Εθνική Φρουρά & Ιστορία, τεύχος 42ο

αντάλλαγμα την είσοδο της τελευταίας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Η προσφορά του 1915, όπως έμεινε γνωστή, αποτελεί και τη μόνη πραγματική χαμένη ευκαιρία για την ένωση της Κύπρου με τον εθνικό κορμό. Η ιδέα βέβαια για παραχώρηση του νησιού στην Ελλάδα με ανταλλάγματα δεν ήταν καινούργια. Όπως αποκάλυψε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος αρκετά χρόνια μετά, ήδη από τα τέλη του 1912 βολιδοσκοπήθηκε η Ελληνική Κυβέρνηση κατά πόσο θα αποδεχόταν την παραχώρηση της Κύπρου σε αυτή με αντάλλαγμα την εκχώρηση του λιμανιού στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς στη Βρετανία. Παρά όμως την πρόθεση για περαιτέρω συζητήσεις, η έκρηξη του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου οδήγησε στο ναυάγιό τους 18 . Το θέμα τέθηκε ξανά τον Οκτώβριο του 1915, οπόταν η εξέλιξη του πολέμου επέβαλλε την προσέλκυση της Ελλάδας στο πλευρό των συμμάχων, κυρίως μέσω της παροχής βοήθειας προς τη Σερβία, η οποία δέχτηκε λίγες μέρες προηγουμένως βουλγαρική επίθεση. Η επίσημη πρόταση προήλθε από τον Βρετανό Πρέσβη στην Αθήνα Sir Francis Elliot προς τον πρόσφατα διορισθέντα Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Ζαΐμη, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον παραιτηθέντα Ελευθέριο Βενιζέλο. Η Κυβέρνηση στο Λονδίνο θεωρούσε ότι η παραχώρηση της Κύπρου θα αποτελούσε τον πιο ισχυρό μαγνήτη, ο οποίος θα έλκυε την Ελλάδα στον πόλεμο. Ακόμα και πρόσφατα, εξάλλου, με υπόμνημά τους οι Έλληνες κάτοικοι της Κύπρου ζήτησαν από τον Βρετανό Βασιλιά την ένωσή τους με την Ελλάδα 19 . Η πρόταση αφορούσε την άμεση ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αμέσως μετά την είσοδο της τελευταίας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, ανεξάρτητα από πιθανά άλλα μελλοντικά μεταπολεμικά ανταλλάγματα. Η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη όμως, μετά από συνεννόηση με τον Έλληνα Βασιλιά, ο οποίος όντας γερμανοτραφής, τασσόταν υπέρ της ουδετερότητας, απέρριψε την πρόταση, επικαλούμενη τον στρατηγικό παράγοντα 20 . Η προσφορά γνωστοποιήθηκε στο νησί μέσω της αναδημοσίευσης άρθρων του βρετανικού Τύπου αλλά και των συζητήσεων εντός της Βουλής των Ελλήνων 33 ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 18. Για τις σχετικές συζητήσεις βλ. Γιάννης Π. Πικρός, Ο Βενιζέλος και το Κυπριακό , Αθήνα 1980, 2-11, Παπαπολυβίου, Η Κύπρος και οι Βαλκανικοί , ό.π., 256-258, Ζήσης Φωτάκης, «Η ναυτική πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας και η προοπτική της παραχώρησης της Κύπρου στην Ελλάδα, 1912-1914», στο Πέτρος Παπαπολυβίου-Γιώργος Καζαμίας (επιμ.), Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Κύπρος , Αθήνα 2008, 88-97. 19. Χρίστος Κ. Κυριακίδης, Τ ο Κυπριακό Νομοθετικό Συμβούλιο (1878-1931). Ίδρυση, Λειτουργία και Κοινοβου- λευτικές Αντιπαραθέσεις: Συνταγματικές Ελευθερίες υπό Περιορισμό και Αμφισβήτηση , Λευκωσία 2016, 437. 20. Για την προσφορά του 1915 και τις συζητήσεις που προηγήθηκαν βλ. Ρίχτερ, ό.π., 168-194, Πικρός, ό.π., 11- 30, Christos A. Theodoulou, «The 1915 British Offer of Cyprus to Greece in the Light of the War in the Balkans», Επετηρίς του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών , τόμ. IV, Λευκωσία 1971, 417-430, Georghallides, ό.π., 88-102, Chris M. Woodhouse, «The Offer of Cyprus: 1915», Greece and Great Britain during World War I , Θεσσαλονίκη 1985, 77-97. Βλ. επίσης τις αναφορές στο ημερολόγιο του Sir Ιωάννη Σταυρίδη, του Έλληνα πρόξενου στο Λονδίνο στο John T.A. Koumoulides, «Cyprus, the Enosis Struggle and Greece: Sir John Stavridi and the British Offer of 1915», Journal of Modern Hellenism , αρ. 4, Νέα Υόρκη 1987, 93-119 και αρ. 5, Νέα Υόρκη 1988, 85-121.