Μνήμες κατεχόμενης γης. Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες

Eκτοπισµένοι ∆ήµοι και Kοινότητες Λιβερά Στο βόρειο άκρο της Κύπρου, 34 χιλιόµετρα δυτικά της Κερύνειας και 20 χιλιόµετρα βόρεια της πόλης του Μόρφου, σε υψόµετρο 60 µέτρων, βρίσκεται το χωριό Λιβερά. Η ονοµασία των Λιβερών, κατά την ερµηνεία των κατοίκων της, οφείλεται στον δυτικό άνεµο Λίβα. Το χωριό, αν και δηµιουργήθηκε κατά τις αρχές του 19ου αιώνα από αποίκους του Καραβά, διασώζει -σύµφωνα µε την επιστηµονική άποψη- το όνοµα του φεουδάρχη De l’ Olivier, στον οποίο ανήκε η περιοχή ως φέουδο την περίοδο της Φραγκοκρατίας-Ενετοκρατίας. Η αρχαιολογική σηµασία του χωριού καταγράφεται µέσα από διάφορες πηγές. Σύµφωνα µε τον R.F. Gunnis, στο χωριό σώζονταν τα ερείπια τετράγωνου κτιρίου που ήταν µεσαιωνικό παρατηρητήριο. Ο ίδιος γράφει ότι σε παραλιακή περιοχή του χωριού, είχε επισηµάνει µαρµάρινες κολόνες -µερικές µέσα στη θάλασσα- που ανήκαν κατά την γνώµη του σε ναό των Ρωµαϊκών χρόνων. Η ύπαρξη εδώ αρχαιοελληνικού ναού, ενισχύεται και από την αναφορά στις «Πράξεις» του αποστόλου Βαρνάβα, που περιγράφει την δεύτερη αποστολική περιοδεία του στην Κύπρο µε τον Ευαγγελιστή Μάρκο. Η παράδοση συνδέει τον τόπο αυτό -γνωστό επίσης µε την ονοµασία Κακολιµνιονίν- µε τον απόστολο Παύλο. Με το πέρασµα των Αποστόλων συνδέεται και µια άλλη τοποθεσία των Λιβερών που διατηρεί µέχρι σήµερα την ονοµασία «Νερό των Αποστόλων». Η περιοχή των Λιβερών φαίνεται να είναι κατοικηµένη κατά τους πρώτους µ.Χ. αιώνες. Η ύπαρξη ερειπίων των Ρωµαϊκών και Πρωτοβυζαντινών χρόνων αποδεικνύει την ύπαρξη κάποιου οικισµού στην περιοχή. Του οικισµού αυτού, αγκυροβόλιο ήταν το Κακολιµνιονίν. Σήµερα η θέση του χωριού βρίσκεται λίγο δυτικότερα. Η παλαιά εκκλησία των Λιβερών, στο όνοµα των πολιούχων Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, είναι χτισµένη το 1894. 113