Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Eκτοπισµένοι ∆ήµοι και Kοινότητες Νέο Χωρίο Κυθρέας Σύµφωνα µε τον λαογράφο και ερευνητή Νέαρχο Κληρίδη, το Νέο Χωρίο Κυθρέας ιδρύθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στα 1804, αφού διαλύθηκε το χωριό «Κουρκούσα» η « Κουρούκιογιου»,. Το χωριό Κουρκούσα ήταν ο πρόδροµος του σηµερινού Νιόχωρκου και ιδρύθηκε την εποχή των Φράγκων. Φαίνεται πως αρχικά η Κουρκούσα ήταν βασιλική έπαυλη των Φράγκων βασιλιάδων της Κύπρου. Γύρω από την έπαυλη σχηµατίστηκε καινούργιος οικισµός από τους δούλους. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κύπρο το 1571 κατέλαβαν και την έπαυλη της Κουρκούσας και τα εύφορα κτήµατά της. Εκεί εγκαταστάθηκαν οι δούλοι των Τούρκων, οι Έλληνες, και σχηµατίστηκε µικρός οικισµός που πήρε το όνοµα Νιόχωρκον. Λόγω της µεγάλης ανοµβρίας το 1804, όλοι εγκατέλειψαν την Κουρκούσα κι εγκαταστάθηκαν στο Νιόχωρκο. Το χωριό ήταν µεικτό µέχρι το 1963, όταν οι Τουρκοκύπριοι το εγκατέλειψαν συνεπεία των δικοινοτικών συγκρούσεων. Σηµειώνεται ότι στον χάρτη του Λεωνίδα Αττάρ στη σηµερινή τοποθεσία του χωριού υπήρχε οικισµός µε το όνοµα Gnogor. Ο οικισµός απαντάται επίσης στο χάρτη του Ortelius Αbraham που τυπώθηκε το 1570. Σύµφωνα µε την απογραφή του 1891, ο πληθυσµός του χωριού ήταν 532 κάτοικοι (415 Ε/Κ και 117 Τ/Κ), ενώ το 1960 ήταν 1387 (1157 Ε/Κ και 230 Τ/Κ). Πρώτη εκκλησία του χωριού ήταν ο Άγιος Νικόλαος που µετετράπη σε τζαµί από τους Τούρκους. Το 1673, κτίστηκε η εκκλησία του Τιµίου Προδρόµου, και στα τέλη του 19ου αιώνα εκκλησία αφιερωµένη στον Άγιο Χαράλαµπο, πολιούχο της κοινότητας. Επίσης, το 1941 κτίστηκε εξωκκλήσι αφιερωµένο στον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη. Το πρώτο σχολείο ιδρύθηκε το 1886, και µέχρι το 1923 εξυπηρετούσε και µαθητές από το Τραχώνι. Ήταν από τα πρώτα χωριά όπου λειτούργησε ο Συνεργατισµός, καθώς το 1928 ιδρύθηκε η Συνεργατική Πιστωτική Εταιρεία Νέου Χωρίου Κυθρέας «Η Πρόοδος». Το 1948 ιδρύθηκε η εταιρεία Ελαιουργία Νέου Χωρίου (Κυθραίας) και Περιχώρων «Η Συνεργασία Λτδ», ένα υπερσύγχρονο για την εποχή ελαιοτριβείο και αλευρόµυλος. Στο χωριό λειτουργούσαν δυο σωµατεία, ο «Αυγερινός» και ο «Απόλλων». Το Νέο Χωρίο έχει το θλιβερό προνόµιο να έχει τα περισσότερα θύµατα της τουρκικής εισβολής κατά αναλογία πληθυσµού, συνολικά υπάρχουν 74 πεσόντες, εν ψυχρώ δολοφονηθέντες και αγνοούµενοι. 153