Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Άγιος Ερµόλαος Στους νότιους πρόποδες της οροσειράς του Πενταδάκτυλου, εκεί που ξεδιπλώνεται ο κάµπος, είναι κτισµένο το ακριτικό χωριό Άγιος Ερµόλαος. Κρυµµένο ανάµεσα στους λόφους, δεν γίνεται αντιληπτό από τους ταξιδιώτες της κυρίας οδού Λευκωσίας-Μύρτου, αν και απέχει 24 χιλιόµετρα µόνο από την πρωτεύουσα. Είχε πληθυσµό 500 περίπου κατοίκους. Το χωριό οφείλει το όνοµα του στον προστάτη του, τον Άγιο Ερµόλαο. Και οι δύο εκκλησίες του χωριού είναι αφιερωµένες στον Άγιο. Θεωρείται ότι η περιοχή αυτή κατοικούνταν από τους αρχαίους χρόνους και ότι µια µεγάλη πολιτεία απλωνόταν προς τα νοτιοδυτικά του σηµερινού χωριού, µέχρι την τοποθεσία «Καντζιέλια». Αυτό ενισχύουν αρκετά ευρήµατα που ξέθαβαν οι γεωργοί, όπως µεγάλες πελεκητές πέτρες, σπηλιές µε πήλινα αγγεία, θεµέλια γκρεµισµένων τοίχων κ.ά. Σύµφωνα µε τον κ. Χρύσανθο Χριστοδούλου και το βιβλίο ενός Ιταλού επισκέπτη στην Κύπρο, η πόλη καταστράφηκε από τους Σταυροφόρους που πέρασαν από την Κύπρο. Οι Χριστιανοί αυτοί, πολέµησαν τους ορθόδοξους κατοίκους, σκότωσαν πολλούς και λεηλάτησαν την πολιτεία. Οι κάτοικοι κυνηγηµένοι διέφυγαν στο κοντινό βουνό που τους πρόσφερε ασφαλές καταφύγιο. Το 1204 µ.Χ. κατά την τέταρτη Σταυροφορία, δύο µοναχοί από τη Νικοµήδεια της Μικράς Ασίας, κυνηγηµένοι από τους Σταυροφόρους ξέπεσαν σε αυτόν τον τόπο. Μαζί τους έφεραν και την εικόνα του Αγίου Ερµολάου, και του αφιέρωσαν µια µικρή εκκλησία που έκτισαν. Κάτοικοι της πολιτείας, κατατρεγµένοι από τους Φράγκους Σταυροφόρους, αναζήτησαν καταφύγιο κοντά στην εκκλησία του Αγίου Ερµολάου, όπου βρήκαν ιερό άσυλο. Κοντά στην εκκλησία έστησαν τις καλύβες τους και έτσι σχηµατίστηκε το χωριό του Αγίου Ερµολάου. Επί Φραγκοκρατίας, η περιοχή φαίνεται ότι αποτελούσε ένα φέουδο, που αργότερα µε τον ερχοµό των Τούρκων έγινε τούρκικο τσιφλίκι. Η φτωχή γη της περιοχής, που υποφέρει από έλλειψη νερού, έπρεπε να ποτιστεί µε άφθονο ανθρώπινο ιδρώτα για να αποδώσει γεννήµατα, πράγµα που δεν µπορούσε να προσφέρει η ραθυµία των Τούρκων κατοίκων της. 94 Mνήµες Kατεχόµενης Γης