Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Eκτοπισµένοι ∆ήµοι και Kοινότητες Το 1878 ανακηρύχθηκε ως ∆ήµος κι άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία σε όλους τους τοµείς. Ύστερα από σκληρές και άνισες µάχες, η Λάπηθος έπεσε στα χέρια των Τούρκων στις 6 Αυγούστου του 1974. Η Λάπηθος ήταν µια από τις σηµαντικές αρχαίες Πόλεις-Βασίλεια της Κύπρου. Η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων και εκτείνεται από την προϊστορική εποχή µέχρι τα βυζαντινά χρόνια. Κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο, η πόλη ήταν γνωστή και µε το επίθετο Λάµπουσα, δηλαδή απαστράπτουσα και φωτεινή, επειδή έλαµπε εξαιτίας του πλούτου, της ευηµερίας και των λαµπρών της οικοδοµηµάτων. Ίσως και από το λαµπρό φως του φάρου του λιµανιού της. Τα αρχαιολογικά ευρήµατα κεραµικής µαρτυρούν ότι στη Λάπηθο υπήρχε από αρχαιοτάτων χρόνων βιοµηχανία αγγείων και ότι υπήρξε κέντρο επεξεργασίας του χαλκού. Θρησκευτικοί Χώροι Λατρείας Η µεγάλη έκταση της Λαπήθου, ο σχετικά µεγάλος πληθυσµός της, αλλά και η βαθιά πίστη και ευλάβεια των Λαπηθιωτών, ήταν οι λόγοι που η κωµόπολη έχει πολλές εκκλησίες και εξωκκλήσια. Έξι εκκλησίες διαιρούν τη Λάπηθο σε έξι ισάριθµες ενορίες, οι οποίες παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ανεξάρτητης κοινότητας, ενταγµένης στη µεγάλη κωµόπολη της Λαπήθου. Είναι οι εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Αναστασίας, του Αποστόλου Λουκά, του Αγίου Θεοδώρου, του Αγίου Μηνά, και του Τιµίου Προδρόµου, στο κέντρο της Λαπήθου, η αρχαιότερη, κτισµένη τον 18ο αιώνα. Μεταξύ των τριών ενοριών Αγίου Θεοδώρου, Τιµίου Προδρόµου και Αποστόλου Λουκά υπήρχε η έβδοµη ενορία του ∆ήµου Λαπήθου, η οποία ανήκε αποκλειστικά στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, αποκαλούµενη τουρκική συνοικία. Στη Λάπηθο του 1974 λειτουργούσαν τρία δηµοτικά σχολεία. Κτίρια επιβλητικά της νεοκλασικής περιόδου, πετρόκτιστα, µε τα κιονόκρανα να θυµίζουν την καταγωγή τους. Το 1917 ιδρύεται το Eλληνικόν Γυµνάσιο Λαπήθου σε ένα ειδυλλιακό καταπράσινο τοπίο στην ενορία του Αγίου Μηνά. Η µοναδική στην κατηγορία της Παγκύπρια Αναµορφωτική Σχολή Λαπήθου (The Reform School of Lapithos) λειτούργησε το 1943. Την περίοδο της Ανεξαρτησίας της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας µετονοµάστηκε σε Αναµορφωτική Σχολή Λαµπούσης. Η Σχολή ήταν γνωστή στους κατοίκους της περιοχής Λαπήθου-Καραβά ως «Το Σωφρονιστήριο της Λαπήθου». Η Λάπηθος ήταν το µεγαλύτερο και σηµαντικότερο πολυεργαστηριακό κέντρο βιοτεχνίας και λαϊκών τεχνών της Κύπρου. Τα κυριότερα είδη βιοτεχνίας που αναπτύχθηκαν εκεί είναι η αρχιτεκτονική, η αγγειοπλαστική, η µεταξουργία, η υφαντική, η κεντητική, η µεταλλουργία, η καλαθοπλεκτική και η ξυλογλυπτική. Τρεις από τις κυριότερες λαϊκές τέχνες συνεχίζουν να υπάρχουν και σήµερα και έχουν ήδη συµπεριληφθεί στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονοµιάς της Κύπρου. Συγκεκριµένα, η εφυαλωµένη κεραµική της Λαπήθου (αγγειοπλαστική), η λαπηθιώτικη δαντέλα - πιπίλλα (κεντητική) και τα λαπηθιώτικα µαχαίρια - τσιακκούθκια (σιδηρουργία-µαχαιροποιία). Οι 21 νερόµυλοι της Λαπήθου, ήταν κτισµένοι κατά µήκος της ροής του ποταµού του Κεφαλόβρυσου. Η ύπαρξη νερόµυλων στη Λάπηθο ανάγεται στην περίοδο της Ενετοκρατίας, ακόµη και επί Φραγκοκρατίας. 89