Glyn Hughes 1931 - 2014

22 Η Κύπρος στην ανατολή της Δημοκρατίας Πόσο διαφορετική όμως ήταν η παραγωγή τέχνης των Ελληνοκυπρίων στην ανατολή της Κυπριακής Δημοκρατίας από αυτή της διεθνούς κοινότητας της τέχνης; 5 Παρόλες τις αλλαγές στην κοινωνικοπολιτική και οικονομική δομή, η Κύπρος παρέμενε ακόμη μια μικρή, κλειστή και συντηρητική κοινωνία. Το γεγονός αυτό είχε συνέπειες, τις οποίες οι Χιουζ και Σάββα έλαβαν υπόψη τους στη δημιουργία της γκαλερί τους. Οι πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όταν η Κύπρος βρισκόταν υπό βρετανική διοίκηση, έχουν να επιδείξουν καλλιτέχνες που, αφενός, αποτέλεσαν τους πρώτους «πιστοποιημένους» επαγγελματίες, με σπουδές σε σχολές καλών τεχνών του εξωτερικού και, αφετέρου, υπήρξαν οι δάσκαλοι όλων των νεότερων, οι οποίοι στα δύσκολα εκείνα χρόνια επέλεξαν να ακολουθήσουν τον όχι πάντοτε εύκολο δρόμο των εικαστικών. 6 Μέσα από τις πολύ διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες τους, μπορεί κανείς να πει πως οι καλλιτέχνες αυτοί δημιούργησαν το πρώτο αναγνωρίσιμο τοπικό εικαστικό ιδίωμα. Ένα ιδίωμα γεμάτο αντιφάσεις, επηρεασμένο, αφενός, από την αγγλική αποικιοκρατική κουλτούρα και, αφετέρου, από τον ελληνικό εθνικισμό, ο οποίος αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της αγγλικής κυριαρχίας: το όραμα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα –τη μητέρα-πατρίδα για τους Ελληνοκυπρίους– καθορίζει σημαντικά την «υπό κατασκευή» εθνική τους ταυτότητα. Έτσι, αυτό που εύκολα παρατηρεί κανείς στη σύγχρονη τέχνη της Κύπρου είναι ένα παράδοξο οριενταλιστικών εκφάνσεων και εκφράσεων –μια εξωτικοποίηση του νησιού και των κατοίκων του, σε σχέση κυρίως με τη λαϊκή αλλά και τη βυζαντινή και μεσαιωνική παράδοση– καθώς και προσπάθειες για την ανάδειξη του ηρωικού και ένδοξου [ελληνικού] παρελθόντος της χώρας, αλλά και την ιστορική του συνέπεια και συνέχεια. Αμέσως μετά την ανεξαρτησία μια δημιουργική ευφορία είχε καταλάβει τους Ελληνοκυπρίους σε σχέση με το νεοσύστατο κράτος τους. Μετά από τόσα χρόνια αποικιοκρατίας, βρήκαν την ευκαιρία να καθορίσουν μόνοι τους τις πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δομές της χώρας. 7 Πολλοί νέοι καλλιτέχνες με σπουδές κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, εγκαθίστανται μόνιμα στο νησί και, εισάγοντας νέες τάσεις και καινοτόμες ιδέες, καταφέρνουν να μυήσουν την Κύπρο στην ανήσυχη δεκαετία του 1960. Στον δυτικό κόσμο, τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Gabriele Detterer, το επαναστατικό πνεύμα της δεκαετίας του 1960, το οποίο αμφισβήτησε τα πάντα, προκάλεσε αναταράξεις και στον χώρο της τέχνης. 8 Η κριτική που δέχθηκε η κοινωνία και οι αντικομφορμιστικές διαμαρτυρίες δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για το άνοιγμα των φραγμάτων που συγκρατούσαν τις ριζοσπαστικές νέες τάσεις δημιουργικότητας και αισθητικής. Οι παραδοσιακές απεικονιστικές αντιλήψεις δέχθηκαν επίθεση και κατατροπώθηκαν από πρακτικές της πειραματικής τέχνης. Σε αυτή τη φάση που ξεκινούσαν νέα πράγματα, αναδείχθηκαν πολλά καλλιτεχνικά κινήματα: Fluxus, μινιμαλισμός, εννοιολογική τέχνη, body art, περφόρμανς, τέχνη των νέων μέσων. Οι πρακτικές της αβάν-γκαρντ επέκτειναν τα όρια της έννοιας των καλών τεχνών και εισήγαγαν στις ποικίλες μορφές των εικαστικών τεχνών συστήματα που προέρχονταν από τη μουσική, τη λογοτεχνία, τη γλωσσολογία, τη φιλοσοφία, το θέατρο και την επιστήμη. Παράλληλα με τη διασταύρωση των διαφόρων κλάδων, η αισθητική οδηγήθηκε σε νέα μονοπάτια από τις