Αγρότης, τεύχος 476

Μέρικος: Tamarix smyrnensis Δέντρο της Χρονιάς 2019 Ο Μέρικος (Tamarix smyrnensis) ανήκει στην οικογένεια Ταμαρικίδες (Tamaricaceae) . Η οικογένεια έχει 4 γένη και 78 είδη που εξαπλώνονται κυρίως στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Αρκετά είδη ευδοκιμούν σε αλμυρά εδάφη. Το όνομα του γένους προέρχεται από τον ποταμό Ταμαρίς στην Ισπανία. Εκτός από το είδος Tamarix smyrnensis , στην Κύπρο φύονται άλλα τέσσερα ιθαγενή είδη του γένους, το Τ . tetragyna , το Τ. tetrandra, το Τ. dalmatica , το Τ. hampeana και ένα ξενικό είδος το Τ. aphylla το οποίο εισήχθη τη δεκαετία του 1940 και χρησιμοποιείται κυρίως σε χαμηλές περιοχές ως ανεμοθραύστης σε καλλιέργειες επειδή είναι πολύ ταχυαυξές. Όλα τα είδη έχουν την ονομασία Μέρικος ή Μεριτζιά. Περιγραφή Ο Μέρικος είναι αραιόκλαδος, φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο, ύψους μέχρι 4m. Έχει ερυθροκαστανό φλοιό και κλαδίσκους με σκούρο ερυθροκαστανό χρώμα, συχνά λεπτούς με μικρά ίχνη από την πτώση των φύλλων. Τα φύλλα είναι πολύ μικρά, λεπιοειδή, κατ’ εναλλαγή πιεσμένα στους βλαστούς, γλαυκοπράσινα. Τα άνθη είναι, επίσης, πολύ μικρά, ρόδινα ή λευκωπά, σε επιμήκεις βότρεις 1-2, 5 x 0,2-0,5cm, τα οποία σε αντίθεση με τα άλλα είδη, εκπτύσσονται από βλαστούς του τρέχοντος έτους. Τα πέταλα και οι στήμονες είναι συνήθως 5, ενώ οι στύλοι είναι συνήθως 3. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο, μετά την έκπτυξη των φύλλων. Ο καρπός είναι διαρρηκτή μικρή κάψα διαστάσεων 2,5-3 x 0,7mm. Οι σπόροι είναι καστανοί με τούφα από κοντές τρίχες. Η ωρίμανση των καρπών λαμβάνει χώρα από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Εξάπλωση - Ενδιαίτημα Ο Μέρικος είναι ιθαγενές είδος της Κύπρου που απαντά σποραδικά σε ρεματιές, βαλτότοπους, υγρές θέσεις αμμόλοφων, βραχώδεις περιοχές και πρανή δρόμων. Είναι κοινό σε πολλές περιοχές, όπως στην επαρχία Πάφου, στη Λεμεσό, στο μεταλλείο Αμιάντου, στον Καρβουνά, στη Σολιά, στην Αθαλάσσα, τον Κόρνο, την Κυθρέα, την Κερύνεια κ.ά., σε υψόμετρο από 0 μέχρι 1400 m. Επίσης, υπάρχει σε αρκετές χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της ανατολικής Μεσογείου μέχρι το Αφγανιστάν. Συμμετέχει σε διάφορους τύπους οικοτόπων όπως οι 92C0 Παρόχθια δάση ανατολικής πλατάνου και 92A0 Παρόχθια δάση με Salix alba και ως χαρακτηριστικό είδος στον τύπο οικοτόπου 92DΟ Παραποτάμιες στοές και συστάδες Nerio - Tamaricetea μαζί με Πικροδάφνη (Nerium oleander) , Αγνιά ή λυγαριά (Vitex agnus castus) , Κόνυζο (Ditrichia viscosa) , Βάτο (Rubus sanctus), Αντζουλλόβατο (Smilax aspera) κ.ά. Χρήσεις Είναι είδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καλλωπιστικό. Στην αρχιτεκτονική τοπίου αξιοποιείται ως δέντρο που προσφέρει χρώμα και σχήμα στον χώρο που θα φυτευτεί. Ιδιαίτερα την άνοιξη, τα χρώματα των φύλλων και τα πολυάριθμα ρόδινα ή λευκωπά του λουλούδια προσδίδουν στον μέρικο κοσμητική αξία. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στην ξηρασία και στην αλατότητα του εδάφους, γι’ αυτό και καλλιεργείται κατά μήκος των ακτών ως καλλωπιστικό, για τη δημιουργία ανεμοφρακτών αλλά και για τη σκιά του στις παραλίες. Το ξύλο του μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή κάρβουνων και ως καυσόξυλο. Πολλαπλασιασμός Πολλαπλασιάζεται με σπόρο και με μοσχεύματα. Συνήθως στα φυτώρια παράγεται με μοσχεύματα και έχουμε έτοιμα φυτά σε ένα με δύο χρόνια. Διατίθεται και στα φυτώρια του Τμήματος Δασών. Προστασία και διαχείριση Ο μέρικος είναι σχετικά κοινό είδος σε αρκετές περιοχές του νησιού μας. Όπως αναφέρεται και πιο πάνω, αποτελεί συνοδό είδος σε αρκετούς τύπους οικοτόπων. Σημαντικό μέρος των εκτάσεων που καλύπτουν οι οικότοποι αυτοί έχει συμπεριληφθεί στο Δίκτυο Natura 2000, και η Κύπρος λαμβάνει όλα τα απαραίτητα διαχειριστικά και άλλα μέτρα για να τους διατηρεί σε ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης. Στον τόπο μας υπάρχουν μερικά αιωνόβια δέντρα μέρικου μεγάλων διαστάσεων και ηλικίας, όπως μια ομάδα με αιωνόβιους μέρικους στον Πωμό της επαρχίας Πάφου με περιφέρεια κορμού 1,95 m, ύψος 8 m και ηλικία πέραν των 200 χρόνων. Για τα δέντρα αυτά γίνονται ενέργειες σε συνεργασία με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως ώστε να κηρυχθούν προστατευόμενα. Για την υλοτομία όλων των ειδών μέρικου απαιτείται άδεια από το Τμήμα Δασών όταν η έμφλοια διάμετρος του κορμού σε ύψος 130 εκατοστά πάνω από το έδαφος, είναι μεγαλύτερη από 15 εκατοστά. 54 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ Τάκης Παπαχριστοφόρου Πρώτος Δασικός Λειτουργός Τμήμα Δασών