Εθνική Φρουρά & Ιστορία, τεύχος 42ο

νύξη στον εθνικό διχασμό που επικρατούσε στην Ελλάδα. Απαντώντας ειρωνικά στο ενωτικό αίτημα των Ελλήνων βουλευτών, ο Τούρκος συνάδελφος τους Irfan Bey διερωτήθηκε «με ποια Ελλάδα ήθελαν να ενωθούν», υπονοώντας τη δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης 50 . Στο ενωτικό υπόμνημα, που κατέθεσε ο Φ. Ζαννέτος την επόμενη χρονιά (1918), οι Οθωμανοί βουλευτές επικαλέστηκαν την οικονομική αφαίμαξη που θα υφίσταντο οι κάτοικοι σε περίπτωση ένωσης. Η απάντηση του Θ. Θεοδότου, η οποία είναι δηλωτική και του ιδεαλισμού της περιόδου, ήταν ότι οι Έλληνες κάτοικοι προτιμούσαν «κάτι πιο πολύτιμο από το χρυσάφι, και αυτό ήταν η εθνική ελευθερία», και ότι «ακόμα και αν η Βρετανία τους έκανε πλούσιους και λόρδους, θα προτιμούσαν να παρέμεναν φτωχοί και κουρελιασμένοι, αλλά ελεύθεροι, παρά πλούσιοι σκλάβοι 51 ». Ενδεικτικό της βεβαιότητας για την ένωση που επικρατούσε στο νησί στις αρχές του 1918, σε συνάρτηση και με τον τρόπο λειτουργίας του Συμβουλίου, ήταν το δημοσίευμα της εφημερίδας Αλήθεια, η οποία θεωρούσε ότι οι ενωτικές συζητήσεις σε αυτό «δεν χρησίμευαν δυστυχώς σε τίποτε άλλο παρά να παρέχουν αφορμήν εις την οθωμανικήν μειονοψηφίαν να ευφυολογή και να προβαίνη εις τολμηρούς ισχυρισμούς και εισηγήσεις υπό την ανεκτικήν μακροθυμίαν της Κυβερνήσεως 52 ». Και πράγματι, οι Βρετανοί αξιωματούχοι, ακολουθώντας μια ποντιοπιλατική πολιτική, αντιδρούσαν ιδιαίτερα ήπια στις ειρωνείες των Τούρκων βουλευτών έναντι των ενωτικών αξιώσεων των Ελλήνων. Χαρακτηριστικό είναι το επεισόδιο όταν οι Έλληνες βουλευτές πρότειναν την καταψήφιση του σχετικού ποσού από τον προϋπολογισμό για την ανέγερση κτηρίου για το Νομοθετικό Συμβούλιο, με τη δικαιολογία ότι η προσωρινότητα του καθεστώτος και το γεγονός ότι σύντομα ανέμεναν να στεγαστούν «υπό τους θόλους άλλου βουλευτηρίου» επέβαλλαν αυτό. Η παρέμβαση ενός Τούρκου συναδέλφου τους, ο οποίος ανέφερε ότι «αυτό θα βρίσκεται στην Αγία Παρασκευή», υπονοώντας την ύπαρξη του Ασύλου Φρενοβλαβών στην περιοχή, προκάλεσε την αντίδραση των πρώτων, που ζήτησαν την απόσυρσή της ως προσβλητικής. Η μη αναίρεσή της, σε συνδυασμό με την αδιαφορία που επέδειξε ο Αρμοστής, οδήγησαν τους Έλληνες βουλευτές να αποχωρήσουν, διαμαρτυρόμενοι. Σε σχετική γραπτή διαμαρτυρία τους η αντίδραση του Αρμοστή ήταν χλιαρή, τηρώντας και πάλι ουδέτερη στάση στο ζήτημα 53 . Συμπερασματικά, η έκρηξη του πολέμου προκάλεσε σημαντικές μεταβολές στην πολιτική ζωή της Κύπρου. Η άμεση προσάρτηση του νησιού από τη Βρετανική Αυτοκρατορία και η προσφορά του στην Ελλάδα, το 1915, έδωσαν μεγάλη ώθηση 41 ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 50. TNA: CO69/33. Συνεδρία 6 Ιουνίου 1917. 51. ΤΝΑ: CO69/34. Συνεδρία 3 Απριλίου 1918. 52. «Επί του εναρκτηρίου και της αντιφωνήσεως», εφημ. Αλήθεια , Λεμεσός 29 Μαρτίου 1918. 53. Η συζήτηση παρατίθεται στο TNA: CO69/33. Συνεδρία 3 Μαΐου 1917 και Κυριακίδης, ό.π., 452-453. Για το επεισόδιο βλ. Νικόλαος Καταλάνος, Κυπριακόν Λεύκωμα Ζήνων , Έτος Β΄, 1918, Λευκωσία 1918, 92-93 και «Το εν Νομοθετικώ Συμβουλίω επεισόδιον», εφημ. Αλήθεια , Λεμεσός 28 Απριλίου 1917.