Εθνική Φρουρά & Ιστορία, τεύχος 43ο

Η ΔΙΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΒΡΕΤΑΝΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ 1 «DiD you THinK oF iT?» Χαράλαμπου Αλεξάνδρου, Διδάκτορα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστημίο Κύπρου «Αν επιθυμείς να πείσεις τους πάντες, οι πάντες πρέπει να σε ακούσουν. Οι αρχηγοί λοιπόν πρέπει να είναι άριστοι ρήτορες. Ανάγνωσε τη βιογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και δες πόσες φορές προέκυψε η ανάγκη να ρητορεύσει και να μιλήσει δημόσια στον στρατό του [...] γιατί είναι αναρίθμητες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας στρατός μπορεί να καταστραφεί, αν ο αρχηγός του δεν έχει το χάρισμα ή τη συνήθεια να του μιλά. Με τα λόγια του διώχνει τον φόβο, αναζωπυρώνει το κουράγιο, αυξάνει τη μανία, αποκαλύπτει τις παγίδες, υπόσχεται ανταμοιβές, δείχνει τους κινδύνους και τους τρόπους αποφυγής τους, επιπλήττει, παρακαλεί, απειλεί, σπέρνει την ελπίδα, τον έπαινο και την κατηγορία 2 » . Το απόσπασμα φανερώνει με αρκετά σαφή τρόπο την αδιαμφισβήτητη ανάγκη που δημιουργείται σε κάθε ηγέτη κατά τη διάρκεια κάθε ένοπλης (και όχι μόνο) αναμέτρησης για επικοινωνία. Το γεγονός ότι τα πιο πάνω αποτελούν απόσπασμα από το έργο του Νικολό Μακιαβέλι «Η τέχνη του πολέμου», που εκδόθηκε το 1521, αποδεικνύει τη διαχρονικότητα αυτής της ανάγκης. Παρ’ ότι ο ένοπλος αγώνας στην Κύπρο των ετών 1955 - 1959 δεν αποτελούσε συμβατικό πόλεμο, στον οποίο θα έβρισκαν εφαρμογή οι πρακτικές που εφαρμόζονται σε αντιπαραθέσεις τακτικών στρατών, εντούτοις παρουσιαζόταν έντονη ανάγκη διάχυσης στοχευμένων πληροφοριών προς πολλούς αποδέκτες. Η υφή του κυπριακού ανταρτοπολέμου, κατά τον οποίο η μια πλευρά ήταν μυστική και «παράνομη» με περιορισμένα μέσα και η άλλη με πλήθος μέσων, διέθετε επιπλέον το μανδύα της «νομιμότητας», αύξανε την ανάγκη χρήσης του λόγου, της πειθούς και της προπαγάνδας. Στην περίπτωση της Κύπρου το γεγονός ότι οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές χρησιμοποιούσαν τον όρο προπαγάνδα μαζί με άλλους όρους, όπως διαφώτιση και ενημέρωση, για να περιγράψουν τις ενέργειές τους, μας επιτρέπει να θεωρήσουμε ότι οι ίδιοι δεν θεωρούσαν ως αρνητικό το σημαινόμενο της λέξης, 75 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 43 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2019 1. Το πιο κάτω κείμενο αποτελεί περίληψη του σχετικού κεφαλαίου της διδακτορικής διατριβής του γράφοντος, η οποία βρίσκεται υπό έκδοση. Σημειώνεται ότι τα εντός εισαγωγικών παραθέματα, που εντοπίζονται στη μελέτη, αποτελούν μεταφράσεις του γράφοντος από τις προκηρύξεις της ΕΟΚΑ που είχαν γραφτεί στην αγγλική. 2. Niccolò Machiavelli (μτφρ. Peter Whitehorne), The art of war (London: David Nutt, 1905), σελ. 146.