ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ, τεύχος 41ο

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΓΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, 1958-1959: Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΠΤΥΧΗ Ανδρέα Κάρυου, Επισκέπτη Λέκτορα στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και Επιστημονικού Συνεργάτη του Μουσείου Αγώνος Εισαγωγή Η έναρξη της τελευταίας φάσης του Αγώνα της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) έλαβε χώρα το 1958 1 . Κατά την περίοδο αυτή η πολύμορφη και πολυσχιδής πάλη της ένοπλης οργάνωσης με τις δυνάμεις του βρετανικού αποικιακού καθεστώτος συνεχίστηκε αμείωτη μέχρι την πολιτική διευθέτηση του Κυπριακού Ζητήματος με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου τον Φεβρουάριο του 1959. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στις κύριες στρατιωτικές εξελίξεις στην Κύπρο, αξιοποιώντας ως άξονα αφήγησης την πρόοδο των επαναστατικών ενεργειών της ΕΟΚΑ. Η έρευνά μας στηρίχθηκε στη διεθνή βιβλιογραφία, στην επιστολογραφία που περιλαμβάνεται στα απομνημονεύματα του στρατιωτικού αρχηγού της ΕΟΚΑ Γεωργίου Γρίβα-Διγενή και στο έργο του Σπύρου Παπαγεωργίου ΄ ΄Κυπριακή Θύελλα΄΄ . Επίσης αξιοποιήθηκαν πρωτογενή δεδομένα από τη συλλογή του Κρατικού Αρχείου του Ηνωμένου Βασιλείου (The National Archives of the United Kingdom-TNA). Η Έναρξη της Παθητικής Αντίστασης Η ΕΟΚΑ κατά τους πρώτους δύο μήνες του 1958 επιδίωξε συνειδητά την επικράτηση συνθηκών σχετικής ηρεμίας μέχρι την ολοκλήρωση της επίσκεψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Κύπρο. Η επιτροπή είχε αφιχθεί στις 13 Ιανουαρίου 1958 και αποστολή της ήταν να εξακριβώσει κατά πόσο η κατάσταση που επικρατούσε επέτρεπε την επιβολή μέτρων έκτακτης ανάγκης και κυρίως το μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού (curfew) 2 . Επιπρόσθετα την επιλογή του κινήματος επηρέασε και η ανακοίνωση του Λονδίνου ότι στις 11 Φεβρουαρίου 1958 θα πραγματοποιούσε με την Αθήνα συζητήσεις για το μέλλον της Κύπρου 3 . Οι εν λόγω διαπραγματεύσεις σύντομα 15 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 41 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 1. Στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία χρησιμοποιείται επίσης ο όρος «Κυπριακός Αγώνας» για να περιγράψει την περίοδο 1955-1959, η οποία αφορά στην επανάσταση του κυπριακού ελληνισμού για τον τερματισμό της ξένης κυριαρχίας στην Κύπρο και την ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Βλ. για παράδειγμα Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρατηγικές του Κυπριακού: Η Δεκαετία του 1950 (Αθήνα: Πατάκη, 2004), 235. 2. Nancy Crawshaw, The Cyprus Revolt: an Account of the Struggle for Union with Greece (London: Allen and Unwin, 1978), 274. 3. Για την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των δύο πλευρών βλ. Ρόμπερτ Χόλλαντ, Η Βρετανία και ο Κυπριακός Αγώνας, 1954 - 1959 , μτφρ. Βίλλυ Φωτοπούλου (Αθήνα: Ποταμός, 2001), 408-410.