Αγρότης, τεύχος 476

30 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 6 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το Τμήμα Μετεωρολογίας (Τ.Μ.) εκδίδει δελτίο εποχικής πρόγνωσης, εντός του πρώτου δεκαημέρου κάθε μήνα, με ισχύ τρεις μήνες από την έκδοσή του. Η εποχική πρόγνωση που χρησιμοποιεί το Τ.Μ. προέρχεται από το κέντρο εποχικής πρόγνωσης καιρού της Σερβίας, το οποίο είναι αναγνωρισμένο από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και εκδίδει εποχική πρόγνωση για όλη την περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι παράμετροι που εξετάζει η εποχική πρόγνωση, όπως και όλες οι εποχικές προγνώσεις, από όπου και αν αυτές εκδίδονται, είναι αυτές της θερμοκρασίας και της αθροιστικής βροχής, οι δε κατανομές τους αφορούν ολόκληρη την περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Από τον Νοέμβριο του 2018, κατά την ετοιμασία της εποχικής πρόγνωσης που εκδίδει το Τ.Μ., παρατηρήθηκε ουσιαστική απόκλιση από την εκτίμηση του μοντέλου σχετικά με το εποχικό αθροιστικό ύψος βροχής. Συγκεκριμένα, η εποχική πρόγνωση εκτιμούσε ότι ο χειμώνας 2018-19 και η ευρύτερη βροχερή περίοδος (Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος, Ιανουάριος και Φεβρουάριος, η οποία στο εξής θα αναφέρεται ως εξεταζόμενη περίοδος) θα χαρακτηριζόταν από θερμοκρασιακή κανονικότητα με κάποια θετική απόκλιση 1 με 2°C πάνω από το κανονικό. Ταυτόχρονα η εξεταζόμενη περίοδος αναμενόταν ότι θα ήταν σχετικά ξηρή. Από τις καταγραφές των μετεωρολογικών παραμέτρων φάνηκε ότι η εξεταζόμενη περίοδος ήταν θερμοκρασιακά κανονική προς σχετικά θερμότερη του κανονικού, και η εποχική πρόγνωση συμπεριφέρθηκε πολύ καλά σε σχέση με την εκτίμηση της θερμοκρασίας. Αντίθετα, όμως, η εξεταζόμενη περίοδος ήταν πολύομβρη με ιδιαίτερα μεγάλα αθροιστικά ύψη βροχής, τα οποία εκ του αποτελέσματος αποδεικνύουν ότι το εποχικό μοντέλο δεν συμπεριφέρθηκε καλά και υποτίμησε σε μεγάλο βαθμό το εκτιμώμενο αθροιστικό ύψος βροχής. Σύμφωνα με τους προκαταρκτικούς υπολογισμούς της κατανομής της αθροιστικής βροχής του Τ.Μ. για την εξεταζόμενη περίοδο, η οποία αφορά τους πρώτους πέντε μήνες τους υδρομετεωρολογικού έτους 2018 - 2019, το ύψος της συνολικής βροχής έφτασε τα 620,8 mm ή 165% της κανονικής (η κανονική αθροιστική βροχή αφορά στην κλιματική περίοδο 1961 - 1990). Γενικά η συνολική αθροιστική βροχή ήταν αρκετά πάνω από την κανονική σε όλες σχεδόν τις περιοχές. Η συνολική αθροιστική βροχή της εξεταζόμενης περιόδου την καθιστά ως τη 2η πλέον βροχερή περίοδο από το 1901. Στον Πίνακα φαίνονται σε κατάταξη οι 10 πλέον βροχερές αντίστοιχες περίοδοι, με τα αντίστοιχα υδρομετεωρολογικά έτη. Οι αρχικές εκτιμήσεις του Τ.Μ. αναφορικά με την αστοχία του εποχικού μοντέλου στην εκτίμηση του εποχικού αθροιστικού ύψους βροχής εστιάζονται στην αποτυχία του εποχικού μοντέλου στην εκτίμηση της σχετικής θέσης του Αντικυκλώνα των Αζορών. Ο Αντικυκλώνας των Αζορών είναι ένα μόνιμο συνοπτικό σύστημα, με κέντρο στην ομώνυμη περιοχή του Ατλαντικού, του οποίου η σχετική θέση επηρεάζει, εκτός των άλλων, τον καιρό στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο. Η θέση και η ένταση του Αντικυκλώνα των Αζορών αποτελούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα «μετεωρολογικό τείχος» που είχε ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της ζωνικής (κίνηση από δυσμάς προς ανατολάς) κίνησης των υφέσεων και την κατά κύριο λόγο μεσημβρινή (κίνηση υφέσεων από βορρά προς νότο) κίνησή τους. Με τον υποχρεωτικό καναλισμό, λόγω της μεσημβρινής ροής, οι υφέσεις έφταναν πολύ συχνά στην Ανατολική Μεσόγειο δίνοντας βροχή, κυρίως ήπιου χαρακτήρα, για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ στην κεντρική Ευρώπη (οι υφέσεις) έδιναν μεγάλα ύψη χιονιού και χαμηλές θερμοκρασίες. Αναφέρεται, συμπληρωματικά, ότι κατά την εξεταζόμενη περίοδο ο Αντικυκλώνας των Αζορών κατέγραφε υψηλές τιμές ατμοσφαιρικής πίεσης στην περιοχή του Βισκαϊκού κόλπου, ενώ εκτεινόταν μέχρι πολύ βορειότερα στην Ισλανδία καλύπτοντας τον Κεντρικό και Βόρειο Ατλαντικό αλλά και ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία και Αγγλία). Συγκριτική μελέτη της εποχικής πρόγνωσης της βροχής σε σχέση με τις πραγματικές καταγραφές Δρ Κλεάνθης Νικολαΐδης Διευθυντής Τμήμα Μετεωρολογίας Μια ανάλυση για τους πρώτους πέντε μήνες (Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος, Ιανουάριος και Φεβρουάριος) του υδρομετεωρολογικού έτους 2018-1019 Η εκτίμηση του μελλοντικού κλίματος που αφορά είτε σε μια εποχή είτε σε ένα χρονικό διάστημα μεγαλύτερης διάρκειας αποτελεί πρόκληση για την επιστημονική κοινότητα των μετεωρολόγων σε παγκόσμιο επίπεδο. Για να γίνει εφικτή αυτή η εκτίμηση απαιτείται σαφής γνώση του παγκόσμιου συνοπτικού μετεωρολογικού περιβάλλοντος, ορθή εκτίμηση των κλιματικών δεικτών, τεράστια υπολογιστική ισχύς και, βέβαια, τεχνογνωσία. Για τους πιο πάνω λόγους οι περισσότερες εθνικές μετεωρολογικές υπηρεσίες καταφεύγουν σε εξειδικευμένα κέντρα εποχικής πρόγνωσης. Τα αξιόλογα κέντρα εποχικής (και κλιματικής) πρόγνωσης είναι περιορισμένα σε αριθμό (15 με 20 παγκόσμια).