ΑΓΡΟΤΗΣ - ΤΕΥΧΟΣ 474

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 1 8 / T E Υ Χ Ο Σ 4 7 4 30 Το κύριο φυτοπροστατευτικό μέτρο για την αντιμετώπιση του T. absoluta είναι ηχημικήκαταπολέμηση, μέτρο τοοποίο σε πολλές περιπτώσεις αντικαθιστά όλα τα προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπισή του, και αντί να ακολουθείται η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση ακολουθείται η συμβατική. Η συγκεκριμένη τακτική επιφέρει σημαντικά προβλήματα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του εχθρού λόγω των αλόγιστων εφαρμογών με εντομοκτόνα σκευάσματα που οδηγούν στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας (Ροδιτάκης κ.α., 2017). Σημαντικό είναι το γεγονός ότι έχει βρεθεί ένας μεγάλος αριθμός φυσικών εχθρών του T. Absoluta , σε περιοχές όπου υπάρχει το έντομο αυτό, όμως, η βιολογική καταπολέμηση του T. absoluta φαίνεται να είναι εφικτή κυρίως με έντομα θηρευτές του, σε πειράματα που έγιναν σε υπαίθριες και θερμοκηπιακές καλλιέργειες ντομάτας (Boualem et al., 2012). Ο έλεγχος των πληθυσμών βλαβερών εντόμων είναι εφικτός όταν υπάρχουν ωφέλιμοι γηγενείς εχθροί τους (Desneux et al., 2010). Μεταξύ αυτών είναι και τα δύο ημίπτερα Macrolophus pygmaeus (Rambur) και Nesidiocoris tenuis (Reuter) (Hemiptera: Miridae) που είναι θηρευτές αρκετών εχθρών και συνυπάρχουν στις καλλιέργειες ντομάτας στις μεσογειακές χώρες, οι οποίοι καταναλώνουν, μεταξύ άλλων, και τα αυγά του T. absoluta (Arn ó et al., 2009). Μεταξύ των δύο ειδών βρέθηκε ότι υπάρχουν ενδοσυντεχνιακές αλληλεπιδράσεις οι οποίες επηρεάζουν την αποτελεσματικότητά τους, είτε θετικά είτε αρνητικά, στην κατανάλωση της λείας (Lampropoulos et al., 2013). Στην παρούσα εργασία εξετάστηκε αν οι ενδοειδικές και οι διαειδικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δύο θηρευτών είχαν θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο στην καταστολή της λείας όταν αυτά τρέφονταν με διάφορες πυκνότητες των αυγών του T. absoluta . Επιπλέον, προσδιορίστηκε ο τύπος της λειτουργικής απόκρισης [η σχέση μεταξύ του ρυθμού κατανάλωσης του θηράματος και της αφθονίας (πληθυσμού) του θηράματος] των δύο θηρευτών όταν για λεία τους προσφέρθηκαν αυγά του T. absoluta . Μεθοδολογία Όσον αφορά τις βιοδοκιμές, πραγματοποιήθηκαν σε πλαστικά τριβλία Petri, κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες (25 ± 1 ˚ C, 65 ± 10% RH και 16L: 8D). Πριν από αυτές, ανήλικα άτομα 5ου σταδίου των δύο θηρευτών μεταφέρονταν σε ξεχωριστά τριβλία για 24 ώρες χωρίς την παρουσία λείας. Στη συνέχεια για να εξεταστεί η λειτουργική απόκριση του κάθε θηρευτή σε σχέση με την πυκνότητα της λείας, μία προνύμφη από το κάθε είδος τοποθετείτο στο τριβλίο με τα αυγά. Με το πέρας 24 ωρών καταμετρούνταν τα μυζημένα αυγά. Οι πυκνότητες των αυγών που χρησιμοποιήθηκαν ήταν 10, 30, 50, 70, 90 σε κάθε τριβλίο. Για κάθε είδος θηρευτή και για κάθε πυκνότητα αυγών έγιναν 10 επαναλήψεις. Επιπλέον, εξετάστηκαν οι ενδοειδικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των προνυμφών του θηρευτή M. pygmaeus όταν είχαν για λεία τους αυγά του T. absoluta . Ο αριθμός των μηζυμένων αυγών καταμετρήθηκε 24 ώρες μετά. Οι ενδοειδικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατόμων του N. tenuis προσδιορίστηκαν με την ίδια διαδικασία όπως στο M. pygmaeus . Τέλος, οι διαειδικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ προνυμφών των θηρευτών N. tenuis και M. pygmaeus προσδιορίστηκαν όταν είχαν για κοινή τους λεία αυγά του T. absoluta . Γιατονχαρακτηρισμότουτύπουτηςλειτουργικήςαπόκρισης των δύο θηρευτών χρησιμοποιήθηκε το πολυώνυμο του Juliano (1993). Για την εξακρίβωση του είδους των ενδοειδικών και των διαειδικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ατόμων των δύο θηρευτών χρησιμοποιήθηκαν το πολλαπλασιαστικό μοντέλο (Multiplicative Risk Model) (Soluk 1993) και το μοντέλο αντικατάστασης (substitutive model) (Griffen 2006). Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Λειτουργική απόκριση και επιδράσεις στην καταστολή της λείας δύο θηρευτών όταν τρέφονται με αυγά του υπονομευτή της ντομάτας, Tuta absoluta Το εισβλητικό έντομο Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) θεωρείται ένας από τους πιο καταστροφικούς εχθρούς για τις καλλιέργειες της ντομάτας σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού αν δεν ληφθούν εναντίον του οποιαδήποτε κατασταλτικά μέτρα (χημικά ή βιολογικά) μπορεί να προκαλέσει απώλειες στις καλλιέργειες μέχρι και 100%. Εκτός από την ντομάτα, που είναι ο βασικός ξενιστής του, το έντομο προσβάλει κυρίως καλλιεργούμενα και αυτοφυή φυτά της οικογένειας Solanaceae (Campos, 1976). Προερχόμενο από τη Λατινική Αμερική αποίκησε τις καλλιέργειες ντομάτας στην Ισπανία το 2006 και από εκεί διασκορπίστηκε ταχύτατα σχεδόν σε όλες τις χώρες όπου καλλιεργείται η ντομάτα. Στην Κύπρο εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2010.