Glyn Hughes 1931 - 2014

26 Χριστόφορος Σάββα: Ο Κύπριος μποέμ Ο Χριστόφορος Σάββα (1924–1968) γεννήθηκε στο χωριό Μαραθόβουνο της επαρχίας Αμμοχώστου και ήταν παιδί αγροτικής οικογένειας. Μικρός ήταν αρκετά συγκρατημένος και εσωστρεφής και φρόντιζε να κρατά τις σκέψεις του για τον εαυτό του, αν και γενικά προς τα έξω φαινόταν αρκετά κοινωνικός. 13 Στο Μαραθόβουνο, πέρα από τις αγροτικές εργασίες και τα ανέμελα παιγνίδια με τα άλλα παιδιά, του άρεσε να συχνάζει στο καφενείο του χωριού, να συζητά με τους συγχωριανούς του και να κάνει όνειρα για μια πολύ διαφορετική ζωή. Προτιμούσε μάλιστα το καφενείο των αριστερών αποκλίσεων, παρόλο που η οικογένειά του είχε δεξιούς προσανατολισμούς, «γιατί εκεί διακινούνταν περισσότερες ιδέες, ιδιαίτερα το όραμα για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο». 14 Τα ιδανικά αυτά τον προέτρεψαν να καταταγεί ως εθελοντής στον βρετανικό στρατό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μετά από πρόσκληση του Ανορθωτικού Κόμματος του Εργαζόμενου Λαού (ΑΚΕΛ), πολεμώντας ενάντια στον φασισμό και τον ναζισμό. Έτσι, από το 1943 μέχρι το 1944 υπηρέτησε στο Κυπριακό Σύνταγμα στο Κάιρο, ενώ την περίοδο 1944–1946 στο Τμήμα Ι του Λόχου 226 του ΒασιλικούΜηχανικού στην Ιταλία. 15 Με το τέλος του πόλεμου ξενιτεύτηκε στο Λονδίνο, όπου έζησε μεταξύ 1947 και 1954. Παρακολούθησε για ένα διάστημα μαθήματα στο St Martin’s School of Art και το Central School of Art, ενώ από το 1948 μέχρι το 1954 παρακολουθούσε μαθήματα στο Heatherly’s School of Fine Art, μια αρκετά φιλελεύθερη για την εποχή σχολή τέχνης, η οποία πρόσφερε μεγάλη ελευθερία στους φοιτητές να πειραματιστούν με το προσωπικό τους εικαστικό ιδίωμα. Ταυτόχρονα, για να βγάζει τα προς το ζην ο Σάββα δούλευε ως σερβιτόρος σε διάφορα εστιατόρια. Μεταξύ 1954 και 1956, ο Σάββα επιστρέφει στην Κύπρο μαζί με τον συμφοιτητή και φίλο του Roddy Maude-Roxby, με τον οποίον ετοιμάζουν κοινή έκθεση για τον Νοέμβριο του 1954 στο Βρετανικό Συμβούλιο. Για τον σκοπό αυτό, οι δύο καλλιτέχνες ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη στην Κύπρο. Όπως θυμάται ο Αντώνης Κ. Ηλιάκης: «Ο Χριστόφορος Σάββα και ο Ρόντι Μοντ Ρόξμπι κυκλοφορούσαν με ποδήλατο. Τους έβλεπαν τόσο εξωτικούς οι τόπακες, με καχυποψία». 16 Από τα λεγόμενα του Ηλιάκη φαίνεται πως το ονειροπόλο παιδί από το Μαραθόβουνο είχε μυηθεί για τα καλά στην μποέμικη ζωή των δυτικών καλλιτεχνών της δεκαετίας του 1950. Επιπλέον την περίοδο εκείνη ο Σάββα φιλοξένησε για τρεις μήνες άλλες δύο συμφοιτήτριές του από το Heatherly, την Kathleen Blagden και την Ros 17 Newcomen. 18 Μπορεί λοιπόν κάνεις να φανταστεί την εντύπωση που θα προκάλεσαν οι ξένοι φοιτητές και φοιτήτριες της τέχνης στην αγροτική κοινωνία του μικρού χωριού της Μεσαορίας. 19 Την ίδια περίοδο, ο Σάββα συνδέθηκε και με άλλους ξένους που ζούσαν στην Κύπρο και ειδικά με Βρετανούς από το Βρετανικό Συμβούλιο, 20 ενώ ταυτόχρονα εργάστηκε για τη δημιουργία της Παγκύπριας ΈνωσηςΦιλότεχνωνμαζίμεάλλουςνέους τηςεποχής, στοχεύονταςστηαναζωογόνηση της πνευματικής και καλλιτεχνικής σκηνής της Κύπρου. Ωστόσο, το ανήσυχο πνεύμα του Σάββα, ο διεθνής του προσανατολισμός, οι αρνητικές κριτικές που επέκριναν τις μη ρεαλιστικές, μοντέρνες του κατευθύνσεις –ιδιαίτερα από τον αριστερό Τύπο της εποχής– σε μια Κύπρο που μπήκε ήδη στον απελευθερωτικό αγώνα του 1955–1959, τον κάνουν να ξαναφύγει για το εξωτερικό.