Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Πυρόι Το Πυρόι είναι ένα µικρό χωριό στον κύριο δρόµο Λευκωσίας-Λάρνακας, στις όχθες του ποταµού Γιαλιά που διασταυρωνόταν από ένα πέτρινο γεφύρι. Το 1878 κατασκευάστηκε ένα µεταλλικό γεφύρι το οποίο αντικατέστησε το πέτρινο που είχε καταστραφεί από πληµµύρες. Το χωριό ήταν µεικτό µέχρι το 1964 µε 374 Ελληνοκύπριους και 86 Τουρκοκύπριους κατοίκους. Το Πυρόι κατελήφθη τον Αύγουστο του 1974 µετά την συµφωνηθείσα εκεχειρία και σήµερα είναι κατεστραµµένο εκτός από 4 σπίτια και την εκκλησία. Η ονοµασία προέρχεται από τη λέξη «πυρρός» λόγω του κόκκινου χρώµατος της γης στην περιοχή και τη λέξη «γη», οπότε υπάρχει περιοχή που λέγεται Πυρρόγειος. Γι΄ αυτό ορισµένοι γράφουν το χωριό ως Πυρόειν και Πυρρόγειον. Επί Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, το όνοµα του χωριού ήταν Gaziler γιατί υπήρχαν πολλοί βετεράνοι πολεµιστές του Ισλάµ για ανάπαυση. Από το Πυρόι είχε την καταγωγή του ο Μεχµέτ Αλή Πασάς, ο οποίος διετέλεσε τέσσερεις φορές βεζίρης της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Στο Πυρόι υπήρχε η µοναδική εκκλησία στην Κύπρο αφιερωµένη στον Άγιο Αντύπα. Η εκκλησία αυτή είναι παλιά βυζαντινή. Είναι ένα είδος µικρογραφίας βυζαντινής µεσαιωνικής εκκλησίας µε κλίτος και δύο πτέρυγες και ένα εγκάρσιο κόλπο που καλύπτεται από µικρό θόλο. Στο εσωτερικό του ναού υπήρχαν τοιχογραφίες οι οποίες όµως σκεπάστηκαν µε γύψο. Η βόρεια και η ανατολική πλευρά της εκκλησίας χρησιµοποιούνταν ως κοιµητήριο µέχρι το 1970. Σήµερα δεν υπάρχει ίχνος του εν λόγω κοιµητηρίου. Στο Πυρόι υπήρχαν αρκετές υπηρεσίες για να εξυπηρετούν τους κατοίκους του χωριού, όπως ελληνικό και τουρκικό σχολείο, εκκλησία και τζαµί, Ελληνοκύπριος και Τουρκοκύπριος µουχτάρης, Ελληνοκύπριος και Τουρκοκύπριος αγροφύλακας, αστυνοµία, τηλέφωνο, ταχυδροµική υπηρεσία, Συνεργατική Πιστωτική Εταιρεία, αθλητικά σωµατεία και καφενεία. Η άρδευση του χωριού καθώς και της ευρύτερης γεωργικής περιοχής γινόταν από τον ποταµό Γιαλιά. Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1950 µεταφέρθηκε νερό από τον Άγιο Σωζόµενο και λίγο αργότερα έγινε τοποθέτηση µετρητών σε κάθε σπίτι. 162 Mνήµες Kατεχόµενης Γης