Αγρότης, τεύχος 476

17 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 9 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 6 ΓΕΩΡΓIΑ Μάρκος Μάρκου Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας Η ποντίκα και η καταπολέμησή της Είναι ευκίνητα ζώα, με εξαιρετικές αναρριχητικές ικανότητες. Ζουν συνήθως ψηλά, π.χ. σε στέγες κτηρίων ή δέντρα, ενώ αρέσκονται στο να κρύβονται σε θάμνους, αφού αυτό τους παρέχει αίσθηση προστασίας. Διαβιούν σε κοινωνικές ομάδες που αποτελούνται από μέλη της «ευρύτερης οικογένειας» και περιλαμβάνουν πολλαπλά αρσενικά και θηλυκά. Επικοινωνούν με ήχους και εκκρίσεις ουσιών. Επιλέγουν περιοχές με αρκετή τροφή και νερό και σπανίως μεταναστεύουν από αυτές. Το ήπιο κλίμα της Κύπρου επιτρέπει την αναπαραγωγή τους ολόκληρο τον χρόνο, με κάποια επιβράδυνση τον χειμώνα. Ωριμάζουν σεξουαλικά σε 60 ημέρες. Η εγκυμοσύνη διαρκεί 21-23 ημέρες. Τα θηλυκά είναι έτοιμα για αναπαραγωγή 1-2 ημέρες μετά τον τοκετό. Έχουν 6-8 γενεές τον χρόνο ανάλογα με το είδος, με 6-12 απογόνους ανά γέννα κατά μέσο όρο. Στην Κύπρο έχουμε τέσσερα είδη ποντικών. Αυτά είναι η μαύρη ποντίκα της στέγης, Rattus rattus , το πλέον καταστροφικό είδος στον τόπο μας, με σκούρο γκρίζο χρώμα, ο μικρός ποντικός του σπιτιού, Mus muscullus , που προκαλεί ζημιές σε τρόφιμα, ρούχα κ.λπ ., η καστανή νορβηγική ποντίκα, Rattus norvegicus , η οποία εντοπίστηκε στο λιμάνι της Λεμεσού και εξαπλώθηκε σε όλη την Κύπρο, και το πρόσφατα ανακαλυφθέν ενδημικό είδος ποντικού, Mus cypriacus, το οποίο είναι λιγότερο επικίνδυνο. Ο κίνδυνος από τους ποντικούς μπορεί να αποβεί σημαντικός. Τον 14 ο αιώνα, ποντικοί προκάλεσαν τον θάνατο 42 εκατομμυρίων ανθρώπων σε τρία χρόνια, εξαιτίας της μετάδοσης της πανώλης, ασθένειας γνωστής ως μαύρος θάνατος. Οι ποντικοί, επιπρόσθετα, μεταδίδουν στον άνθρωπο ασθένειες όπως ο τύφος, η λεπτοσπείρωση κ.ά., ενώ ζημιές προκαλούν και στον γεωργικό τομέα. Ζημιές στη γεωργική παραγωγή Η γεωργική παραγωγή δέχεται ανυπολόγιστες ζημιές από την ποντίκα, αφού καταστρέφει δέντρα και καρπούς χαρoυπιών, εσπεριδοειδών, φυλλοβόλων οπωροφόρων, καθώς και αμπέλια, διάφορα λαχανικά κ.λπ. Στις δενδρώδεις καλλιέργειες προκαλεί κυρίως αποφλοίωση του κορμού και κλάδων, καταστροφή νεαρών βλαστών, διογκωμένων οφθαλμών και φρούτων, κατατρώγοντας αυτά τα φυτικά μέρη. Αντίστοιχες ζημιές προκαλούνται στα λαχανικά. Στις αποθήκες η ποντίκα τρώει και μολύνει προϊόντα, όπως ζωοτροφές, σπόρους, αλεύρι κ.λπ. με τα περιττώματα και τη δραστηριότητά της. Άλλες σημαντικές ζημιές προκαλεί με τα δόντια της σε πλαστικά κάλυψης θερμοκηπίων, σε μέρη συστημάτων άρδευσης, σε ηλεκτρικά καλώδια γεωργοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων κ.