Αγρότης, τεύχος 476

34 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 6 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χρήση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων και λάσπης στη γεωργία Στέλλα Περικέντη Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Η Οδηγία θέτει συγκεκριμένες απαιτήσεις για τις απορρίψεις των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων ανάλογα με το είδος του αποδέκτη (ευαίσθητη/ κανονικήπεριοχή). Ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να επαναχρησιμοποιούν, κατά το δυνατόν, τα επεξεργασμένα λύματα και τη λάσπη που παράγεται. Η Κύπρος έχει ετοιμάσει νέο Πρόγραμμα Εφαρμογής της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ με έτος αναφοράς το 2016 το οποίο περιλαμβάνει 57 οικισμούς (7 αστικούς και 50 αγροτικούς ), με ισοδύναμο πληθυσμό (ι.π.) πέραν των 2.000 ατόμων και συνολικό φορτίο 1.029.000 ι.π. Με την υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται να υπάρχουν εικοσιτέσσερις σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων από τους οποίους οι δεκαεπτά βρίσκονται ήδη σε λειτουργία. Για το έτος 2016, το 79,7% του συνολικού φορτίου όλων των οικισμών πέραν των 2.000 ι.π. είχε συλλεχτεί μέσω συστήματος αποχέτευσης και το 3,32% αντιμετωπίστηκε μέσω Μεμονωμένων ή άλλων Κατάλληλων Συστημάτων (ΜΚΣ) και υποβλήθηκε σε τουλάχιστον δευτεροβάθμια επεξεργασία. Επίσης, η Κύπρος καθόρισε τις ευαίσθητες περιοχές για απορρίψεις αστικών λυμάτων, οι οποίες αναθεωρήθηκαν με το περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών (Ευαίσθητες Περιοχές σε Απορρίψεις Αστικών Λυμάτων) Διάταγμα του 2013 (Κ.Δ.Π. 280/2013). Ο «υδατοφράκτης Πολεμιδιών» κηρύχθηκε «ευαίσθητη περιοχή για σκοπούς απόρριψης αστικών λυμάτων» και «μέρος της υπολεκάνης απορροής του ποταμού Γαρύλλη από τον λυματότοπο Βατί μέχρι τον υδατοφράκτη Πολεμιδιών» κηρύχθηκε «λεκάνη απορροής ευαίσθητης περιοχής για σκοπούς απόρριψης αστικών λυμάτων». Άδειες Απόρριψης Αποβλήτων (Α.Α.Α.) Για την προστασία των νερών και του εδάφους από τη ρύπανση, οι απορρίψεις επεξεργασμένων λυμάτων και λάσπης γίνονται με βάση όρους που τίθενται στις Α.Α.Α. Οι άδειες χορηγούνται από τον Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων, καθώς και για τη διαχείριση των επεξεργασμένων λυμάτων, με βάση τους περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών Νόμους του 2002 μέχρι 2013. Κάθε Α.Α.Α. περιλαμβάνει συγκεκριμένους όρους αναφορικά με τα ακόλουθα: • τις απαιτήσεις επεξεργασίας, • τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επεξεργασμένων λυμάτων, • την ποσότητα και τον τρόπο διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων, • τις αρδευόμενες περιοχές και τις αρδευόμενες καλλιέργειες, • τις δεξαμενές αποθήκευσης και έκτακτης ανάγκης, • τη διαχείριση/ παρακολούθηση της παραγόμενης λάσπης, • την παρακολούθηση της ποιότητας και της ποσότητας των επεξεργασμένων λυμάτων, καθώς και των παραγόμενων αποβλήτων και την τήρηση αρχείων, • την παρακολούθηση της ποιότητας των επιφανειακών και υπογείων νερών, καθώς και των εδαφών στα σημεία απόρριψης ώστε να διαπιστωθούν τυχόν επιπτώσεις στο περιβάλλον και • την υποβολή ετήσιων εκθέσεων. Χρήση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων για αρδευτικούς σκοπούς Λόγω των σοβαρών προβλημάτων λειψυδρίας και ξηρασίας που αντιμετωπίζει η Κύπρος, η πολιτική του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για τη διαχείριση των υδάτων στην Κύπρο περιλαμβάνει την, κατά το δυνατόν, επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων εφαρμόζοντας τριτοβάθμια επεξεργασία και την ένταξή τους στο Υδατικό Ισοζύγιο. Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση της Κύπρου προς την ΕΕ στο πλαίσιο εφαρμογής του Άρθρου 15 της Οδηγίας 91/271/ ΕΟΚ με έτος αναφοράς το 2016, η συνολική παραγωγή των επεξεργασμένων λυμάτων από σταθμούς οι οποίοι εμπίπτουν στην Οδηγία, ήταν περίπου 30,2 εκ. m 3 . Από αυτή την ποσότητα περίπου το 97% επαναχρησιμοποιήθηκε, κυρίως για αρδευτικούς σκοπούς και εμπλουτισμό υπόγειων υδροφορέων. Στο Γράφημα 1 παρουσιάζεται αναλυτικά ο τρόπος διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, περίπου 51% των επεξεργασμένων λυμάτων χρησιμοποιήθηκε κατευθείαν για αρδευτικούς σκοπούς, 28% διατέθηκε στην ξηρή κοίτη των ποταμών Πεδιαίου και Σερράχη για εμπλουτισμό, 16% χρησιμοποιήθηκε για εμπλουτισμό υπόγειων υδροφορέων (και στη συνέχεια για άρδευση), 2% διατέθηκε στο Φράγμα Πολεμιδιών (για αρδευτικούς σκοπούς) και μόνο μία μικρή ποσότητα απορρίφθηκε σε παράκτια νερά κατά τους χειμερινούς μήνες όταν η ζήτηση για άρδευση είναι περιορισμένη. Γράφημα 1: Διάθεση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ για την επεξεργασία αστικών λυμάτων, κατάσταση 31.12.2016 Τα επεξεργασμένα λύματα επαναχρησιμοποιούνται, κυρίως, για άρδευση κτηνοτροφικών φυτών, προϊόντων για ανθρώπινη βρώση υπό όρους, καθώς και χώρων πρασίνου. Απαγορεύεται να αρδεύονται φυλλώδη λαχανικά, βολβοί και κόνδυλοι που τρώγονται ωμοί, καθώς και φράουλες. Στόχος της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ για την Επεξεργασία Αστικών Λυμάτων είναι η προστασία του περιβάλλοντος από την απόρριψη ανεπεξέργαστων ή μη ικανοποιητικά επεξεργασμένων λυμάτων και λάσπης από τους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων και τις βιομηχανίες τροφίμων. Βασικές πρόνοιες της Οδηγίας είναι οι απαιτήσεις για τη συλλογή, επεξεργασία και ασφαλή διάθεση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων, ο καθορισμός ευαίσθητων περιοχών, καθώς και η προστασία των νερών και ο έλεγχος των απορρίψεων.