ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ, τεύχος 41ο

2 Σεπτεμβρίου 1958, ένα από τα πιο γνωστά επεισόδια της περιόδου του Αγώνα της ΕΟΚΑ, ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα της πιο πάνω συμπεριφοράς: τα βρετανικά στρατεύματα συνάντησαν ιδιαίτερα σθεναρή αντίσταση από μία ομάδα τεσσάρων αγωνιστών της ΕΟΚΑ, τους Ανδρέα Κάρυο, Χρίστο Σαμάρα, Φώτη Πίττα και Ηλία Παπακυριακού, οι οποίοι μετά από πολύωρη συμπλοκή έπεσαν μέχρι ενός 30 . Μία άλλη ομάδα της οργάνωσης προέβη αμέσως σε αντίποινα, χτυπώντας μια βρετανική περίπολο στο γειτονικό χωριό Παραλίμνι 31 . Καθώς το ορόσημο της 1 ης Οκτωβρίου πλησίαζε, η ηγεσία της ΕΟΚΑ τερμάτισε την «εκεχειρία» στις 9 Σεπτεμβρίου 1958. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1958 μία διαταγή επέτρεπε στους αγωνιστές την επανέναρξη μεγάλης κλίμακας δραστηριοτήτων εναντίον έμψυχων και υλικών στόχων 32 . Η δράση από τα κλιμάκια πόλεων και υπαίθρου θα συνέπιπτε με την προθεσμία της 1 ης Οκτωβρίου 1958, ενώ οι αντάρτικες ομάδες θα ακολουθούσαν μία βδομάδα αργότερα 33 . Οι κίνδυνοι για τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο απέβησαν τόσο υψηλοί, ώστε μετά από αμερικανική προτροπή ο Γενικός Γραμματέας του NATO Paul-Henri Spaak ανέλαβε πρωτοβουλία στα τέλη Σεπτεμβρίου 1958 για μία διεθνή διαβούλευση σχετικά με το Κυπριακό. Το εγχείρημά του σύντομα απέτυχε, διότι οι πρωταγωνιστές της κυπριακής υπόθεσης διαφωνούσαν σχετικά με ποιες ουδέτερες χώρες έπρεπε να προσκληθούν να συμμετάσχουν 34 . Εντούτοις το συγκεκριμένο επεισόδιο κατέδειξε ότι η δράση της ΕΟΚΑ δεν είχε χρεοκοπήσει • αντίθετα εξακολουθούσε να είναι ικανή για πρόκληση πολιτικής διαμεσολάβησης μέσω της προσφυγής (ή της απειλής για προσφυγή) στην ένοπλη πάλη. Η Κορύφωση της Μαχητικής Δράσης: ο «Μαύρος Οκτώβρης» Ο νέος κύκλος δράσης της ΕΟΚΑ, που άνοιξε την 1 η Οκτωβρίου 1958, έμεινε γνωστός ως «Μαύρος Οκτώβρης» 35 . Κατά τις πρώτες τρεις βδομάδες του μήνα, σημειώθηκε η προοδευτική κλιμάκωση των επαναστατικών περιστατικών, με την οργάνωση να πραγματοποιεί πενήντα ενέδρες 36 . Ο Υποστράτηγος Kenneth 21 Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΓΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, 1958-1959: Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΠΤΥΧΗ 30. Μια επιλογή εκδόσεων που περιλαμβάνουν περιγραφές για το συγκεκριμένο γεγονός αποτελούν οι εξής: ό.π., 297-301• Χόλλαντ, Η Βρετανία , 485• Doros Alastos, Cyprus Guerrilla. Grivas, Makarios and the British (London: Heinemann, 1960), 178-180• Ανδρέας Κάρυος, «Η Μάχη του Αχυρώνα στο Λιοπέτρι, 2 Σεπτεμβρίου 1958: η Συμβολή των Βρετανικών Αρχείων στην Επιστημονική Τεκμηρίωση», Εθνική Φρουρά και Ιστορία 30 (2012) 62-73. Επιπρόσθετα, βλ. το σχετικό αρχειακό υλικό: Inquest into the cause of death of: C. P. Samaras of Liopetri, P. S. Pitta of Phrenaros, E. Papakyriakou of not known, A. K. Karios of not known, Rifleman D. D. Kinsella, 9 October 1958, Special Courts 1/19/Inq. 19/58, Κρατικό Αρχείο Κύπρου. 31. Βλ. σχετικές μαρτυρίες στο Σπανού, ΕΟΚΑ , Τόμος. 2, 163-167. 32. Βλ. το πλήρες κείμενο της διαταγής του Γ. Γρίβα-Διγενή στο Παπαγεωργίου, Κυπριακή Θύελλα , 623. 33. Γρίβας, Απομνημονεύματα , 313. 34. Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με την πρωτοβουλία του Spaak βλ. Χόλλαντ, Η Βρετανία , 491, 493, 500-501. 35. Ό.π., 503. 36. J. Bowyer Bell, On Revolt (London: Harvard University Press, 1976), 136.