Εθνική Φρουρά & Ιστορία, τεύχος 42ο

φυσικά οι προσπάθειες παράθεσης ενωτικών νύξεων από τους Έλληνες βουλευτές με κάθε ευκαιρία, οι οποίες όμως απορρίπτονταν από τις κοινές τουρκοβρετανικές ψήφους. Το 1917 το ενωτικό ζήτημα τέθηκε σε μια νέα βάση. Ο προτείνων την εισαγωγή σχετικής συζήτησης, ο Φίλιος Ζαννέτος, επικαλέστηκε την κατάργηση της αγγλοτουρκικής συνθήκης του 1878, το δικαίωμα των ατόμων να ζουν ελεύθερα και την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, αξίες για τις οποίες πολεμούσε το βρετανικό έθνος. Οι Τούρκοι από την πλευρά τους εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην παράγραφο, αμφισβητώντας τόσο τη δυνατότητα της Βρετανίας να ακυρώσει μονομερώς τη συνθήκη όσο και την κατάργηση των δικαιωμάτων που είχε η Τουρκία επί του νησιού, προτείνοντας την αναμονή μέχρι το τέλος του πολέμου, οπόταν και θα διευθετείτο το ζήτημα οριστικά 47 . Το ζήτημα επανέφερε ο βουλευτής Νικόλαος Κλ. Λανίτης, με ηπιότερο ψήφισμα, στο οποίο συνδυαζόταν η ευχή για τη νίκη «αυτών που πολεμούν για την ελευθερία των μικρών λαών», η ευγνωμοσύνη για την αναγνώριση των εθνικών τους δικαίων μέσω της προσφοράς της Κύπρου στη «μητέρα πατρίδα», και το αίτημα για ένωση στηριγμένο στις «υψηλές αξίες» που πρέσβευε η Βρετανία. Όπως ήταν αναμενόμενο, το ψήφισμα καταψήφισαν οι Τούρκοι βουλευτές, βασισμένοι τόσο σε διαδικαστικά ζητήματα αλλά και σε νεοφανή επιχειρήματα, τα οποία θα χρησιμοποιούνταν στο εξής, μέχρι ακόμα και σήμερα. Επικαλέστηκαν τα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής, την εγγύτητα του νησιού προς την Τουρκία, την ύπαρξη των υπολοίπων αποικιών της Βρετανίας στην περιοχή και τη διώρυγα του Σουέζ, που αύξαναν τη στρατηγική του σημασία. Πέραν τούτου, επικαλέστηκαν τη θρησκευτική, για τους μωαμεθανούς, αξία που είχε το νησί λόγω της ύπαρξης των οστών της «θείας του Προφήτη» στη Λάρνακα, εννοώντας το τέμενος της Ουμ Χαράμ. Τέλος, πρότειναν την επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία μεταπολεμικά, επιχείρημα που αντέκρουσε με έντονο τρόπο ο Ζαννέτος, αναφέροντας ότι αντίστοιχα στο νησί ήταν θαμμένα «τα οστά του Ευαγόρα και του Ονήσιλου και πολλών άλλων μεγάλων ανδρών, με πολύ περισσότερη ιστορική ισχύ 48 ». Η σπουδή των Οθωμανών να στηρίξουν την αντίθεσή τους στην ένωση και σε καινοφανή επιχειρήματα, εκτός από την προστασία της μειονότητάς τους από τους Έλληνες, ήταν άμεσα συνυφασμένη και με την ανασφάλεια που τους προκάλεσε η «προδοτική στάση» των Βρετανών απέναντί τους, που εκδηλώθηκε με την προσφορά του 1915 49 . Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι ήταν οι Τούρκοι βουλευτές που έκαναν την πρώτη 40 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 42 Ο ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018 47. TNA: CO69/33. Συνεδρία 30 Απριλίου 1917 και Κυριακίδης, ό.π., 448. 48. Κυριακίδης, ό.π., 448-450 και TNA: CO69/33. Συνεδρίες 6, 8 και 11 Ιουνίου 1917. 49. Σώτος Κτωρής, Τουρκοκύπριοι. Από το περιθώριο στο συνεταιρισμό (1923-1960) , Αθήνα 2013, 93-96.