Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Eκτοπισµένοι ∆ήµοι και Kοινότητες Άγιος Βασίλειος Ο Άγιος Βασίλειος βρίσκεται 18 χιλιόµετρα δυτικά της Λευκωσίας και η γεωγραφική του θέση στον οδικό άξονα Λευκωσίας – Μύρτου συνέβαλε στη δηµογραφική και οικονοµική του ανάπτυξη. Οι κάτοικοι ασχολούνταν έως την τουρκική εισβολή µε τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το χωριό αναφέρεται ήδη το 1542 στον χάρτη του Λεωνίδα Αττάρ και όπως συνάγεται από την ονοµασία του πιθανώς η ίδρυσή του να ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια. Η κεντρική εκκλησία του χωριού ήταν αφιερωµένη στον Άγιο Βασίλειο, ενώ ο κοιµητηριακός ναός στον Άγιο Τρύφωνα. Ένα εξωκκλήσι του χωριού τιµούνταν στη µνήµη της Αγίας Μαρίνας. Ο κεντρικός ναός του χωριού ήταν µονόχωρος µε τριώροφο κωδωνοστάσιο και στεγαζόταν µε τέσσερα σταυροθόλια. Κτίσθηκε στην ύστερη Τουρκοκρατία, µολονότι ένα τµήµα του ξυλόγλυπτου εικονοστασίου του, σύµφωνα µε τον R. F. Gunnis, ο οποίος σηµείωνε ότι είχε προέλθει από εκκλησία στην Κατωκοπιά, χρονολογείται στον 17ο αιώνα. Οι φορητές εικόνες του τέµπλου ανήκαν κατά την ίδια πηγή στον 18ο αιώνα και µετά την τουρκική εισβολή αγνοείται η τύχη τους. Μία από αυτές, που απεικονίζει τον Άγιο Βασίλειο, και έχει χρονολογηθεί στον 17ο αιώνα, εντοπίσθηκε στα υποστατικά του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Aydin Dikmen. Ο ναός σήµερα έχει µετατραπεί σε τζαµί. Το χωριό ήταν µεικτό πριν την τουρκική εισβολή. Σήµερα η πρόσβαση στο χωριό είναι αδύνατη, διότι βρίσκεται σε στρατιωτική περιοχή του τουρκικού στρατού κατοχής. 131