Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Mνήµες Kατεχόµενης Γης Σπαθαρικό Το Σπαθαρικό βρίσκεται σε απόσταση 18 χιλιοµέτρων βορειοδυτικά της Αµµοχώστου, αποτελεί το βορειοανατολικό άκρο της Μεσαορίας και εκτείνεται ως τη θάλασσα και το δάσος της Σαλαµίνας. Ξεχωρίζει η εκκλησία του Αποστόλου Λουκά, η οποία κτίστηκε την εποχή των Φράγκων. Στο κέντρο του χωριού διακρίνεται ο φτερωτός ανεµόµυλος, που παλιά έβγαζε νερό από το τοπικό πηγάδι, καθώς και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου µε µεγάλη ιστορία. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το σχολείο µε τον όµορφο κήπο και το µεγάλο γήπεδο. Το χωριό πήρε το όνοµά του από τον βυζαντινό τίτλο του στρατιωτικού αξιωµατούχου «σπαθάριος». Κατά τη Φραγκοκρατία, η περιοχή αποτελούσε φέουδο και ο σπαθάριος κατοικούσε στο οχυρωµένο κτίριο Κάστρον Ρηγάτον ή Καστέλλο που βρισκόταν στη σηµερινή τοποθεσία του Σπαθαρικού. Το οχυρό επιδιορθώθηκε κατά την Φραγκοκρατία και όταν κτίστηκε η σηµερινή εκκλησία του Αποστόλου Λουκά επικοινωνούσε µε το Καστέλλο µέσω υπόγειας σήραγγας. Στα 1571, µετά την άλωση της Αµµοχώστου, δόθηκαν µεγάλες µάχες στο Κάστρο του Σπαθαρικού και της Καντάρας. Οι Ενετοί µαζί µε τους ντόπιους αποφάσισαν να αντισταθούν, δίνοντας µάχες για αρκετές µέρες. Ο Φρούραρχος και όλοι οι υπερασπιστές του κάστρου πολέµησαν γενναία και οι πιο πολλοί σκοτώθηκαν. Οι υπόλοιποι πιάστηκαν αιχµάλωτοι. Με την προέλασή τους, οι Τούρκοι λεηλάτησαν το κάστρο και έθαψαν τους νεκρούς στα ανατολικά. Οι κάτοικοι του χωριού αναγκάστηκαν να γίνουν «λινοβάµβακοι» (κρυπτοχριστιανοί) για να αποφύγουν τις διώξεις. Με τον κοντινό οικισµό Παραδείσι συνδέεται η νεότερη ιστορία της Κύπρου και η πρώτη επαναστατική κίνηση των Κυπρίων ενάντια στους Φράγκους. Στο Παραδείσι παραθέριζε η Βασίλισσα Εχίβη, σύζυγος του πρώτου Λουζινιανού Βασιλιά της Κύπρου Αµάρλιχου, την οποία απήγαγε ο πειρατής Κανάκης στα 1194. Κοντά στην περιοχή του Άγιου Σέργιου υπάρχει µια µικρή εκκλησία αφιερωµένη στην Παναγία Παραδεισιώτισσα που κτίστηκε πάνω σε ερείπια παλιάς εκκλησίας γύρω στα 1880. 74