Αγρότης, τεύχος 476

25 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 6 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Αντώνιος Δημητρίου Κτηνιατρικός Λειτουργός Α’ Κτηνιατρικές Υπηρεσίες Εφαρμογή προγράμματος βιοασφάλειας σε πτηνοτροφικές μονάδες Η βιοασφάλεια είναι μια σχετικά καινούρια έννοια που μπαίνει όλο και πιο τακτικά στο λεξιλόγιο των σύγχρονων πτηνοτρόφων. Με την έννοια αυτή εννοούμε το σύνολο των ενεργειών που καταβάλλονται από τον/την υπεύθυνο/η μιας πτηνοτροφικής επιχείρησης με στόχο τη δημιουργία συνθηκών τέτοιων που να αποτρέπουν άμεσα ή έμμεσα την είσοδο παθογόνων παραγόντων (βακτηρίων, παρασίτων ιών) στην εκτροφή και τελικά την επίτευξη ενός υψηλού επιπέδου υγιεινής στο σύνολο των εκτρεφόμενων πτηνών. Επιπλέον στην έννοια βιοασφάλεια περιλαμβάνονται και τα μέτρα διαχείρισης (management) που λαμβάνονται από τον παραγωγό σε περίπτωση που αποτύχουν τα μέτρα αποτροπής, με αποτέλεσμα την είσοδο μιας νόσου στην εκτροφή. Στη συνέχεια του άρθρου δίνονται όλες οι πληροφορίες για την αποτελεσματική εφαρμογή ενός προγράμματος βιοασφάλειας στις πτηνοτροφικές μονάδες. Στις μέρες μας εκλείπει η παραδοσιακή μορφή της εκτροφής κοτόπουλων και ορνίθων στις αυλές των σπιτιών με τη διατροφή τους από τα περισσεύματα του νοικοκυριού. Αυτό που έχει πλέον επικρατήσει είναι η μαζική εκτροφή μεγάλου αριθμού πουλερικών ιδίου είδους, στον ίδιο χώρο, υπό τις ίδιες συνθήκες, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης επιδημίας στις περιπτώσεις που ένας παθογόνος μικροοργανισμός μπει στον χώρο όπου διαβιούν τα πτηνά. Μάλιστα, εξαιτίας των συνθηκών συνωστισμού, εξαπλώνεται ταχύτατα, προκαλώντας μεγάλες ζημιές τόσο στο ζωικό κεφάλαιο όσο και στην αποδοτικότητα της εκμετάλλευσης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο επιβάλλεται η θωράκιση των εκτροφών με ένα σύγχρονο σύστημα πρόληψης ασθενειών που θα έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση τόσο της ποιότητας των παραγόμενων πτηνών, αλλά και τη βελτίωση της αποδοτικότητας τέτοιων επιχειρήσεων. Πώς εφαρμόζεται ένα καλό πρόγραμμα βιοασφάλειας Ως πρώτο βήμα προσδιορίζονται οι πηγές/ δεξαμενές και οι πιθανοί φορείς/ μεταφορείς των μικροοργανισμών στην εκτροφή, που προκαλούν την ασθένεια. Αφού γίνει αυτό, ξεκινά μια συστηματική προσπάθεια να περιοριστεί, αρχικά, και έπειτα να αποτραπεί η πρόσβαση κάθε ανθρώπου, ζώου ή μέσου (οχήματος) που είναι δυνατόν να μεταφέρει παθογόνους μικροοργανισμούς (βακτήρια ή ιούς) στον χώρο της εκτροφής και στα κοπάδια των πτηνών που ζουν στους θαλάμους. Επιπλέον, πρέπει να υπάρξει καθημερινή εφαρμογή των βασικών αρχών ορθής κτηνοτροφικής πρακτικής που σχετίζονται έμμεσα και με τη βιοασφάλεια στην εκτροφή. Οι βασικές αρχές είναι: • Η παροχή επαρκούς θέρμανσης ή ψύξης (ανάλογα με την περίοδο του έτους) και εξαερισμού. • Η προσφορά καλής ποιότητας τροφής και νερού (βακτηριολογικά και χημικά ελεγμένου) και η χρησιμοποίηση κατάλληλων φαρμάκων (μόνο όταν αυτά απαιτούνται). • Ο εμβολιασμός για τις κύριες μολυσματικές ασθένειες που απασχολούν την πτηνοτροφία (Σαλμονέλα, Ψευδοπανώλη, Λοιμώδης Βρογχίτιδα, Marek κ.