ά. Επιτυχημένη καταπολέμηση ποντίκας Το Τμήμα Γεωργίας εφαρμόζει συνεχές πρόγραμμα καταπολέμησης της ποντίκας. Παράγει και διαθέτει τρωκτικοκτόνο δόλωμα σε επιδοτημένη τιμή σε δήμους και κοινότητες. Το δόλωμα περιέχει κριθάρι, σιτάρι, χαρουπάλευρο, τη βιοκτόνο αντιπηκτική ουσία bromadiolone, που προκαλεί εσωτερική αιμορραγία στα τρωκτικά, και πικραντική ουσία που αποτρέπει την κατανάλωση του δολώματος από οργανισμούς μη στόχους. Επίσης, διοργανώνονται εκστρατείες καταπολέμησης με συνεργεία του Τμήματος Γεωργίας στις εστίες πολλαπλασιασμού της ποντίκας, σε γεωργοκτηνοτροφικές περιοχές σε όλες τις επαρχίες. Πριν την έναρξη εκστρατείας καταπολέμησης εντοπίζονται οι εστίες πολλαπλασιασμού και τα μέρη διέλευσης της ποντίκας. Αυτό επιτυγχάνεται από τον θόρυβο που κάνουν όταν τρώνε, τα περιττώματα που αφήνουν, την οσμή των ούρων, τα αχνάρια τους και τις χαρακτηριστικές ζημιές που προξενούν. Για βέλτιστα αποτελέσματα συστήνεται η οργάνωση ομαδικής εκστρατείας και εφαρμογή των ακολούθων μέτρων: - Λαμβάνονται οι αναγκαίες προφυλάξεις για την ασφάλεια του χρήστη και ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες της ετικέτας του δολώματος. - Τα δολώματα τοποθετούνται σε προφυλαγμένο χώρο, δηλαδή σε σταθμούς δολώσεως (σωλήνες, ξύλινα κιβώτια, πλαστικά δοχεία), δυσπρόσιτα σε οργανισμούς μη στόχους. Προσοχή δίδεται στα δολώματα με παραφίνη ώστε να μην εκτίθενται στον ήλιο γιατί λιώνουν. - Αποφεύγεται η τοποθέτηση μεγάλης ποσότητας δολώματος ανά σημείο. Κάθε σακουλάκι τρωκτικοκτόνου δολώματος του Τμήματος Γεωργίας αρκεί για θανάτωση 8-10 ποντικών. - Η καταπολέμηση συνεχίζεται όσο εντοπίζεται κατανάλωση δολώματος από ποντικούς. Συστήνεται η διατήρηση μόνιμων σταθμών δολώσεως για παρατηρήσεις. Έτσι αποφεύγεται η άσκοπη τοποθέτηση δολώματος και σπατάλη. - Τα νεκρά τρωκτικά που εντοπίζονται, ψεκάζονται με κατάλληλο αδειοδοτημένο βιοκτόνο και θάβονται. Το αντίδοτο σε περίπτωση δηλητηρίασης είναι η Βιταμίνη Κ. Φυσικοί εχθροί της ποντίκας Οι ποντικοί αποτελούν σημαντικό κρίκο στην τροφική αλυσίδα των οικοσυστημάτων του τόπου μας. Φυσικοί εχθροί τους είναι, κυρίως, αλεπούδες, φίδια, ανθρωποπούλια, σιαχίνια, θουπία, αρκόθουποι, γεράκια και αετοί. Το Τμήμα Δασών και το Τμήμα Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος καταβάλλουν προσπάθειες καταπολέμησης της ποντίκας με ανθρωποπούλια, τοποθετώντας φωλιές για ανθρωποπούλια σε δασικές και αγροτικές περιοχές, με στόχο την αύξηση του πληθυσμού τους. Μέτρα υγιεινής Τέλος, σημαντική είναι η λήψη μέτρων υγιεινής, όπως καθαριότητα υποστατικών, κλείσιμο τρυπών με τσιμέντο και ψεκασμός σε περιοχές όπου γίνεται εκστρατεία καταπολέμησης της ποντίκας ώστε να καταστρέφονται οι ψύλλοι που είναι φορείς του ενδημικού τύφου (Ricketsia typhi) στον άνθρωπο, και που και σε αρκετές περιπτώσεις προκάλεσε προβλήματα στον τόπο μας. Οι ποντικοί είναι θηλαστικά που ανήκουν στα τρωκτικά. Χαρακτηρίζονται από ταχυτάτη προσαρμοστικότητα σε ποικίλα περιβάλλοντα και κάθε είδη τροφής. Είναι έξυπνα, νυκτόβια ζώα με ανεπτυγμένες αρκετές αισθήσεις, καθώς μπορούν να διακρίνουν κινήσεις, δεν μπορούν, όμως, να ξεχωρίσουν τα χρώματα, με ισχυρή ακοή και όσφρηση. Διαθέτουν ένα ζευγάρι κοφτερών σκληρών δοντιών, με τα οποία ανοίγουν στοές και κόβουν αντικείμενα.