Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Eκτοπισµένοι ∆ήµοι και Kοινότητες Παλιόσοφος Ο Παλιόσοφος βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Πενταδακτύλου, σε υψόµετρο 210 µέτρων. Είναι ένα από τα τέσσερα µικρά χωριά που βρίσκονται κοντά στον Καραβά, απέχει δε από αυτόν περίπου 2,5 χιλιόµετρα. Ιστορικές µαρτυρίες για το πότε ιδρύθηκε το χωριό δεν υπάρχουν. Εν τούτοις πιστεύεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού προέρχονταν από τη Λάπηθο - Λάµπουσα, όταν αυτή τον 7o αιώνα περικυκλώθηκε από τους Άραβες, και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν. Οι κάτοικοι της κατεστραµµένης πολιτείας - Λάµπουσας - για προστασία από τις συνεχείς επιδροµές, κατέφυγαν στις πλαγιές του Πενταδακτύλου και σχηµάτισαν τη σηµερινή Λάπηθο, τον Καραβά, τους Μότιδες, την Ελιά, τα Φτέρυχα και τον Παλιόσοφο. Το όνοµα του χωριού αναφέρεται για πρώτη φορά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Για την ονοµασία του χωριού, που πράγµατι είναι αρκετά περίεργη, δεν υπάρχει µαρτυρία. Παλιόσοφος - Παλαιόσοφος - Παλαιός (αρχαίος) σοφός. Αλλά ποιος είναι ο σοφός άντρας και πότε συνδέθηκε µε την περιοχή, δεν έχει γίνει γνωστό. Οι αγριελιές, οι αγριοχαρουπιές, η µερσίνη, τα πεύκα, τα κυπαρίσσια, οι σπαλαθκιές αποτελούσαν, µαζί µε άλλα φυτά, την πυκνή άγρια βλάστηση που σκέπαζε τους γύρω λόφους κι έφτανε τα όρια του πυκνού πευκόφυτου δάσους του Πενταδαχτύλου, στα νότια του χωριού. Η καλλιεργήσιµη γη του χωριού ήταν περιορισµένη, σε αυτή δε καλλιεργούνταν πριν την τουρκική εισβολή λεµονιές, ελιές, αµυγδαλιές και χαρουπιές. Στο χωριό υπήρχαν και άφθονες µουριές, που υποδήλωνε την εκτροφή µεταξοσκώληκα στα πιο παλιά χρόνια. Η κτηνοτροφία ήταν επίσης περιορισµένη λόγω της µορφολογίας του εδάφους. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν φιλήσυχοι, προοδευτικοί, εργατικότατοι. Οι πιο πολλοί αναγκάζονταν, καθηµερινά, να πηγαίνουν στον Καραβά, στην Κερύνεια ή ακόµα και στη Λευκωσία για να εργαστούν και το βράδυ να επιστρέψουν. 117