λπ. ). • Συστηματική απομάκρυνση των νεκρών και καχεκτικών πτηνών. • Ο προσεκτικός καθαρισμός της κόπρου μετά το τέλος της περιόδου εκτροφής και η απομάκρυνσή της σε ικανή απόσταση από το υποστατικό. • Η ενδελεχής απολύμανση όλων των χώρων και η τήρηση του σωστού χρόνου αναμονής μεταξύ δύο διαδοχικών εκτροφών. • Βακτηριολογικός έλεγχος (με χρήση swaps) των επιφανειών στο εσωτερικό των υποστατικών για επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας της απολύμανσης. • Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται για αποτροπή εισόδου στην εκτροφή άγριων πτηνών με δεδομένο το γεγονός ότι τα πτηνά αυτά μπορούν να είναι φορείς της γρίπης των πτηνών καθώς και άλλων παθογόνων παραγόντων. Άλλες πρόνοιες κατά την εφαρμογή του προγράμματος βιοασφάλειας σε πτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις Άλλα μέτρα που, επίσης, πρέπει να εφαρμοστούν στα πλαίσια ενός καλού προγράμματος βιοασφάλειας είναι τα παρακάτω: • Προσδιορισμός των σημείων εισόδου των μικροοργανισμών στην εκτροφή. • Έλεγχος των εισερχομένων (τήρηση βιβλίου επισκεπτών ανθρώπων και οχημάτων). • Σχολαστικός καθαρισμός και απολύμανση των εισερχόμενων οχημάτων με τη χρήση τροχολουτήρων ή συσκευών ψεκασμού απολυμαντικού στην είσοδο της εκτροφής. • Ύπαρξη δωματίου για αλλαγή ρουχισμού και υποδημάτων, χρήση στολών ή τουλάχιστον ποδιών και πλύση των χεριών των επισκεπτών. • Εφαρμογή προγραμμάτων μυοκτονίας, εντομοκτονίας και απομάκρυνσης των άγριων πτηνών. • Εφαρμογή καθαριότητας μέσα αλλά και γύρω από το υποστατικό, σε συνδυασμό με μέτρα για καταπολέμηση των ζιζανίων περιμετρικά του κτηρίου των πτηνών. • Καθαρισμός των χώρων των μύλων και των σιλό των ζωοτροφών ώστε να μην εκτίθενται οι ζωοτροφές στα τρωκτικά, αλλά και για να μην προσελκύουν άγρια πτηνά στον χώρο διαβίωσης των εκτρεφόμενων πτηνών. Όλα τα μέτρα που παρουσιάστηκαν αποτελούν την ορθή κατεύθυνση για την πρόληψη της εμφάνισης ασθενειών που απασχολούν την πτηνοτροφία. Αναμφίβολα, η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού προγράμματος βιοασφάλειας προϋποθέτει δέσμευση εκ μέρους του/της ιδιοκτήτη/ ιδιοκτήτριας της εγκατάστασης και πιθανώς σημαντικές αλλαγές με συνεπαγόμενο κόστος. Η εφαρμογή, όμως, του προγράμματος βιοασφάλειας θα αποτελέσει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τη βάση για μια υγιή ανάπτυξη της μονάδας, αφού θα στηρίζεται στην εκτροφή με μικρότερο κόστος για την αντιμετώπιση ασθενειών. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι στις μέρες μας οι ασθένειες, και ειδικότερα η γρίπη των πτηνών, εξακολουθούν να προβληματίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τομέα της πτηνοτροφίας και το κόστος για την αντιμετώπισή τους είναι πολύ σημαντικό. Βιβλιογραφία/ παραπομπές: Εφαρμογή της Ορθής Κτηνοτροφικής Πρακτικής σε εκτροφές ζώων [Άρθρο] / συγγρ. Δημητρίου Αντώνιος // Σύγχρονη Κτηνοτροφία. - 12 (Ιούλιος - Αύγουστος 2016). - σσ. 13-16. Εφαρμογή μέτρων βιοασφάλειας σε εκτροφές κουνελιών / συγγρ. Δημητρίου Αντώνιος // Ενημερωτικό Φυλλάδιο. - [s.l.] : Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, 2014.