωρίαση του κριθαριού και η σκωρίαση της βρώμης. Οι σκωριάσεις προσβάλλουν τα στελέχη, τα φύλλα και σχεδόν όλα τα υπέργεια όργανα των σιτηρών μέχρι και τους κόκκους. Σχηματίζουν χαρακτηριστικούς σωρούς σπορίων, σε μορφή κηλίδων ή γραμμώσεων, με χρώμα κοκκινοκαστανό με αποχρώσεις σκουριάς, από όπου προκύπτει και το όνομα των ασθενειών (σκωριάσεις). Οι σημαντικότερες ζημίες που προκαλούνται είναι η ποσοτική μείωση της αναμενόμενης παραγωγής σε βάρος κόκκων και η υποβάθμιση της ποιότητας του σανού. Οι σεπτοριάσεις είναι μύκητες του γένους Septoria sp . που έχουν ως κύριο ξενιστή το σιτάρι και προκαλούν μικρά χλωρωτικά στίγματα στα κατώτερα φύλλα που αργότερα εξελίσσονται σε ανώμαλες κηλίδες. Οι προσβεβλημένοι ιστοί μοιάζουν αρχικά σαν να είναι βρεγμένοι, μετά χάνουν τη σπαργή τους, κιτρινίζουν και τέλος γίνονται κοκκινοκάστανοι. Το ωίδιο (Erysiphe graminis) είναι μια ασθένεια η οποία προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού. Η προσβολή είναι περισσότερο εμφανής στην άνω επιφάνεια των κατώτερων φύλλων ως κηλίδες. Όταν οι καιρικές συνθήκες το ευνοούν, υπάρχει δηλαδή η απαραίτητη υγρασία, εμφανίζονται γκριζόλευκες επανθίσεις. Τα μολυσμένα φυτά χάνουν τη ζωηρότητά τους, παρουσιάζουν μειωμένη ανάπτυξη και ικανότητα παραγωγής σταχυών και ελάττωση του βάρους των κόκκων. Η ελμινθοσπορίαση του λαιμού (Helminthosporium sativum) είναι η πιο διαδεδομένη ασθένεια των σιτηρών στη χώρα μας. Προσβάλλει το ριζικό σύστημα, τα φύλλα και τους κόκκους των σταχυών. Το κύριο σύμπτωμα είναι καστανόχρωμες κηλίδες σε φύλλα που περιβάλλονται με ανοιχτόχρωμο περιθώριο. Αποτέλεσμα της προσβολής είναι καχεκτικά και κακής ανάπτυξης φυτά με φτωχό ριζικό σύστημα και μειωμένη παραγωγή. Η ρυγχοσπορίωση (Rhynchosporium secalis) προκαλεί χαρακτηριστικές κηλίδες στα φύλλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως και η ελμινθοσπορίαση, μπορεί να προκαλέσει τη νέκρωση φυτών που προσβλήθηκαν στα αρχικά στάδια ανάπτυξής τους.