Αγρότης, τεύχος 477

12 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 7 ΓΕΩΡΓIΑ Ιστορική αναδρομή Αν ανατρέξουμε στις μεταβολές που επήλθαν τα τελευταία 50 χρόνια στη γεωργία με την εφαρμογή των νεότερων τεχνολογικών μεθόδων θα παρατηρήσουμε ότι παράλληλα με την πρόοδο που συντελέστηκε, παρουσιάστηκαν και αρκετές παρεμβάσεις που συνδέονται με τη διατάραξη της ισορροπίας του αγροοικολογικού περιβάλλοντος, όπως είναι η εμφάνιση νέων εχθρών και ασθενειών στις καλλιέργειες, η παρουσία ανθεκτικότητας στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα κ.ά. Οι καλλιεργητές, στην προσπάθεια να επαναφέρουν την ισορροπία ή να αποτρέψουν ακόμη περισσότερες ζημιές, χρησιμοποίησαν με εντατικό ρυθμό νεότερες καλλιεργητικές μεθόδους, πρόσθετες και δαπανηρές λιπάνσεις ή αρδεύσεις, άκαιρες εφαρμογές φυτοπροστατευτικών προϊόντων και άλλα, αγνοώντας την επίδραση που είχαν στην ομαλή ανάπτυξη του φυτού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της κατάστασης, με την εμφάνιση ακόμη περισσότερο επικίνδυνων και ζημιογόνων ζωικών και φυτικών εντομολογικών και φυτοπαθολογικών προσβολών και άλλων παρενεργειών στο περιβάλλον. Τη λύση στα προβλήματα αυτά παρέχει η ολοκληρωμένη διαχείριση εχθρών και ασθενειών που περιέχει την πρόληψη και τον έλεγχο εχθρών και ασθενειών και την καταπολέμηση των ζιζανίων με τη χρήση όλων των διαθέσιμων βιολογικών, χημικών, καλλιεργητικών και άλλων μεθόδων, σε συνδυασμό με νομοθετικές ρυθμίσεις. Σκοπός της η επικερδής και αποτελεσματική παραγωγή που δεν διαταράσσει την ισορροπία της φύσης και προστατεύει το περιβάλλον. Η ολοκληρωμένη διαχείριση εχθρών και ασθενειών αποσκοπεί στη μείωση των δυσμενών επιδράσεων από τις μεθόδους καταπολέμησης με τη χρήση συμβατικών και μη φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και στην παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, με τα λιγότερα δυνατόν υπολείμματα και με την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση του περιβάλλοντος απ’ αυτά. Η ολοκληρωμένη διαχείριση εχθρών και ασθενειών εφαρμόζει αρχές τόσο της βιολογικής φυτοπροστασίας όσο και της συμβατικής διαχείρισης εχθρών και ασθενειών. Παράμετροι γιαμια επιτυχημένη ολοκληρωμένη διαχείριση εχθρών και ασθενειών Για την εφαρμογή ενός προγράμματος ολοκληρωμένης διαχείρισης εχθρών και ασθενειών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διάφορες παράμετροι όπως είναι η επιλογή κατάλληλων ειδών και ποικιλιών . Τα καλλιεργούμενα είδη και ποικιλίες που επιλέγονται πρέπει να είναι κατά το δυνατόν προσαρμοσμένα στις εδαφοκλιματικές συνθήκες και ανθεκτικά στους εχθρούς και τις ασθένειες που υπάρχουν στον τόπο μας. Άλλες παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι διάφορα καλλιεργητικά και προληπτικά μέτρα όπως η αμειψισπορά, η αγρανάπαυση, η αλλαγή του τρόπου ή του χρόνου φύτευσης ή συγκομιδής, η φύτευση φυτών - παγίδων, η διατήρηση ωφέλιμων πληθυσμών εντόμων και άλλων οργανισμών, η καλλιέργεια του εδάφους, η καταστροφή και απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, η ορθή χρήση του νερού και λιπασμάτων, η χρήση υγιών ή και ανθεκτικών φυτών, η αποφυγή αναπαραγωγής και διασποράς των ζιζανίων και τέλος η έγκαιρη εφαρμογή των καλλιεργητικών εργασιών. Επίσης, κατά την εφαρμογή προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης εχθρών και ασθενειών, ενέργειες που λαμβάνονται είναι διάφορα μηχανικά μέτρα όπως είναι η συλλογή ή παγίδευση επιβλαβών εντόμων με κολλητικές και χρωματικές παγίδες με ή χωρίς φερομόνες. Επίσης, η κάλυψη του εδάφους με πλαστικό γίνεται για την καταστροφή υπολειμμάτων της καλλιέργειας, με απώτερο στόχο τον περιορισμό των αρχικών μολυσμάτων της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου. Για παράδειγμα, με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η παρεμπόδιση της ολοκλήρωσης του βιολογικού κύκλου των εντόμων και της βλάστησης διαφόρων ζιζανίων. Άλλο μέτρο είναι η απολύμανση του εδάφους, π.χ. ηλιοαπολύμανση, απολύμανση με ζεστό νερό ή αέρα ή άλλοι τρόποι καθώς και η απολύμανση του φυτικού υλικού όπως και η απολύμανση των σπόρων, του πολλαπλασιαστικού φυτικού υλικού κ.ά. Βιολογική γεωργία Η βιολογική γεωργία αποτελεί καλλιεργητικό σύστημα με σταθερή τάση ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Τα βιολογικά προϊόντα τυγχάνουν ευρείας αποδοχής, όντας ασφαλή και απαλλαγμένα από συμβατικά φυτοπροστατευτικά σκευάσματα, αποδίδοντας παράλληλα μεγαλύτερα έσοδα στους παραγωγούς. Η φυτοπροστασία αποτελεί μεγάλο τμήμα των καλλιεργητικών φροντίδων μιας καλλιέργειας. Αν και η χρήση των συμβατικών φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων, ακόμα και σήμερα, επικρατεί ως η πιο συνήθης πρακτική, τα διαθέσιμα εναλλακτικά μέσα έχουν αυξηθεί παρέχοντας τη δυνατότητα εφαρμογής αποτελεσματικής φυτοπροστασίας. Στις βιολογικές καλλιέργειες επιστρατεύονται για τη φυτοπροστασία καλλιεργητικά μέτρα και μηχανικές μέθοδοι όπου στόχος είναι η πρόληψη και όχι η θεραπεία. Επίσης, χρησιμοποιούνται ουσίες φυσικής προέλευσης όπως είναι το θειάφι, ο χαλκός, διάφορα σκευάσματα φυτικής προέλευσης κ.ά., αλλά και ζωντανοί οργανισμοί όπως αρπακτικά έντομα, παρασιτοειδή, δηλαδή έντομα που παρασιτούν σε άλλα έντομα, μικροοργανισμοί όπως βακτηρία, μύκητες, ιοί, νηματώδεις κ.ά. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται μέθοδοι και τεχνικές που εκμεταλλεύονται ορισμένα βιολογικά χαρακτηριστικά, και ιδιαίτερα ορισμένα στοιχεία της συμπεριφοράς των Μάρκος Μάρκου Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας Ολοκληρωμένη διαχείριση εχθρών και ασθενειών Η πρόληψη της εμφάνισης ενός εχθρού ή μιας ασθένειας έχει μεγάλη σημασία στην εφαρμογή ενός συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης εχθρών και ασθενειών και στη μείωση της έντασης μιας προσβολής, και καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την εφαρμογή των γεωργικών προειδοποιήσεων. Ο καθορισμός του σωστού χρόνου επέμβασης με την παρακολούθηση των πληθυσμών και ο καθορισμός της ανεκτής πυκνότητας και των ορίων επέμβασης για τους εχθρούς μιας καλλιέργειας αποτελούν τις κύριες παραμέτρους που λαμβάνονται υπόψη στην ολοκληρωμένη διαχείριση εχθρών και ασθενειών. Ο συχνός έλεγχος στην καλλιέργεια είναι καθοριστικής σημασίας για την ορθολογική αντιμετώπιση των προβλημάτων φυτοπροστασίας. Ο σωστός σχεδιασμός προγράμματος φυτοπροστασίας είναι το κλειδί της επιτυχίας της ολοκληρωμένης διαχείρισης εχθρών και ασθενειών.