Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Πάναγρα Aµιγώς ελληνοκυπριακό χωριό της επαρχίας Κερύνειας, περίπου 24 χιλιόµετρα δυτικά της πόλης της Κερύνειας. Περί το ένα χιλιόµετρο βόρεια του χωριού και µέσα στα διοικητικά του όρια βρίσκεται ο οικισµός Κρέµµηµα του Καµήλου. Τα Πάναγρα είναι κτισµένα κοντά στη δυτική όχθη του χειµάρρου Παλιόµυλος - Πάναγρα, σε µέσο υψόµετρο 40 µέτρων. Το υψόµετρο της περιοχής ποικίλλει και κυµαίνεται µεταξύ 40 και 220 µέτρων. Στην περιοχή, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, υπήρχαν ξερικές καλλιέργειες σιτηρών, ελιών και χαρουπιών. Αρκετή έκταση του χωριού καταλαµβανόταν από άγρια φυσική βλάστηση. Οι κάτοικοι ήταν εργατικοί και φιλήσυχοι και ασχολούνταν µε τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Από τα Πάναγρα διερχόταν ο δρόµος Λευκωσίας-Μύρτου-Κερύνειας, που συνδέει το χωριό µε τα δύο αστικά κέντρα. Μέσω του δρόµου αυτού συνδέεται στα νότια µε το χωριό Μύρτου και στα βορειοανατολικά µε τη Βασίλεια και τη Λάπηθο. Στο χωριό κατοικούσαν το 1973, 96 κάτοικοι. Το χωριό αναφέρεται και σηµειώνεται από αρχαιοτάτων χρόνων σε συγγράµµατα, η δε ονοµασία του παραπέµπει σε µακρά ιστορική πορεία που ξεκινά από την αρχαιότητα. Υποστηρίχθηκαν από διάφορους µελετητές ποικίλες εκδοχές για την ονοµασία του χωριού. Μερικοί υποστήριξαν ότι προήλθε από τις λέξεις πάνω αγρός. Άλλοι θεωρούν ότι το όνοµα προέρχεται από το παν-άγρια (άρκα), λόγω της επιβλητικότητας του τοπίου στην περιοχή ολόγυρα. Εντούτοις, φαίνεται ότι το χωριό διασώζει το όνοµα αρχαίας πόλης της Κύπρου. Πράγµατι, στις αρχαίες φιλολογικές πηγές µνηµονεύεται κυπριακή πόλη µε την ονοµασία Πάνακρον. Στα Πάναγρα υπήρχε και υπάρχει η εκκλησία του Αποστόλου Ανδρέα όπου κάθε χρόνο στις 30 Νοεµβρίου γιορταζόταν µε λαµπρότητα η µνήµη του Αγίου. Επίσης, στα όρια της κοινότητας βρίσκεται και το εξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. 118 Mνήµες Kατεχόµενης Γης