Εθνική Φρουρά & Ιστορία, τεύχος 43ο

βομβαρδισμούς (πολυβολισμούς, ρίψη βομβών ναπάλμ), στην προσπάθειά τους να αποσοβήσουν την κατάληψη του τελευταίου προπυργίου τους στην περιοχή, των Κοκκίνων. Μέσα σε αυτή τη φρίκη οι κάτοικοι βρίσκονταν σε ετοιμότητα να παράσχουν κάθε βοήθεια προς τους μαχομένους και ιδιαίτερα την προώθηση ύδατος στους διψασμένους μαχητές στα καιόμενα δάση... • Ο Σταυρός του Παύλου Μαυρογένους Τα Πηγαίνια, ένα μικρό χωριό που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του Κάτω Πύργου και σε απόσταση μόλις πέντε λεπτών με το αυτοκίνητο, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από την προσφορά στις μάχες. Με έναν στρατιώτη νεκρό, τον Παύλο Μαυρογένη, του λόχου εθνοφρουράς Κάτω Πύργου -το όνομα του οποίου αναφέρεται και στο νέο μνημείο πεσόντων κατά τις Μάχες της Τηλλυρίας, που θα γίνει αναφορά πιο κάτω- τιμήθηκε από την οικογένειά του με έναν συμβολικό σταυρό και τη φωτογραφία του. Για το μνημείο που βρίσκεται στον κύριο δρόμο του χωριού ρωτήσαμε τηλεφωνικώς να μάθουμε, αρχικά, πληροφορίες από τον κοινοτάρχη του χωριού κ. Βάσο Στυλιανού, που, παρά την άγνοιά του για την σημασία της λέξεως «αρχείο», είπε χαρακτηριστικά «δεν ήμουν εγώ μουκτάρης, όταν μπήκε ο σταυρός». Πράγμα που δηλώνει ότι πέρα από τη μη συγκέντρωση σημαντικών στοιχείων για την ιστορία του χωριού και του τόπου γενικότερα, φανερώνει επίσης την άγνοια που εκφράζεται ίσως για την απο- φυγή έκφρασης άποψης, μιας και είναι αδύνατο να πιστέψουμε ότι δεν γνωρίζει τα στοιχειώδη για έναν σταυρό που τιμά τον ήρωα του χωριού του. Στην συνέχεια, αφού μας δόθηκε το τηλέφωνο του αδελφού του τιμωμένου, μας πληροφόρησε ότι ο σταυρός βρίσκεται εκεί από το 1965, έναν χρόνο μετά το τέλος των μαχών, και σήμερα υπάρχουν σκέψεις και σχέδια σε μεταγενέστερο στάδιο να δημιουργηθεί κανονικό μνημείο. Ο ταπεινός οικογενειακός σταυρός τιμά το παιδί του χωριού και τον κάνει γνωστό στις περιοχές -μιας και όσοι έμαθαν για την ενασχόλησή μου με τα μνημεία της περιοχής με προέτρεπαν να συμπεριλάβω και τον σταυρό του Μαυρογένη. Ο σταυρός με τους ιστούς των σημαιών βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του δρόμου, ανηφορίζοντας στην καρδιά του χωριού, χωρίς να σημειώνεται ο χώρος. Μνημείο-σημείο αναφοράς Στην ευρύτερη περιοχή Μανσούρας, που armansour στα αραβικά σημαίνει νικηφόρος - φωτισμένος, διεξήχθησαν το 1964 φονικές μάχες, όπου σκοτώθηκαν 53 Ελληνοκύπριοι και Ελλαδίτες και τραυματίστηκαν άλλοι 125. Στη θέση Μανσούρα, παρά το ύψωμα της Μάλης, βρίσκεται στα βόρεια της μικρής εκκλησίας του Αγίου Θεοδώρου του στρατηλάτη το μνημείο των εθελοντών αγωνιστών Κώστα Αγαπίου, Σάββα Νεοφύτου(17 χρονών) και Σπύρου Δημοσθένους. 89 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΤΗΛΛΥΡΙΑΣ