Glyn Hughes 1931 - 2014

278 Φωτίζοντας τον Τόλλερ Ένα βαθυστόχαστο δοκίμιο του Γκλυν Χιουζ για τη Λευκωσία στις αρχές της δεκαετίας 1990 και για το σκεπτικό πίσω από τη δημιουργία της σκηνογραφίας του θεατρικού έργου του Έρνστ Τόλλερ «Ο άνθρωπος και οι μάζες» «Πάρα πολύ» κίτρινα, σχεδόν βιετναμέζικα κιτς, ή ακόμη και τα άγρια θηρία έξω στον ήλιο. Για τον Τόλλερ! Αυτές ήταν οι αντιδράσεις στις πρώτες μου ακουαρέλες για το «πανοραμικό» σκηνικό που έκανα για το θεατρικό έργο του Έρνστ Τόλλερ Masse Mensch ( Ο άνθρωπος και οι μάζες ), σε σκηνοθεσία της Heinz-Uwe Haus, που παρουσιάστηκε στην Τρηρ της Γερ- μανίας το 1993. Το έργο, η πλοκή του οποίου διαδραματίζεται στη χώρα αυτή, γράφτηκε το 1919, όταν ο ποιητής και θεατρικός συγγρα- φέας ήταν στη φυλακή-φρούριο της Nieder- Schönfeld. Χρώμα; Γκρι, καφέ, μπεζ, και πολύ πιθανόν πολύ μαύρο. Ένα εκτεταμένο ποίημα συναισθημάτων, ένα ποίημα απόλυτου θυμού και διαμαρτυρίας, ένα κομμάτι της κοινωνικής επανάστασης του εικοστού αιώνα. Σύμφωνα με το κείμενο, τρεις από τις σκηνές είναι εικό- νες ονείρων, ενώ οι άλλες τέσσερις είναι ορα- ματιστικά αποσπάσματα της πραγματικότητας. Το έργο, που γράφτηκε κατά τη διάρκεια κοι- νωνικών αναταραχών, είναι μια ενισχυμένη εκδοχή της πραγματικότητας. Πού είναι παλέτα της υπερβολικής εκδοχής της πραγματικότη- τας και πού είναι τα όνειρα; Θα μπορούσαν να είναι έγχρωμα. Θα μπορούσαν να είναι οπου- δήποτε. Ζω στη νεκρή ζώνη στη Λευκωσία, η οποία είναι και αυτή μια υπερβολική εκδοχή της πραγματικότητας. Είναι εκεί, κάθε μέρα. Ξυ- πνάω σε αυτή. Είναι κίτρινη. Σουρεαλιστική. Δεν είναι ακριβώς στην Ευρώπη. Ακόμη. Εί- ναι στην πιο απομακρυσμένη άκρη της. Σε ένα νησί στη Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα κατάγομαι από την άλλη άκρη της Ευρώπης, την Ουαλία, μια χώρα που τη χαρακτηρίζει η βροχή –σχεδόν καθημερινά– και το σκοτεινό τοπίο, αλλά επέλεξα να ζήσω στην Κύπρο για να αναπτύξω την τέχνη μου: τη ζωγραφική. Σε μια χώρα όπου το φως είναι εκνευριστικά πε- ντακάθαρο και οι χωρικές σχέσεις της μορφής και του χρώματος διαφέρουν από την πατρίδα μου. Κι ο ήχος επίσης. Οι καμπάνες των εκ- κλησιών ακούγονται ταυτόχρονα με τη φωνή του χότζα την ώρα της προσευχής. Περιφέρο- νται αδέσποτα σκυλιά, τα αγριολούλουδα ξε- πετάγονται μέσα από το χαλίκι, ενώ αφθονούν τα συρματοπλέγματα. Φαίνεται να υπάρχει μια περίεργη σχέση μεταξύ του φυλλώματος και του καμουφλάζ. Μεταξύ της άνθισης μιας ευ- αίσθητης δύναμης ζωής και του οργανωμένου περιορισμού. Οι λευκές ίριδες, που κάποτε έβρισκες στους κήπους των σπιτιών, και ήταν παντού, έχουν πλέον εξαφανιστεί για να αντι- κατασταθούν από πραγματικές περιφράξεις. Οι στέγες κάποιων σπιτιών έχουν καταρρεύ- σει και τώρα βλέπεις περιστέρια ανάμεσα στα δοκάρια με φόντο έναν καθαρό ουρανό. Άλλες στέγες έχουν αποκατασταθεί· για μια λέσχη Τύπου. Αυτό που κάποτε ήταν ένας δρόμος με καμένα αυτοκίνητα και κατεστραμμένα σπίτια είναι σχεδόν έτοιμο να γίνει γειτονιά εκατομ- μυριούχων. Η αλλαγή είναι ταχεία. Φυσικές αντιθέσεις τόσο σοβαρές όσο και η κοινωνική αδικία στο έργο του Τόλλερ. Κάθε βράδυ περνώ από ένα φυλάκιο του Ο.Η.Ε. και ακούω τη γλώσσα της πατρίδας μου. Οι Ασιάτες φοιτητές και οι μετανάστες εργάτες που ζουν σε φθηνά καταλύματα στη γειτονιά έχουν κι αυτοί μια παρόμοια κελτική χροιά στη φωνή τους. Αραβικά ακούγονται στους δρόμους και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας στην Μαρωνίτικη εκκλησία. Υπάρχουν, επίσης, ολόγυρα και Ελληνορθόδοξοι Σέρβοι – νεαροί άνδρες. Μπορεί να διασχίσεις πεζός ένα βενε- τσιάνικο πέρασμα έχοντας τα μεταλλικά σκου- ριασμένα στηρίγματα του θόλου πάνω από το κεφάλι σου. Να δεις τις κυματιστές τσίγκινες στέγες των καφενείων, που έχουν γίνει χίλια κομμάτια, και τώρα φαίνονται να τρεμοπαίζουν σαν φύλλα. Πάνω από την εσωτερική είσοδο του ενετικού περάσματος βρίσκεται ένα εγχά- ρακτο οθωμανικό μονόγραμμα.