Εθνική Φρουρά & Ιστορία, τεύχος 43ο

Σήμερα αυτός ο χώρος είναι περιφραγμένος και κάθε χρόνο τον επισκέπτονται τόσο οι συγγενείς των πεσόντων όσο και πλήθος κόσμου για τιμητικό προσκύνημα. Από το 1974 μέχρι το 1978 το μνημόσυνο των πιο πάνω ηρώων ετελείτο στον ενοριακό ναό του Αγίου Γεωργίου. Από το 1979 μέχρι και το 1993 το μνημόσυνο ετελείτο στο δεύτερο Μνημείο - Εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, που κτίστηκε προς τιμήν των πεσόντων, και βρίσκεται στον κύριο δρόμο Παχυάμμου - Πύργου. Πληροφορηθήκαμε από κατοίκους του Πύργου για την ύπαρξη εντοιχισμένων επιγραφών στο εσωτερικό του Ναού, που όμως δεν κατέστη δυνατόν να επισημανθούν. Έξω, όμως, από τον Ναό υπάρχει μια ξεθωριασμένη πινακίδα που αναγράφει: ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ «Εις μνημην των Πεσόντων κατά τας μαχας της ΤΥΛΛΗΡΙΑΣ του 1964». Το τρίτο Μνημείο βρίσκεται στον περίβολο του Ιερού Ναού Αγίου Ραφαήλ και κατασκευάστηκε το 1994. Από τότε και κάθε χρόνο -τη δεύτερη Κυριακή του Αυγούστου- τελείται το ετήσιο μνημόσυνο για τους πεσόντες των μαχών της Τηλλυρίας του 1964. Οι πληροφορίες για τα πιο πάνω μνημεία λήφθηκαν από τα αρχεία του ιερού ναού και τον οικονόμο Θεόδωρο Παπαμιχαήλ. Ο ίδιος έψαξε μαζί μας στους φακέλους του ναού και μας διηγήθηκε τις περιπέτειές του κατά τον αγώνα της ΕΟΚΑ και την Τουρκοανταρσία, όταν υπηρετούσε ως διοικητής του τρίτου Λόχου Εθνοφρουράς Παχυάμμου. Η εκκλησιαστική επιτροπή του ναού εξέδωσε βιβλιαράκι με τίτλο «Θαύματα Πίστεως» με φωτογραφικό υλικό από τις Μάχες της Τηλλυρίας και προσωπικές περιπέτειες συμβαλλόμενων προσώπων, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο εν λόγω ιερέας. Το μνημείο αποτελείται από μαρμάρινες πλάκες με τα ονόματα και την καταγωγή των εκλιπόντων. Οι πεσόντες απαριθμούν 11 νεκρούς από τη Λευκωσία, 5 από τη Λάρνακα, 5 από την Αμμόχωστο, 19 από την Πάφο, 11 από την Τηλλυρία και 8 από την Ελλάδα, δηλαδή συνολικά 59 νεκρούς. Στο κάτω μέρος του μνημείου υπάρχει και η εξής 95 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΤΗΛΛΥΡΙΑΣ