Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Eκτοπισµένοι ∆ήµοι και Kοινότητες Άγιος Ανδρόνικος Η κοινότητα Αγίου Ανδρονίκου Καρπασίας ήταν µεικτό χωριό που το 1974 αριθµούσε περίπου 1.500 κατοίκους, η πλειονότητα των οποίων ήταν ελληνοκύπριοι. Χωριό που έχει τις καταβολές του από αρχαιοτάτων χρόνων, µε πλούσια ιστορία, ήταν φέουδο και ανήκε αρχικά στη βασίλισσα Ελένη Παλαιολόγου, σύζυγο του Φράγκου βασιλιά της Κύπρου Ιωάννη Β' των Λουζινιάν και στη συνέχεια στη θυγατέρα της βασίλισσας αυτής, και µάλιστα τελευταία του οίκου των Λουζινιάν, Καρλότα. Όταν όµως η ∆ηµοκρατία της Βενετίας προσάρτησε την Κύπρο, ο Άγιος Ανδρόνικος συνέχισε να είναι κρατική περιουσία και να εκµισθώνεται σε πλούσιες οικογένειες της Κύπρου. Εύφορο και καταπράσινο από καλλιέργειες χωριό, φηµισµένο κυρίως για το κολοκάσι του, τα καπνά του αλλά και για τις µουριές -συκαµινιές του, που καλλιεργούνταν στο παρελθόν για την εκτροφή µεταξοσκώληκα και για την παραγωγή αρίστης ποιότητας µεταξιού. Η ευφορία του χωριού οφειλόταν στα πλούσια νερά του Αγίου Ανδρονίκου. Έξι νερόµυλοι είναι καταγεγραµµένοι στο Κτηµατολόγιο της Κύπρου κατά µήκος του Ποταµού µε την ονοµασία Ποταµός τους Μύλους. Το χωριό χωριζόταν σε 4 περιοχές/γειτονιές: Το πάνω χωριό µε το καταπράσινο δάσος της Καβάλας, το κάτω χωριό µε τη θάλασσα, το Μαυροβούνι στο ύψωµα και την Κακκοσκάλα κάπου στο κέντρο του χωριού. ∆ιάσπαρτα εξωκκλήσια, της Αγίας Μαρίνας, της Παναγίας του Αγγαρκού, του Αγίου Ανδρονίκου, η εκκλησία της πολιούχου Αγίας Φωτούς της θαυµατουργού. Οι κάτοικοι του χωριού είναι διασκορπισµένοι σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου και ο σύνδεσµός τους είναι το Κοινοτικό Συµβούλιο και το σωµατείο του χωριού, τα οποία µε τις διάφορες εκδηλώσεις τους καταβάλλουν µεγάλες προσπάθειες για να κρατηθεί άσβεστη η µνήµη και η νοσταλγία για το πανέµορφο κατεχόµενο χωριό, µέχρι την πολυπόθητη επιστροφή. Στα διάφορα έγγραφα και µελέτες, το χωριό αναφέρεται ως Άγιος Ανδρόνικος Κανακαρίας. Παρόλο που το όνοµα είναι αφιερωµένο στον Άγιο Ανδρόνικο, εντούτοις πολιούχα Αγία του είναι η Αγία Φωτού, αφού η εκκλησία του Αγίου έχει µετατραπεί σε τέµενος προ πολλών χρόνων. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, οι κάτοικοι παρέµειναν εγκλωβισµένοι µε εξαίρεση µερικές οικογένειες, µέχρι το 1976, όταν αναγκάστηκαν να περάσουν στις ελεύθερες περιοχές του νησιού. 23